Texcocomaer

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mofers. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

't Texcocomaer (Spaans: Lago de Texcoco; Nahuatl oetspraok: Tesjkóko) is e veurmaolig maer inne Vallei van Mexico. De Azteekse stad Tenochtitlan laag op 'n eilandj midden in 't maer. 't Maer waas 't deepste puntj van 't endorheïsch bekke vanne vallei; waat inhèltj det 't water wiejer nörges mieër haer struimp. Naodet 't maer bao gans druueggelag is gewore, ligk allewiel hie Mexico-Stad.

Gesjiechte

Tenochtitlan woort in 1325 dore Azteke gestif op e klein eilandj in 't wèstelike deil van 't maer. Rónjelóm boedje de Azteke e groeat kónsmaesig eilandj op 'n gelieksäörtige meneer es det zie de chinampa's (drievendje eilenj) maakdje. Veur perbleme mit drinkwater te veurkómme boedje de Azteken e diekstèlsel veur 't zaatwater apaart te haje van 't zeutwater, det door baekskes en revere aafkumstig van raengewater waas. Ouch kóste zie mit dees dieke de huuegdje vanne waterstandj regele; inne stad zelf logen e deil knale.

d'n Azteeksen hieërsjer Ahuitzotl wól 'n aquaduk boewe veur zeutwater van 't vastelandj nao de maere rónjelómme stad te verveure. Wie dit aquaduk 't begoof in 1502, kwaam 'n groeate euverstruiming inne stad.

Mit 't belag van Tenochtitlan van Hernán Cortés in 1521 woorte de dieke verinneweerd; daorop woorte die noeatj mieër heropgeboedj, wodoor euverstruimingen e groeat perbleem woorten inne nuuj Mexico-Stad die baovenop Tenochtitlan geboedj woort.

Veure euverstruiminge taenge te gaon lagte de Spanjolen 't maer druueg. Dit haet serjeus gevolge gadj veure ómgaeving. 't Euverdeil van 't daal is verdruueg geworen en dao hieërsj e tekort aan water in Mexico-Stad. Mit zak de stad zelf eweg, doordet me te väöl water oppómp oet 't aquifer óngere stad en de baom zelf nag ummer zómpetig is. De stad ligk in e gebied waat aerdsjóddelgeveulig is; dore vóch inne gróndj óntsteit bie aerdsjóddele baomvervlujjing, waat de sjaaj van 'nen aerdsjóddel verergere.

Inheimsje bieëster van 't maer, wie de axolotl, zeen allewiel in 't wildj bao oetgestórve.