Tirozinemija
| Tirozinemija | |
|---|---|
 | |
| Klasifikacija i vanjski resursi | |
| ICD-10 | E70.2 |
| ICD-9 | 270.2 |
| OMIM | 276700 OMIM: 276600 OMIM: 276710 |
| DiseasesDB | 13478 |
| eMedicine | ped/2339 |
| MeSH | D020176 |
Tirozinemija je nasljedna greška metabolizma, obično označena kao urođena, u kojoj tijelo ne može efikasno razgraditi aminokiselinu tirozin. Simptomi neliječene tirozinemije uključuju poremećaje funkcija jetre i bubrega. Bez liječenja tirozinemija dovodi do zatajenja jetre.[1] Danas se tirozinemija sve više otkriva na skrining testovima za novorođenčad prije nego što se pojave bilo kakvi simptomi. Uz rano i doživotno liječenje koje uključuje prehranu s niskim udjelom proteina, posebnu formulu proteina, a ponekad i lijekove, ljudi s tirozinemijom razvijaju se normalno, zdravi su i žive normalan život.[2]
Uzrok
[uredi | uredi izvor]
Sve tirozinemije proizlaze iz disfunkcije različitih gena u kataboličkom putu fenilalanina i tirozina, a nasljeđuju se po autosomno-recesivnom obrascu.[3]
Tirozinemija tipa I rezultat je mutacije gena FAH, koji kodira enzim fumarilacetoacetazu.[4] Kao posljedica nedostatka alela FAH, supstratni fumarilacetoacetat se može akumulirati u proksimalne bubrežne tubulske ćelije i hepatociti, što rezultira oštećenjem bubrega, odnosno jetre.[3]
Tirozinemija tipa II posljedica je mutacije gena TAT, koji kodira enzim tirozin-aminotransferaza.[4] Kao posljedica meedostatka TAT-a, supstrat tirozin se akumulira, uzrokujući očne i kožne abnormalnosti.[3]
Tirozinemija tipa III posljedica je mutacije gena HPD, koji kodira enzim 4-hidroksifenilpiruvat-dioksigenaza.[4] Tirozinemija tipa III najrjeđa je od tri pomenuta stanja, a zabilježena je u samo nekoliko slučajeva.[5] Većina tih slučajeva uključuju intelektualnu invalidnost i neurvni disfunkciju.[3]
Dijagnoza
[uredi | uredi izvor]Tipovi
[uredi | uredi izvor]Tirozinemija tipa I može se otkriti testovima krvi na prisustvo metabolita fumarilacetoacetata, sukcinilacetona, koji se smatra pokazateljem patognomoničnosti bolesti.[6]
Tirozinemija tipa II može se otkriti prisustvom značajno povišenih nivoa tirozina u plazmi, a dijagnoza se može potvrditi otkrivanjem mutacije u TAT u kultiviranim fibroblastima.
Tirozinemija tipa III može se dijagnosticirati otkrivanjem mutacije u HPD u kultiviranim fibroblastima.[3]
Liječenje
[uredi | uredi izvor]Tretman varira ovisno o određenom tipu; u većini slučajeva potrebna je ishrana s niskim udjelom proteina u kombinaciji s korištenjem posebno dizajnirane formule za opskrbu proteinima. Iskustvo sa nitizinonom pokazalo je da je efikasan. To je inhibitor 4-hidroksifenilpiruvat-dioksigenaze indiciran za liječenje nasljedne tirozinemije tipa 1 (HT-1), u kombinaciji s prehrambenim ograničenjima tirozina i fenilalanina.[7] Transplantacija jetre indicirana je za pacijente s tirozinemijom tipa I koji ne reagiraju na nitizinon, kao i one s akutnom insuficijencijom jetre i hepatomima.[8]
Također pogledajte
[uredi | uredi izvor]Reference
[uredi | uredi izvor]- ^ Shaw K, Bachur R (2016). Fleisher & Ludwig's Textbook of Pediatric Emergency Medicine. Wolters Kluwer. ISBN 978-1451193954.
- ^ Zea-Rey AV, Cruz-Camino H, Vazquez-Cantu DL, Gutiérrez-García VM, Santos-Guzmán J, Cantú-Reyna C (Nov 2017). "The Incidence of Transient Neonatal Tyrosinemia Within a Mexican Population". Journal of Inborn Errors of Metabolism. 5 (1): 1–4. doi:10.1177/2326409817744230. Pristupljeno 12. 3. 2019.
- ^ a b c d e Grompe M (20. 12. 2016). "Disorders of Tyrosine Metabolism". www.uptodate.com. Pristupljeno 23. 2. 2018.
- ^ a b c Nelson D, Cox M (2013). Lehninger Principles of Biochemistry (6th izd.). New York: WH Freeman and Co. str. 719. ISBN 978-1-4292-3414-6.
- ^ Heylen E, Scherer G, Vincent MF, Marie S, Fischer J, Nassogne MC (novembar 2012). "Tyrosinemia Type III detected via neonatal screening: management and outcome". Molecular Genetics and Metabolism. 107 (3): 605–7. doi:10.1016/j.ymgme.2012.09.002. PMID 23036342.
- ^ De Jesús VR, Adam BW, Mandel D, Cuthbert CD, Matern D (1. 9. 2014). "Succinylacetone as primary marker to detect tyrosinemia type I in newborns and its measurement by newborn screening programs". Molecular Genetics and Metabolism. 113 (1–2): 67–75. doi:10.1016/j.ymgme.2014.07.010. PMC 4533100. PMID 25066104.
- ^ Swedish Orphan Biovitrum AB, Orfadin [package insert] (PDF), pristupljeno 12. 7. 2016
- ^ Mieles LA, Esquivel CO, Van Thiel DH, Koneru B, Makowka L, Tzakis AG, Starzl TE (januar 1990). "Liver transplantation for tyrosinemia. A review of 10 cases from the University of Pittsburgh". Digestive Diseases and Sciences. 35 (1): 153–7. doi:10.1007/BF01537237. PMC 2974306. PMID 2153069.
Vanjski linkovi
[uredi | uredi izvor]- GeneReview/NCBI/NIH/UW entry on Tyrosinemia Type 1
- Tyrosinemia on Genetic Home Reference