Topotekan
| |||||||||||||||||||
Ogólne informacje | |||||||||||||||||||
Wzór sumaryczny |
C23H23N3O5 | ||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Masa molowa |
421,45 g/mol | ||||||||||||||||||
Identyfikacja | |||||||||||||||||||
Numer CAS | |||||||||||||||||||
PubChem | |||||||||||||||||||
DrugBank | |||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
Klasyfikacja medyczna | |||||||||||||||||||
ATC | |||||||||||||||||||
Stosowanie w ciąży |
kategoria D | ||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
|
Topotekan – organiczny związek chemiczny, chemioterapeutyk z grupy inhibitorów topoizomerazy. Lek ten jest przyjmowany w postaci chlorowodorku. Topotekan (w preparacie Hycamtin) jest pierwszym zarejestrowanym inhibiotorem topoizomerazy I, który może być stosowany doustnie. Poza tym lek może być stosowany we wlewie dożylnym[3][4].
Wskazania do stosowania
[edytuj | edytuj kod]- Rak jajnika[5],
- Rak szyjki macicy[6][7],
- Drobnokomórkowy rak płuc (SCLC)[8][9].
Eksperymentalne zastosowania leku
[edytuj | edytuj kod]Trwają badania, które wskazują na skuteczność zastosowania topotekanu w przypadku:
Mechanizm działania
[edytuj | edytuj kod]Topotekan jest półsyntetyczną pochodną kamptotecyny, która jest alkaloidem pozyskiwanym z drzewa Camptotheca acuminata[13]. Działanie przeciwnowotworowe leku polega na hamowaniu topoizomerazy I. Topoizomeraza I jest enzymem jądrowym, który odpowiada za zmniejszenie napięcia torsyjnego DNA, poprzez wywoływanie powstawania odwracalnych pęknięć w obrębie pojedynczych nici[3][4][14], co pozwala na powstanie widełek replikacyjnych. Natomiast topotekan interkaluje pomiędzy zasady azotowe w DNA. Gdy widełki replikacyjne dotrą do miejsca, w którym pomiędzy zasadami znajduje się topotekan, dochodzi do zahamowania procesu replikacji. Łącząc się z kompleksem topoizomeraza I–DNA, topotekan uniemożliwia odtwarzanie wiązań w miejscach pęknięć i uszkadza strukturę podwójnych łańcuchów DNA. Komórka niezdolna do replikacji po pewnym czasie umiera[15].
Działania niepożądane
[edytuj | edytuj kod]- Występujące bardzo często
- gorączka neutropeniczna,
- neutropenia
- małopłytkowość
- niedokrwistość
- leukopenia
- anoreksja
- zapalenie błon śluzowych
- nudności
- wymioty
- biegunka
- zaparcia
- bóle brzucha
- łysienie
- gorączka
- osłabienie
- zmęczenie
- zakażenie[3][4]
- Występujące często
- Występujące rzadko
- Występujące bardzo rzadko
Specjalne środki ostrożności
[edytuj | edytuj kod]- Podczas stosowania leku należy wykonywać regularnie pełne badanie morfologiczne krwi.
- U pacjentów z gorączką, neutropenią oraz bólem brzucha należy rozważyć możliwość zapalenia okrężnicy.
- W przypadku stwierdzenia śródmiąższowego zapalenia płuc należy przerwać terapię topotekanem.
- Nie zaleca się stosowania leku u chorych z ciężkimi zaburzeniami nerek lub wątroby (wywołanymi marskością)[4].
Interakcje z innymi lekami
[edytuj | edytuj kod]- Nie hamuje enzymów cytochromu P-450 u ludzi – nie wykazano wpływu na farmakokinetykę topotekanu, po zastosowaniu granisetronu, ondansetronu, morfiny lub kortykosteroidów.
- W przypadku stosowania terapii skojarzonej topotekanu z innymi lekami istnieje możliwość zmniejszenia dawek leków w celu zwiększenia tolerancji leczenia[3][4].
Stosowanie podczas ciąży i karmienia piersią
[edytuj | edytuj kod]W czasie stosowania topotekanu należy zaleca się unikanie zajścia w ciążę. Nie zaleca się stosowania leku w czasie karmienia piersią[3][4].
Wpływ na prowadzenie pojazdów mechanicznych
[edytuj | edytuj kod]Należy zachować ostrożność ze względu na często występujące efekty uboczne stosowania leku w postaci osłabienia i zmęczenia[3][4].
Przedawkowanie
[edytuj | edytuj kod]Nie jest znane swoiste antidotum. W przypadku przedawkowania może dojść do zahamowania funkcji szpiku i zapalenia błon śluzowych[4].
Preparaty
[edytuj | edytuj kod]Preparaty na polskim rynku zawierające topotekan: Hycamtin, Potactasol, Topotecan medac, Topotecanum Accord[16].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Clinical Pharmacology & Therapeutics – Wiley Online Library [online], www.nature.com [dostęp 2017-11-20] (ang.).
- ↑ Meeting Library Redesign | ASCO [online], www.asco.org [dostęp 2017-11-20] [zarchiwizowane z adresu 2012-02-24] (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i Topotekan, [w:] Indeks Leków MP, opis substancji, Medycyna Praktyczna [dostęp 2022-03-09] .
- ↑ a b c d e f g h i j k Topotecan Teva, INN-Topotecan – Europa. [dostęp 2014-05-30].
- ↑ Fda Approves Ovarian Cancer Drug [online], fda.gov [dostęp 2024-04-26] [zarchiwizowane z adresu 1997-05-05] .
- ↑ FDA Approval for Topotecan Hydrochloride – National Cancer Institute [online], www.cancer.gov [dostęp 2017-11-20] [zarchiwizowane z adresu 2015-04-06] (ang.).
- ↑ http://web.archive.org/web/20070326051854/http://www.fda.gov/cder/Offices/OODP/whatsnew/topotecan.htm FDA.
- ↑ Zarchiwizowana kopia. [dostęp 2014-05-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-06-26)].
- ↑ http://www.drugs.com/newdrugs/gsk-receives-approval-hycamtin-topotecan-capsules-relapsed-small-cell-lung-cancer-671.html Press release.
- ↑ Alberto Garaventa i inni, A phase II study of topotecan with vincristine and doxorubicin in children with recurrent/refractory neuroblastoma, „Cancer”, 98 (11), 2003, s. 2488–2494, DOI: 10.1002/cncr.11797, PMID: 14635085 [dostęp 2022-03-09] (ang.).
- ↑ Thierry Lesimple i inni, Phase I study of topotecan in combination with concurrent radiotherapy in adults with glioblastoma, „Journal of Neuro-Oncology”, 65 (2), 2003, s. 141–148, DOI: 10.1023/b:neon.0000003647.66788.3b, PMID: 14686734 [dostęp 2022-03-09] (ang.).
- ↑ Camptothecin-Based Regimens for Treatment of Ewing Sarcoma: Past Studies and Future Directions. [dostęp 2014-05-30].
- ↑ Topotecan. [dostęp 2014-05-31].
- ↑ Yves Pommier i inni, DNA topoisomerases and their poisoning by anticancer and antibacterial drugs, „Chemistry & Biology”, 17 (5), 2010, s. 421–433, DOI: 10.1016/j.chembiol.2010.04.012, PMID: 20534341, PMCID: PMC7316379 [dostęp 2022-03-09] (ang.).
- ↑ Bart L. Staker i inni, The mechanism of topoisomerase I poisoning by a camptothecin analog, „Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America”, 99 (24), 2002, s. 15387–15392, DOI: 10.1073/pnas.242259599, PMID: 12426403, PMCID: PMC137726 [dostęp 2022-03-09] (ang.).
- ↑ Topotekan, [w:] Indeks Leków MP, lista preparatów, Medycyna Praktyczna [dostęp 2022-03-09] .
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- NCI Drug Dictionary Definition of Topotecan
- NCI Drug Information for Patients
- Chemioterapia z zastosowaniem topotekanu w raku jajnika. ovacome.org.uk. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-09-17)].