Tsunami
'S e sreath de tonnan a' chuain gun gluais glè luath air adhbharachadh le crithean-talmhainn cumhachdach, spreadhaidhean cumhachachach nam beinntean-teine, no maoimean-talmhainn a tha ann an tsunami (no tonn-tuile). Tha tonn-fhad glè fhada aig na tsunamian; faodaidh iad a bhith ceudan de cilemeatair a dh'fhad. Mar as àbhaist, tòisichidh tsunamian gu h-obann. Tha na tuinn a' siubhal aig astar mòr air feadh an cuan le call lùiths glè bheag. Faodaidh iad gainmheach a thoirt air falbh às na tràighean, na craobhan a sgrios, carbadan a thilgeil is a shlaodadh, taighean a mhilleadh agus fiù' s bailtean iomlana a sgrios. Faodar tsunami bhith cuideachd air adhbhrachadh le beum o salachar-rionnag.
Gu tric, tarraingidh an sàl air ais bhon oirthir leth na h-ùine na tuinne mus ruigidh an tonn a 'faighinn a' chosta. Ma tha an caisead a 'chosta eu-domhainn, faodaidh an sàl a tharraing air ais fad ceudan de mheatairean mus thig a' chiad tonn. Fuirichidh daoine gu tric aig a' chladach mur eil fios aca air a 'chunnart.
Chan urrainn tsunami a bhith air casg. Ach, tha ann dòighean a chuideachadh a chur stad air bàsan bho tsunami. Bheir riantan-rabhaidh eadar-nàiseanta agus roinneil rabhaidhean a-mach, gu h-àraidh airson a' Chuan Sèimh, mus ruig tonnan mòra a' chladach. A chionn 's gur urrainn dhan chrith-talmhainn a bhith air faireachdainn a dh'adhbhraich an tsunami mus ruig an tonn a' chladach, 's urrainn rabhadh a bhith air thoirt ri daoine a dhol ri àiteigin sàbhailte.
Tha an tsunami as marbhtaiche air a' chlàr an tsunami a bha air 26 Dùbhlachd 2004. Chaidh a h-adhbhrachadh leis a' chrith-talmhainn. Chaidh a ràdh gu bheil meudachd 9.3 aig a' chrith-talmhainn air a' sgèile mheudachd Moment. Bha e stèidhichte anns a 'chuan dlùth ris an oirthir Sumatra, Indonesia. Thairis air 225.000 daoine, a 'chuid as motha air na cladaichean a' Chuan Innseanach, a chaochail bhon mhòr-thubaist seo. Ghluais na tuinn mhòra an tsunami gu math luath. Bha ceudan de mhìltean de dhaoine ann an Indonesia, Sri Lanca, Dùthaich nan Tàidh, Na h-Innsean, Somalia, agus dùthchannan eile, air mharbhadh no leònta leis.