Tuchomie
54°06′49″N 17°20′05″E/54,113611 17,334722| wieś | |
 Fragment miejscowości | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2006) |
1365 |
| Strefa numeracyjna |
59 |
| Kod pocztowy |
77-133[2] |
| Tablice rejestracyjne |
GBY |
| SIMC |
0752059 |
Położenie na mapie gminy Tuchomie  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa pomorskiego  | |
Położenie na mapie powiatu bytowskiego  | |
| 54°06′49″N 17°20′05″E/54,113611 17,334722[1]
| |
| Strona internetowa | |
Tuchomie (kaszub. Tëchómie, niem. Groß Tuchen; tuż po wojnie Tuchomyśl) – wieś kaszubska w Polsce położona w województwie pomorskim, w powiecie bytowskim, w gminie Tuchomie, przy drodze krajowej nr 20 Stargard – Szczecinek – Gdynia i na trasie nieistniejącej już linii kolejowej (Lębork) – Bytów – Miastko. Miejscowość jest placówką Ochotniczej Straży Pożarnej i siedzibą gminy Tuchomie. Dawniej dzieliło się na Tuchomie Królewskie (kaszb. Królewsczé Tëchòmié lub też Kr. Tëchòmie, Królewsczi Tëchòm, niem. Königlich Groß Tuchen[3]) i Tuchomie Szlacheckie (kaszb. Szlachecczé Tëchòmié lub też Szl. Tëchòmie, Szlachecczi Tëchòm, niem. Adelig Groß Tuchen).
We wsi w 1956 urodził się Ludwik Prądzyński – polski związkowiec, działacz opozycji demokratycznej w okresie PRL.
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa słupskiego.
Inne miejscowości z prefiksem Tuchom: Tuchom, Tuchomek, Nowy Tuchom, Borzytuchom, Tuchomko
Historia
[edytuj | edytuj kod]- 1315 – wzmianka o wsi "Tuchom" jako nadanej rycerzowi Kazimierzowi Święcy z Tuchomia (zapisany jako Kasimir von Tuchom)
- do 1345 – właścicielem wsi jest rycerz Chocimir, który rezyduje w obronnym dworze
- 1385 – Tuchomie przechodzi w posiadanie zakonu krzyżackiego, budowa zamku[4]
- 1400 – wójt bytowski nadał swemu słudze sołectwo w Tuchomiu razem z 30 łanami ziemi na prawie chełmińskim. W tym okresie powstaje na folwarku zarodowa stadnina koni.
- 1560 – budowa młyna
- 1637 – Tuchomie razem z Bytowem i Lęborkiem zostaje przyłączone do Królestwa Polskiego
- 1640 – oddanie katolikom przez protestantów kościoła św. Michała
- 1657 – 6 listopada Tuchomie po traktacie bydgoskim staje się lennem Brandenburgii do czasu wymarcia dynastii Hohenzollernów
- 1670 – ukończenie budowy małego kościoła ewangelickiego
- 1674 – pożar niszczy wieś i kościół ewangelicki
- 1691 – zakończenie budowy parterowego kościoła ewangelickiego o konstrukcji ryglowej
- 1695 – pożar niszczy katolicki kościół św. Michała
- 1704 – odbudowa kościoła katolickiego
- 1889 – budowa nowego neogotyckiego kościoła ewangelickiego
- 1905 – budowa nowego katolickiego kościoła pw. św. Michała
- 1909 – przeprowadzenie przez wieś linii kolejowej z Bytowa do Miastka
- 1938 - 95% deklaruje narodowość polską, działa Związek Polaków w Niemczech[4]
- 1945 – Niemcy ewakuują mieszkańców, zajęcie do 6 marca wsi przez 70 Armię polową Armii Czerwonej wchodzącą w skład 2 Frontu Białoruskiego.
W 1946 w Tuchomiu założono prywatny teatr lalek, od 1966 Państwowy Teatr Lalki „Tęcza” w Słupsku.
Zabytki
[edytuj | edytuj kod]Według rejestru zabytków NID[5] na listę zabytków wpisane są:
- kościół parafialny pw. św. Michała Archanioła, XVII w., 1905, nr rej.: A-256 z 19.03.1960[6].
- zespół dworski, 1 poł. XIX w., nr rej.: A-249 z 12.02.1966: dwór („Zamek” – zachowane piwnice) oraz ogród przy ul. Sobieskiego 73.
Ponadto w Tuchomiu znajdują się:
- neogotycki kościół św. Wojciecha z 1889 r.
- dworzec kolejowy z pocz. XX wieku
- stara szkoła z I poł. XX wieku
- XIX-wieczny cm. ewangelicki, położony na wzniesieniu porośniętym starodrzewem. Zachowało się kilka nagrobków[7]
-
Gminny Ośrodek Kultury w Tuchomiu, w tle kościół pw. św. Michała -
Kościół św. Wojciecha
Ludzie związani z Tuchomiem
[edytuj | edytuj kod]
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 141441
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1313 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262)
- ↑ a b Czesław Piskorski, Pomorze Zachodnie, mały przewodnik, Warszawa: Wyd. Sport i Turystyka Warszawa, 1980, s. 294-295, ISBN 83-217-2292-X, OCLC 8032482.
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo pomorskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024, s. 6 [dostęp 2016-12-19].
- ↑ Piotr Skurzyński, Pomorze, Warszawa: Wyd. Muza S.A., 2007, s. 190, ISBN 978-83-7495-133-3.
- ↑ Anna, Krzysztof Jakubowscy „Pomorskie cmentarze”, Gdańsk 2012, ISBN 978-83-62129-73-7
| Wsie | |
|---|---|
| Części wsi |
|
| Osada leśna | |
| Pozostałe miejscowości |
