Türk Akademisi

Türk Akademisi
Türk Akademisi
Kuruluş	25 Mayıs 2010 (14 yıl önce)
Üyeler	Azerbaycan; Kazakistan; Kırgızistan; Türkiye
Başkan	Prof. Dr. Darhan Kıdırali
Başkan Yardımcısı	Nur-Ahmet Dosmuhamet
Akademik Sekreter	Amantay Şarip
Önemli kişiler	Nursultan Nazarbayev
Ana kurum	Türk Devletleri Teşkilatı
Üyelik	TÜRKPA; TÜRKSOY
Resmî site	turkicacademy.org/tu
Eski adı	Türk Akademisi (2010-2014); Uluslararası Türk Akademisi (2014-2023);

Türk Akademisi (İngilizce: Turkic Academy, Azerice: Türk Akademiyası, Kazakça: түркі академиясы, Kırgızca: Түрк Академиясы, Rusça: Тюркская академия) veya eski adıyla Uluslararası Türk Akademisi, 25 Mayıs 2010'da Kazakistan'ın başkenti Astana'da kurulan bilimsel araştırma merkezi. Başlangıçta Türk Akademisi A.Ş. adı altında Kazakistan Cumhuriyeti Eğitim ve Bilim Bakanlığı'na bağlı olarak kurulan akademi, 23 Ağustos 2012'de Bişkek'te gerçekleştirilen Türk Dili Konuşan Ülkeler İşbirliği Konseyi II. Zirvesi'nde uluslararası akademi statüsüne kavuşmuştur. Uluslararası Türk Akademisi'nin başkanı Prof. Dr. Darhan Kuandıkoğlu Kıdırali'dir.

Tarihçe

3 Ekim 2009'da Azerbaycan'ın Nahçıvan şehrinde yapılan Türk Dili Konuşan Devletler Başkanlarının IX. Zirvesi'nde Kazakistan Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev Türk dünyası ile ilgili araştırmalar yürütmekle görevli uluslararası bir araştırma merkezi kurmayı önerdi. 28 Mayıs 2010'da Kazakistan'ın başkenti Astana'daki Barış ve Uzlaşma Sarayı'nda Türk Akademisi oluşturuldu. Araştırma merkezinin açılış törenine Kazakistan Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev ve dönemin Türkiye Cumhurbaşkanı Abdullah Gül ile birlikte ABD, Rusya (Tataristan, Başkurdistan, Çuvaşistan, Yakutistan), Özbekistan, Kırgızistan ve Ukrayna devletlerinin türkolog uzmanları katıldı.

Kırgızistan'ın başkenti Bişkek'te 22-23 Ağustos 2012 tarihinde düzenlenen Türk Dili Konuşan Ülkeler İşbirliği Konseyi II. Zirvesi'nde Kazakistan Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev, Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Abdullah Gül, Kırgızistan Cumhurbaşkanı Almazbek Atambayev, Azerbaycan Cumhuriyeti Başbakanı Artur Rasizade Türk Akademisine uluslararası statü verilmesi konusunda bir anlaşma imzaladı.

Onay işlemlerinin tamamlanmasını takiben, 2010 yılından itibaren Astana'da Kazakistan Cumhuriyeti Eğitim ve Bilim Bakanlığına bağlı olarak çalışmalarını yürüten Türk Akademisi, 28 Ağustos 2014 tarihinde uluslararası statü kazandı. Böylece, Türk dili konuşan dört devlet tarafından kurulan araştırma merkezi, çalışmalarını "Uluslararası Türk Akademisi" adı altında sürdürmeye başladı.

Üye Devletler

Amaç ve Görev

Amaç

Dil, edebiyat, kültür, bugünkü eski çağlardan Türk halkının tarihi üzerine araştırmalar üstlenerek ve yerli kaynaklar temelinde Türk medeniyetinin insanlık medeniyetine katkısını tespit ederek Türk dünyası ile ilgili akademik çalışmaları koordine eden eşsiz bir merkez haline gelmek..^[2]

Görev

Türk halklarının bilimsel kuruluşlarına bilim ve eğitim konusunda yardımcı olmak, Türk dilini konuşan Ülkelerdeki aydınların girişimlerine destek vermek ve onları düzenli olarak bir araya getirmek.^[3]

Uluslararası ortaklık

Türk Akademisi araştırma kurumları ve Türkolojik merkezler ile yaklaşık 40 memorandum imzaladı. Liste, Macar Ulusal Bilimler Akademisi ve araştırma merkezleri, Kırgız Cumhuriyeti Ulusal Bilimler Akademisi, Azerbaycan Ulusal Bilimler Akademisi, Moğolistan Bilimler Akademisi ve araştırma kurumları ve Rusya Bilimler Akademisi araştırma merkezlerini içermektedir. Ayrıca, Akademi Güney Kore, ABD ve Türkiye'nin en iyi üniversiteleri ile derin ilişkileri vardır. Neredeyse 100 yabancı Türkolog-akademisyen ile bir takım olağanüstü projeler yürütülmektedir. Uluslararası Türk Akademisi Türk Devletleri Teşkilatı, TURKPA, Türksoy ve İslam Tarih, Sanat ve Kültür Araştırma Merkezi (IRCICA) ile ortaklıklar kurmuştur.

İdari yapısı

Akademik Kurul

Akademik Konseyi Türk Akademisi'nin yüksek organıdır. Kurum her üye devletten bir temsilci, Türk Akademisi Başkanı ve Başkan Yardımcılarından oluşan Akademik Konsey tarafından yönetilmektedir.

Başkan

Başkan dört yıllık bir dönem için üye devletlerin vatandaşları arasından seçilir ve aday olup yeniden seçilebilirler. Türk Akademisi'nin ilk başkanı Prof. Dr–Darhan Kıdırali'dir. O 4-5 Haziran 2014'te Bodrum, Türkiye'de, düzenlenen Türk Konseyi IV zirvesinde üye devletlerin Başkanları tarafından bu göreve getirildi. Türk Akademisi Kazakistan'da yerleştiğinden, ilk başkanı, Kazakistan tarafından atandı. Başkan pozisyonu dört yıllık dönüşüm esasına göre diğer üye ülkelerin İngilizce alfabetik adlarına göre Azerbaycan, Kırgızistan^[4] ve Türkiye'ye geçecektir.

Başkan yardımcıları

Türk Akademisi Başkanı Kazakistan vatandaşı olduğundan Başkan Yardımcıları pozisyonları için diğer üye devletlerin (Azerbaycan, Kırgızistan ve Türkiye) üç genel başkan yardımcısı adayı olacaktır.

Araştırma merkezleri

Türk Akademisi bünyesinde beş araştırma merkezi oluşturulmuştur. Bunlar: Tarih ve Etnoloji Merkezi, Dil, Edebiyat ve Terminoloji Merkezi, Sanat ve Kültür Merkezi, Sosyo-Ekonomik Araştırmalar Merkezi ve Uluslararası Araştırmalar Merkezi'dir. Bu merkezler hayatî toplumsal sorunlar, kültür, tarih, ekonomi ve Türk dünyasının bütünleşmeleri ile çalışmaya kararlıdır.^[5]

Yayınlar

Türk Akademisi’nde çalışan Akademisyenler kurucu ülkelerden ve bütün Türk dünyasındandır. Akademi uluslararası bir takım eşsiz projeleri tamamlamıştır. Dört yılda 50 küsur kitap yayınlamıştır. Onlar Türk tarihini, kültürünü, sanatını ve Türk halkının geleceği gibi konularda geniş bir yelpazeyi kapsamaktadır. Akademi ayrıca Türkoloji ve altayistik konularda bilimsel analizler sağlayan "Altay araştırmaları ve Türkoloji" ve dört dilde (Kazakça, Rusça, İngilizce, Türkçe) makaleleri ile bilimsel ve analitik "GLOBAL Turk" olarak iki dergi yayınlamaktadır.^[6] Ayrıca, Akademi Türk dillerinin sözlüklerini üretmiştir. Akademi çeşitli uluslararası konferanslar, forumlar, toplantılar ve Türk tarihi, kültürü ve Türk dünyasının seçkin adamlarına adanmış seminerler düzenledi.^[7]

Türk kütüphanesi

Türk Akademisi bünyesinde Türk Kütüphanesi çalışmaktadır. Ünlü Türkologların kişisel kütüphanelerinin üzerinden oluşturulan kütüphane 30 bini aşkın kitaptan oluşmaktadır. Abduali Kaidar, Abjan Kuryşjanuly ve Mandoky Kungur Iştvan gibi yaygın olarak bilinen Türkologların kişisel kütüphaneleri de bu kütüphaneye devir edilmiştir. Kütüphanede olağanüstü kitap ve el yazması de vardır. Her Türk milleti için ayrı kitap rafları vardır. Mesela, Kazak Türkleri, Türkiye Türkleri, Azerbaycan Türkleri, Özbek Türkleri, Türkmen Türkleri, Başkurt Türkleri, Tatar Türkleri, Karaçay Türkleri, Çuvaş Türkleri, Karakalpak Türkleri, Nogay Türkleri, vb hakkında kitaplar bulunabilir. Türk Akademisi elektronik veri tabanı oluşturma sürecindedir.^[8]

Müze

Türk Akademisi müzesinde farklı gelişimsel dönemlere ait Türk insanları tarafından oluşturulmuş değerli eserleri görmek mümkündür. Türk halklarının maddi ve manevi miraslarını toplama ve sistematikleştirilmesiyle ilgili çalışmalar devam etmektedir.

Kaynakça

^ "Uluslararası Türk Akademisi Hakkında Genel Bilgiler". Türk Akademisi Resmî Sayfası. Astana, Kazakistan: Türk Akademisi A.Ş. 15 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mart 2015. Kazakistan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı N. NAZARBAYEV, 3 Ekim 2009 tarihi Azerbaycan, Nahçivan şehrinde gerçekleşen Türk Dili Konuşan Ülkeler Devlet Başkanları IX. Zirvesi’nde Türk uygarlığının dünya uygarlığında aldığı yerini değerlendirerek Türk Dünyası’nın geçmişi ve geleceğini, maddi ve manevi zenginliklerini araştıracak uluslararası ilmi araştırma merkezinin kurulması gerektiği hakkında teklifte bulunmuştur. Bu fikir diğer Türk Cumhuriyetleri tarafından destek almış ve 25 Mayıs 2010 tarihinde Kazakistan Cumhuriyeti başkenti Asatana şehrinde ilmi araştırma merkezi Türk Akademisi A.Ş. olarak faaliyete geçmiştir.
^ "Arşivlenmiş kopya". 15 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mart 2015.
^ "Arşivlenmiş kopya". 2 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mart 2015.
^ "Arşivlenmiş kopya". 30 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mart 2015.
^ "Arşivlenmiş kopya". 2 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mart 2015.
^ "Arşivlenmiş kopya". 23 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mart 2015.
^ "Arşivlenmiş kopya". 2 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mart 2015.
^ "Arşivlenmiş kopya". 2 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mart 2015.

Dış bağlantılar

Resmî internet sitesi 8 Mart 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Resmî Facebook sayfası
Resmî Twitter hesabı 17 Temmuz 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

[TA-Hakkında-1] "Uluslararası Türk Akademisi Hakkında Genel Bilgiler". Türk Akademisi Resmî Sayfası. Astana, Kazakistan: Türk Akademisi A.Ş. 15 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mart 2015. Kazakistan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı N. NAZARBAYEV, 3 Ekim 2009 tarihi Azerbaycan, Nahçivan şehrinde gerçekleşen Türk Dili Konuşan Ülkeler Devlet Başkanları IX. Zirvesi’nde Türk uygarlığının dünya uygarlığında aldığı yerini değerlendirerek Türk Dünyası’nın geçmişi ve geleceğini, maddi ve manevi zenginliklerini araştıracak uluslararası ilmi araştırma merkezinin kurulması gerektiği hakkında teklifte bulunmuştur. Bu fikir diğer Türk Cumhuriyetleri tarafından destek almış ve 25 Mayıs 2010 tarihinde Kazakistan Cumhuriyeti başkenti Asatana şehrinde ilmi araştırma merkezi Türk Akademisi A.Ş. olarak faaliyete geçmiştir.

[2] "Arşivlenmiş kopya". 15 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mart 2015.

[3] "Arşivlenmiş kopya". 2 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mart 2015.

[4] "Arşivlenmiş kopya". 30 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mart 2015.

[5] "Arşivlenmiş kopya". 2 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mart 2015.

[6] "Arşivlenmiş kopya". 23 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mart 2015.

[7] "Arşivlenmiş kopya". 2 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mart 2015.

[8] "Arşivlenmiş kopya". 2 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mart 2015.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]