Tugʻon Turk maqbarasi
| Tugʻon Turk maqbarasi | |
|---|---|
Toʻgʻon Turk maqbarasi | |
| Umumiy maʼlumot | |
| Maqomi | Tarixiy obyekt |
| Turi | Maqbara |
| Manzili | „Ichan-qalʼa“ MFY, Zargarlar koʻchasi, 19-uy |
| Shahar | Xiva shahri |
| Mamlakat | Oʻzbekiston |
| Koordinatalar | 41°23′23″N 60°20′29″E / 41.38962015885583°N 60.34149581161555°E |
| Qurilishi tugagan | XIX asr |
| Egasi | Davlat mulkiga tegishli |
 Tugʻon Turk maqbarasi xaritada | |
Tugʻon Turk maqbarasi (yoki Toʻgʻon Turk maqbarasi) – Oʻzbekiston Respublikasining Xorazm viloyati Xiva shahridagi meʼmoriy yodgorlik. Maqbara XIX asrga oid boʻlib, bugungi kunda „Ichan-qalʼa“ MFY, Zargarlar koʻchasi, 19-uyda joylashgan. Obyekt Toshhovli saroyining shimolida aholi yashab turgan mahalla ichida joylashgan bir gumbazli imoratdir.
Tugʻon Turk maqbarasi Oʻzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining qarori bilan 2019-yil 4-oktyabrda Moddiy madaniy merosning koʻchmas mulk obyektlari milliy roʻyxatiga kiritilgan va davlat muhofazasiga olingan[1]. Hozirda Xorazm viloyati madaniy meros boshqarmasi operativ boshqaruv huquqi asosida davlat mulki hisoblanadi[2].
Qurilish tarixi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Maqbara Ichan qalʼa yaqinida joylashgan Zargarlar koʻchasida, Toshhovli saroyining shimoli-gʻarbiy burchagida joylashgan. Mavjud maʼlumotlarga koʻra, maqbara asli turk musulmonlaridan boʻlgan va 712-yili Xorazmni zabt etgan Qutba ibn Muslimning Xorazmga yuborgan elchilaridan biri boʻlgan Toʻgʻon Turk sharafiga bunyod etilgan. XIII asr boshlarida Chingizxon qoʻshinlari deyarli butun shaharni vayron etganida maqbaraga ham jiddiy zarar yetgan. Maqbara XIX asrda qayta qurilgan[3][4].
Maqbara binosining poydevori yer sathidan bir metr chuqurlikka qadar yetib boradi. Bunga sabab qilib maqbara binosining qadimiy ekanligi koʻrsatiladi. Toʻgʻon Turk ota haqidagi maʼlumotlar bizgacha yetib kelmagan. Xiva xonligining tarixchisi Muhammad Yusuf Bayoniyning yozishicha, uning qabri Koʻhna Ark saroyining ichida joylashgan. Boshqa bir tarixchining yozishicha, u turkiy qabilalardan boʻlib, Abu Muslim Xurosoniy qoʻl ostida harbiy sarkarda boʻlib xizmat qilgan. Abu Muslim Xurosoniy Fargʻonada oʻldirilmoqchi boʻlganidan keyin Xorazmga qochib kelgan va umrining soʻnggi yillarini shu yerda oʻtkazgan. Uning vafotidan keyin shahar aholisi Toʻgʻon ota sharafiga maqbara bunyod etishgan[5][6].
Yana qarang
[tahrir | manbasini tahrirlash]Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ „Тарихий, бадиий ёки ўзга маданий қимматлилиги туфайли гаров ва ипотека қўлланилиши мумкин бўлмаган объектлар рўйхати (ЎзР ВМ 05.12.2014 й. 335-сон қарорига илова) | Majburiyatlar va shartnomalar toʻgʻrisidagi umumiy qoidalar | Oʻz kuchini yoʻqotgan hujjatlar | Fuqarolik va oila qonunchiligi | OʻzR KonunchiligiMaʼlumotlar tizimi „Tarixiy, badiiy yoki oʻzga madaniy qimmatliligi tufayli garov va ipoteka qoʻllanishi mumkin boʻlmagan obʼektlar roʻyxati (OʻzR VM 05.12.2014 y. 335-son qaroriga ilova)“ | NRM.uz“. nrm.uz. Qaraldi: 2023-yil 28-oktyabr.
- ↑ „MODDIY MADANIY MEROSNING KO‘CHMAS MULK OBYEKTLARI MILLIY RO‘YXATINI TASDIQLASH TO‘G‘RISIDA“. 2023-yil 13-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2023-yil 28-oktyabr.
- ↑ „Khiva - Tugon Tura Mausoleum | Uzbekistan“ (en-GB). Turkestan Travel. Qaraldi: 2023-yil 28-oktyabr.
- ↑ „To‘g‘on Turk ota maqbarasi“ (uz). Xiva. Qaraldi: 2023-yil 28-oktyabr.
- ↑ „Toghon Turk Mausoleum (19th century)“ (en). Xiva. Qaraldi: 2023-yil 28-oktyabr.
- ↑ „Мавзолей Туган Тюрк ата“ (ru). Xiva. Qaraldi: 2023-yil 28-oktyabr.