U Burghettu (Santu Spiritu)
AR
|
Sta pagina chi a l'è scrita in arbenganese, inta varietè burghetina |
| U Burghettu cumün | ||
|---|---|---|
| ||
 Panuramma du Burghettu
| ||
| Localizaçión | ||
| Stâto |  Itàlia
| |
| Región |  Liguria
| |
| Provìnsa |  Savuna
| |
| Aministraçión | ||
| Scìndico | Giancarlo Canepa (lista sivica de centru-destra "Borghetto c'è") da-o 12-6-2017 (2º mandòu da-o 12-06-2022) | |
| Dæta de instituçión | 1861 | |
| Teritöio | ||
| Coordinæ: | 44°06′32.59″N 8°14′28.89″E | |
| Altitùdine | 2 m s.l.m. | |
| Superfìcce | 5,39 km² | |
| Abitanti | 4 627[2] (31-10-2023) | |
| Denscitæ | 858,44 ab./km² | |
| Comùn confinanti | Buisàn, Löa, Tuiàn, U Sejâ | |
| Âtre informaçioìn | ||
| CAP | 17052 | |
| Prefìsso | 0182 | |
| Fûzo oràrio | UTC+1 | |
| Còdice ISTAT | 009012 | |
| Cod. cadastrâ | A999 | |
| Targa | SV | |
| Cl. scìsmica | zöna 3 (sismicitæ bàssa)[3] | |
| Cl. climàtica | zöna C, 1 360 GG[4] | |
| Nomme abitanti | burghetìn cianta coi (surv.)[1] | |
| Sànto patrón | San Matê | |
| Giórno festîvo | 21 de setenbre | |
| Cartògrafîa | ||
  U Burghettu | ||
.svg?lang=lij) | ||
| Scîto instituçionâle | ||
U Burghettu (O Borghetto in zenese[5], Burghétu in finarìn[6], Borghetto Santo Spirito in italian) u l'è in cumün ligüre da pruvinsa de Savuna cun 4.627 abitanti[2].
Geugrafìa
[modìfica | modìfica wikitèsto]-
U Munte Cruxe, miàu d'in Buisàn -
-
U Castelâ -
L'ürtimu toccu da Varatella -
U Riàn Cazasse aa sò fuxe
_-_v%C3%ACsta_da_Bois%C3%A0n_(1).jpg?lang=lij)
_-_panor%C3%A0mma_do_M%C3%B3nte_Pic%C3%A2ro.jpg?lang=lij)
_-_v%C3%ACsta_da_Bois%C3%A0n_(1).jpg?lang=lij)
_-_v%C3%ACsta_da-o_viad%C3%B2tto_de_Str%C3%A0dda_Lion%C3%A0rdo_da_V%C3%ACn%C3%A7i_(3).jpg?lang=lij)
_-_v%C3%ACsta_(7).jpg?lang=lij)
U Burghettu u se tröva sutta au Munte Piccheu (âtu 280 m) intu teritoiu sciacàu tra u Mâ Ligüre, u Riàn Cazasse e i munti ch'i u separan dau Sejâ. U teritoiu burghetìn u l'è caraterizàu daa presensa da Scciumêa Varatella, ch'a l'à furmàu a ciâna custêa dund'u l'è scituàu u paize.
Storia
[modìfica | modìfica wikitèsto].jpg?lang=lij)
Abitanti
[modìfica | modìfica wikitèsto]U Burghettu u cunfina cun Buisàn e Löa a nord, cun Tuiàn a punente e cu-u Sejâ a mezugiurnu. A levante u l'è bagnàu dau Mâ Ligüre.
Evulusiùn demugrafica
[modìfica | modìfica wikitèsto]Abitanti censìi[7]
Minuranse fureste
[modìfica | modìfica wikitèsto]Dandu amentu a l'ISTAT, au 31° de dixenbre du 2023, au Burghettu i ghe sun 469 residenti furesti[8].
Cugnummi ciü difüxi
[modìfica | modìfica wikitèsto]
Persune lighè au Burghettu
[modìfica | modìfica wikitèsto]Posti de interesse
[modìfica | modìfica wikitèsto]Architetüe religiuse
[modìfica | modìfica wikitèsto]-
A faciâta da gêxa de San Matê -
U santuariu de Sant'Antoniu de Padova -
Capella da Madonna di Angeli -
Capella da Madonna da Neive
_-_faci%C3%A2ta_(3).jpg?lang=lij)
_-_est%C3%A8rno_(2).jpg?lang=lij)
_-_est%C3%A8rno_(2).jpg?lang=lij)
_-_faci%C3%A2ta_(2).jpg?lang=lij)
- Gêxa de San Matê: a l'è l'antìga parocchia du burgu, realizâ au postu de ina primma gêxa tiâ sciü intu Trexentu au mumentu da fundasiùn du pàize. A l'è stèta cunsacrâ ai 4 de utubre du 1643 dau vescu d'Arbenga Pier Francesco Costa e d'alantù a l'à cunservàu u sò stìle baroccu. Custrusiùn a trè navâte, a gh'à in artâ magiù du 1715 e ina serie de capelette laterâli; tra e opere ciü inpurtanti, drentu aa gêxa i ghe sun trei quaddri du Giuxeppe Badaraccu, ina statua de San Matê da scöa du Maragiàn e ina de Santa Maria Madalena du Paolo Olivari[9].
- Atoiu de San Giuxeppe: u l'è l'atoiu du centru storicu, custruìu du 1685 de föa de miage e in prinsipiu dìtu da Misericordia o da "buna morte". Arangiàu ch'u nu l'è guèi, u se tröva inta ciassa dedicâ aa Madonna da Guardia e u cunserva u quaddru du Miraculu da müa, opera du Badaraccu[10].
- Gêxa-santuariu de Sant'Antoniu: gêxa de ciü növa custrusiùn, a l'è l'âtra parocchia du pàize insèmme a quella de San Matê.
- Capella da Madonna di Angeli: a l'è ina capella ch'a se tröva inta regiùn de Cazasse, vixìn ai cunfìn cun Löa. In urigine chi a gh'êa in atoiu, tiàu sciü du 1645 pe cuntu de Giacomo Maria Orsero, ma u l'è stètu ruvinàu du 1795 intu cursu da bataggia de Löa. A növa capella, osciüa daa famiggia Guido e realizâ au pustu de l'antigu atoiu, a l'è stèta cunsacrâ du 1939 e, da alantù, ai 2 d'agustu se festezza tütti i anni a festa da titulâre[11].
- Capella da Madonna da Nêve: a l'è afaciâ in s'ou stradùn che dau Burghettu a và in Tuiàn, in curispundensa du burgu abandunàu de Pataè[12].
- Cunventu de Santu Spiritu: antiga custrusiùn religiusa furmâ da ina gêxa cun, d'ataccu, in cunventu e in uspeâ, a se truvâva in simma au Càu d'Ansiu e da lê u Burghettu u l'à pigiàu u numme. Fundàu a l'11 de mârsu du 1154, u cunventu u l'è stètu aa fìn caciàu zü dai fransexi du 1811, pe druvì a stradda "nasiunâle" che d'ancö a l'è diventâ l'Aurelia[13].
Architetüe sivili
[modìfica | modìfica wikitèsto]-
U palassu Elena Pietracaprina -
U castellu Borelli
_-_faci%C3%A2ta_(1).jpg?lang=lij)
- Castellu Borelli: residensa custruìa intu XIX seculu, scimile a in castellu medievâle[14].
- Palassu Elena Pietracaprina: tiàu sciü du 1915, u l'è stètu u palassu du cumün; d'ancö u l'è vegnüu a sêde da bibliutêca cumünale[15].
Ecunumia
[modìfica | modìfica wikitèsto]Cultüa
[modìfica | modìfica wikitèsto]Istrusiùn
[modìfica | modìfica wikitèsto]Dialettu burghetìn
[modìfica | modìfica wikitèsto]Feste e fêe
[modìfica | modìfica wikitèsto]Aministrasiùn
[modìfica | modìfica wikitèsto]Scindici du Burghettu
[modìfica | modìfica wikitèsto]| Perîodo | Prìmmo çitadìn | Partîo | Càrega | Nòtte | |
|---|---|---|---|---|---|
| 1945 | 1946 | Luigi Vacca | Scindicu | ||
| 1946 | 1951 | Giacomo Cavallino | DC | Scindicu | |
| 1951 | 1960 | Giuseppe Rocca | DC | Scindicu | |
| 1960 | 1972 | Silvano Barone | DC | Scindicu | |
| 1972 | 1975 | Angelo Tito Reale | DC | Scindicu | |
| 1975 | 1984 | Pierluigi Bovio | PCI | Scindicu | |
| 13 d'agustu du 1984 | 27 de mazzu du 1989 | Gianluigi Figini | PSI | Scindicu | |
| 15 de lüggiu du 1989 | 25 de utubre du 1990 | Gianluigi Figini | PSI | Scindicu | |
| 19 de dixenbre du 1990 | 6 de lüggiu du 1992 | Riccardo Badino | PDS | Scindicu | |
| 6 de lüggiu du 1992 | 23 de dixenbre du 1992 | Sergio Grandesso Silvestri | Cumisâiu straordinâiu |
||
| 13 de frevâ du 1993 | 17 de nuvenbre du 1997 | Riccardo Badino | lista civica de centru-sinistra | Scindicu | |
| 17 de nuvenbre du 1997 | 28 de mazzu du 2002 | Franco Malpangotto | FI | Scindicu | |
| 28 de mazzu du 2002 | 29 de mazzu du 2007 | Franco Malpangotto | CdL | Scindicu | |
| 29 de mazzu du 2007 | 6 de mazzu du 2012 | Santiago Vacca | PdL | Scindicu | |
| 24 de mazzu du 2012 | 12 de lüggiu du 2016 | Giovanni Gandolfo | Noi per Borghetto (lista civica de centru-sinistra) |
Scindicu | [16] |
| 12 de lüggiu du 2016 | 6 de frevâ du 2017 | Andrea Santonastaso | Cumisâiu straurdinâiu |
[17] | |
| 6 de frevâ du 2017 | 12 de zűgnu du 2017 | Fabrizia Triolo | Cumisâiu straurdinâiu |
[18] | |
| 12 de zűgnu du 2017 | 13 de zűgnu du 2022 | Giancarlo Canepa | Borghetto c'è (lista civica de centru-drita) |
Scindicu | |
| 13 de zűgnu du 2022 | in càrega | Giancarlo Canepa | Borghetto c'è (lista civica de centru-drita) |
Scindicu | |
Vie de cumünicasiùn
[modìfica | modìfica wikitèsto]Stradde
[modìfica | modìfica wikitèsto]Feruvìa
[modìfica | modìfica wikitèsto]_-_fabric%C3%A2to_viagi%C3%A2to%C3%AE_(1).jpg?lang=lij)
Portu
[modìfica | modìfica wikitèsto]Notte
[modìfica | modìfica wikitèsto]- ↑ Beniscelli & Vado, 1975, p. 77
- ↑ 2,0 2,1 Dâtu Istat - Pupulasiùn ai 31 d'utubre du 2023.
- ↑ Clascificaçion sismica (XLS), in sce protezionecivile.gov.it.
- ↑ Lézze 26 agósto 1993, n. 412, alegòu A, Tabélla di gràddi/giórno di Comùn pe Región e Provìnsa (PDF), in sce efficienzaenergetica.acs.enea.it, 1 màrso 2011, p. 151. URL consultòu o 25 arvî 2012.
- ↑ (LIJ, IT, EN) Deize: diçionäio italian-zeneise - Borghetto Santo Spirito, in sce conseggio-ligure.org. URL consultòu o 15 agòsto 2024.
- ↑ (LIJ, IT) Luigi Alonzo Bixio, Dizionario delle parlate finalesi, U Finâ, Centro Storico del Finale, 2000, p. 152.
- ↑ Statistiche I.Stat - ISTAT; URL cunsültàu u 30-12-2023.
- ↑ (IT) ISTAT, Bilancio demografico popolazione straniera, in sce demo.istat.it. URL consultòu o 20 agòsto 2024.
- ↑ AA. VV., 1999
- ↑ AA. VV., 1999, p. 76
- ↑ (IT) Caterina Guido, Nostra Signora degli Angeli - La storia di una chiesa, Arbenga, Vitale Edizioni.
- ↑ (IT) Cappella di Nostra Signora della Neve, in sce beweb.chiesacattolica.it. URL consultòu o 3 agòsto 2023.
- ↑ Beniscelli & Vado, 1975, pp. 29-30
- ↑ (IT) Castello Borelli con cappella, giardino e pertinenze, relazione storico-artistica (PDF), in sce srvcarto.regione.liguria.it. URL consultòu o 20 agòsto 2024.
- ↑ (IT) Palazzo Comunale, in sce catalogo.beniculturali.it. URL consultòu o 20 agòsto 2024.
- ↑ Doppu e dimisciui de sêi consegê de dêxe a giünta a cazze pe-a mancansa du nümeru legâle
- ↑ Numinau cun Decrêtu du Presidente da Repüblica du 4 d'agustu du 2016 e püblicâ inta Gazetta Uficiâ n. 200 du 27 de agustu du 2016
- ↑ (IT) Borghetto, arrestato Santonastaso: Triolo nuovo commissario prefettizio, in sce primocanale.it, 7 frevâ 2017. URL consultòu o 6 arvî 2023.
Bibliugrafìa
[modìfica | modìfica wikitèsto]- (IT) Giannetto Beniscelli e Piero Vado, Borghetto Santo Spirito e la sua storia, Savuna, Stampa - Grafiche F.lli Spirito, Mârsu 1975.
- (IT) AA. VV., La Chiesa di San Matteo in Borghetto Santo Spirito, Arbenga, Parocchia de San Matê - Tipolitografia Fratelli Stalla, Utubre 1999.
Âtri prugetti
[modìfica | modìfica wikitèsto]
Wikimedia Commons a contêgne di files in sce U Burghettu (Santu Spiritu)
Ligammi de föa
[modìfica | modìfica wikitèsto]- (IT) Scitu ufisiâ, in sce comune.borghettosantospirito.sv.it. URL consultòu o 19 frevâ 2023.
| Contròllo de outoritæ | VIAF (EN) 170434143 · WorldCat Identities (EN) 170434143 |
|---|