Tadeusz Perkitny

Tadeusz Perkitny
Państwo działania	Polska
Data i miejsce urodzenia	31 maja 1902 ; Poznań
Data śmierci	7 sierpnia 1986
	profesor nauk rolniczych
	Specjalność: technologia drewna
Alma Mater	Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Doktorat	1934
	Doktor honoris causa; Akademia Rolnicza w Poznaniu – 1982
	Nauczyciel akademicki
Uczelnia	Akademia Rolnicza w Poznaniu
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Cytaty w Wikicytatach

Tadeusz Perkitny (ur. 31 maja 1902 w Poznaniu, zm. 7 sierpnia 1986) – polski technolog drewna, profesor doktor habilitowany.

Życiorys

Wychowywał się w rodzinie o żywych tradycjach patriotycznych. W latach 1909–1918 uczęszczał do poznańskiego Gimnazjum Fryderyka Wilhelma. Jako uczeń niemieckiej szkoły, już od 1913 uczestniczył w działalności samokształceniowej Towarzystwa Tomasza Zana^[1]. Studia ukończył na Wydziale Rolniczo-Leśnym Uniwersytetu Poznańskiego.

Wraz z Leonem Mroczkiewiczem odbył w latach 1926–1930 podróż dookoła świata, podczas której pracował głównie w lasach i przemyśle drzewnym^[2]. Wyprawę tę opisał w książkach pt. Z setką złotych dookoła świata^[3] i Okrążmy świat raz jeszcze^[4]. Do Poznania wrócili 17 lutego 1930. W roku 1934 jako asystent-wolontariusz napisał pracę doktorską pt. Badania nad nasycaniem bielu sosnowego zanurzonego w wodzie.

W kampanii wrześniowej porucznik Tadeusz Perkitny wziął udział jako dowódca kompanii łączności 15 Dywizji Piechoty, na szlaku Bydgoszcz – Brzoza – Brześć Kujawski – Gąbin – Puszcza Kampinoska. Do końca wojny przebywał w niemieckiej niewoli.

Zainteresowania

Interesował się następującymi zagadnieniami: kurczenie się drewna, naprężenia wilgotnościowe w drewnie i kompleksowe deformacje drewna. Jako pierwszy na świecie podjął badania reologicznych właściwości drewna w warunkach zmiennej wilgotności. Uważany bywa za ojca doświadczeń nad ciśnieniem pęcznienia drewna. Jego działalność ściśle związana była z przemysłem. W ramach walki z powojennymi trudnościami rynkowymi podjął badania nad nowymi klejami (np. Alpit, Krezolit, Igelit, czy Fortel), a także udoskonalaniem starych. Badał wytrzymałość oraz wodoodporność sklejek, a także wypracowywał nowe metody badań spoin klejowych. Badania jego zespołu doprowadziły do wytworzenia lignofolu skrawkowego – drobnowymiarowego drewna warstwowego o maksymalnie ulepszonych właściwościach. Opracował nową metodę sklejania forniru nasyconego olejem maszynowym, czyli tzw. lignofolu samosmarowego (polski patent). Produkt ten wyparł z produkcji czółenek tkackich drogie drewna importowane. W zespole opracował nową metodę użytkowania drobnych odpadów drzewnych poprzez tworzenie z nich dowolnie formowanych elementów i przedmiotów (kolejny polski patent). Metodę wykorzystywały Bydgoskie Zakłady Sklejek do masowej produkcji obrzeży kół sterowych traktorów Ursus. Następnym patentem objęto całkowicie nową metodę klejenia i jednoczesnego impregnowania wielkowymiarowych elementów drewnianych (tzw. metoda Imperkol). Była ona wykorzystywana przez kilkanaście lat w przemysłowej produkcji dębowo-sosnowych prowadników szybowych dla górnictwa węglowego, a także (w Klosterfelde koło Berlina) przez cztery lata, do potokowego klejenia i jednoczesnej impregnacji około 120 tys. podkładów kolejowych rocznie^[5].

Osiągnięcia

Doktor honoris causa Wydziału Technologii Drewna Akademii Rolniczej im. Augusta Cieszkowskiego w Poznaniu (1982) i Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Jest autorem ok. 100 publikacji w specjalistycznej prasie krajowej i zagranicznej oraz 19 patentów. W roku 1992 powstała Wielkopolska Fundacja Naukowa im. Tadeusza Perkitnego, wspierająca interdyscyplinarne badania z dziedziny rolnictwa, leśnictwa, drzewnictwa i ochrony środowiska.

Nazwisko Perkitnego i jego fotografia zostało umieszczone w publikacji Physik des Holzes und der Holzwerkstoffe Petera Niemza z 1993, jako jedynego Polaka^[5].

Był autorem wystawianej w Polsce w latach 1945–1946 sztuki Droga do źródeł^[6].

Pochowany na cmentarzu św. Jana Vianneya w Poznaniu^[7] (kw. św. Barbary-rząd 17-grób 4).

Odznaczenia

Złoty Krzyż Zasługi (1954, za zasługi w pracy zawodowej w dziedzinie przemysłu drzewnego)^[8]
Odznaka „Racjonalizator Produkcji” (1952)^[9]

Przypisy

↑ Gdy księżyc odmienił się złoty – wspomnienie o prof. Tadeuszu Perkitnym. Żołnierze Wolności. [dostęp 2011-04-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)].
↑ Agnieszka Baszko, „W świat na włóczęgę!” Tadeusza Perkitnego i Leona Mroczkiewicza podróż dookoła świata, „Kronika Miasta Poznania” 3/2010, s. 139-157.
↑ Tadeusz Perkitny, Z setką złotych naokoło świata, Warszawa: Gebethner i Wolff, [1938], s. 263.
↑ Tadeusz Perkitny, Okrążmy świat raz jeszcze, t. 1-2, Warszawa: Iskry, 1979. Ukazały się dwa wznowienia tej książki: w 1994 (Warszawa: Prószyński i S-ka) i 2009 r. (Poznań: Zysk i S-ka Wydawnictwo). W 2022 r. ukazała się powieść młodzieżowa oparta na wspomnieniach T. Perkitnego: Łukasz Wierzbicki, Wokół świata na wariata, Borówiec: Pogotowie Kazikowe).
↑ ^a ^b Wojciech Kokociński, 60 lat pracy naukowej prof. dr. hab. Tadeusza Perkitnego (1902-1986), w: Wieści Akademickie, nr 11-12(218-219)/2016, wyd. AR Poznań, s.13-14, ISSN 1429-3064
↑ TadeuszT. Świtała TadeuszT., Poznań 1945. Kronika Wydarzeń, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1986, s. 329, ISBN 83-210-0607-8, OCLC 830203088 .
↑ Perkitny Tadeusz – miejsce pochówku [dostęp 2019-03-15]
↑ M.P. z 1954 r. nr 53, poz. 734.
↑ M.P. z 1952 r. nr 76, poz. 1216.

Bibliografia

Joanna Nowaczyk: Gdy księżyc odmienił się złoty.... [dostęp 2011-07-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)]. (pol.).

[1] Gdy księżyc odmienił się złoty – wspomnienie o prof. Tadeuszu Perkitnym. Żołnierze Wolności. [dostęp 2011-04-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)].

[2] Agnieszka Baszko, „W świat na włóczęgę!” Tadeusza Perkitnego i Leona Mroczkiewicza podróż dookoła świata, „Kronika Miasta Poznania” 3/2010, s. 139-157.

[3] Tadeusz Perkitny, Z setką złotych naokoło świata, Warszawa: Gebethner i Wolff, [1938], s. 263.

[4] Tadeusz Perkitny, Okrążmy świat raz jeszcze, t. 1-2, Warszawa: Iskry, 1979. Ukazały się dwa wznowienia tej książki: w 1994 (Warszawa: Prószyński i S-ka) i 2009 r. (Poznań: Zysk i S-ka Wydawnictwo). W 2022 r. ukazała się powieść młodzieżowa oparta na wspomnieniach T. Perkitnego: Łukasz Wierzbicki, Wokół świata na wariata, Borówiec: Pogotowie Kazikowe).

[koko-5] Wojciech Kokociński, 60 lat pracy naukowej prof. dr. hab. Tadeusza Perkitnego (1902-1986), w: Wieści Akademickie, nr 11-12(218-219)/2016, wyd. AR Poznań, s.13-14, ISSN 1429-3064

[6] TadeuszT. Świtała TadeuszT., Poznań 1945. Kronika Wydarzeń, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1986, s. 329, ISBN 83-210-0607-8, OCLC 830203088 .

[7] Perkitny Tadeusz – miejsce pochówku [dostęp 2019-03-15]

[8] M.P. z 1954 r. nr 53, poz. 734.

[9] M.P. z 1952 r. nr 76, poz. 1216.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]