Przejdź do zawartości

Ulica Aleksandra Hercena we Wrocławiu

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Aleksandra Hercena
Przedmieście Oławskie
Ilustracja
z południa w kierunku północnym
Państwo

 Polska

Województwo

 dolnośląskie

Miejscowość

Wrocław

Długość

159 m

Poprzednie nazwy

Forckenbeckstrasse

Przebieg
ul. Komuny Paryskiej
ul. gen. Karola Kniaziewicza
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum po lewej na dole znajduje się punkt z opisem „Aleksandra Hercena”
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego
Mapa konturowa województwa dolnośląskiego, po prawej znajduje się punkt z opisem „Aleksandra Hercena”
Położenie na mapie Wrocławia
Mapa konturowa Wrocławia, blisko centrum po prawej na dole znajduje się punkt z opisem „Aleksandra Hercena”
51°06′09,830″N 17°02′28,941″E/51,102731 17,041373
Ul. A. Hercena 3-5
Pierzeja zachodnia
Pierzeja zachodnia
Pierzeja wschodnia
Widok z północy w kierunku południowym

Ulica Aleksandra Hercenaulica położona we Wrocławiu, łącząca ulicę Komuny Paryskiej z ulicą gen. Karola Kniaziewicza, na osiedlu Przedmieście Oławskie, a wcześniej w dzielnicy Krzyki. Ulica należy do kategorii dróg gminnych i ma 159 m długości. Przebiega przez obszar zabudowy śródmiejskiej, który jako obszar objęty jest ochroną i wpisany jest do rejestru zabytków. Projekt założenia ulicy powstał w 1873 r., a sama ulica została urządzona w 1879 r. Przy ulicy zachowały się budynki ujęte w gminnej ewidencji zabytków, a jeden z nich został wpisany także do rejestru zabytków.

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Ulica przebiega przez teren stanowiący niegdyś przedpole dla fortyfikacji miejskich[1][2][3] (Ohlauer Vorstadt[2]). Gdy fortyfikacje zostały rozebrane w 1807 r., obszar ten włączony został do miasta w 1808 r.[2].

W 1873 r. powstał projekt założenia ulicy biegnącej od dzisiejszej ulicy Komuny Paryskiej do dzisiejszej ulicy gen. Karola Kniaziewicza. W szybkiej jej budowie na przeszkodzie stanęły jednak trudności jakie napotkano przy niezbędnym wykupie nieruchomości położonych przy wymienionych wyżej ulicach. Z tego względu zaplanowana ulica powstała dopiero w 1879 r. i otrzymała wówczas imię Maxa von Forckenbecka[4].

Podobnie jak w całej okolicy, podczas oblężenia Wrocławia w 1945 r., w wyniku prowadzonych działań wojennych zniszczeniu uległa pewna część zabudowy[4][5][6][7][8][9], także przy tej ulicy, a mianowicie dotyczy to posesji po numerami 3 i 5 po stronie zachodniej i 4 po stronie wschodniej[4].

Po wojnie przez pewien czas przy ulicy mieścił się oddział Centrali Przemysłu Naftowego. Pod numerami 3-5 w na przełomie lat 60. i 70. XX wieku zbudowano siedzibę Wojewódzkiego Biura Projektów[4].

W swojej historii ulica nosiła następujące nazwy:

Przedwojenna, niemiecka nazwa ulicy upamiętniała Maxa von Forckenbecka (urodzonego 21.10.1821 r. w Monastyrze, zmarłego 26.05.1892 r. w Berlinie), który pełnił między innymi funkcję nadburmistrza Wrocławia w latach 1872-1878 i Berlina w latach 1878-1892[4][12]. Współczesna nazwa ulicy została nadana przez Zarząd Wrocławia i ogłoszona w okólniku nr 94 z 20.12.1945 r.[14]. Upamiętnia ona Aleksandra Hercena, pseudonim Iskander (urodzonego 6.04.1812 r. w Moskwie, zmarłego 21.01.1870 r. w Paryżu), rosyjskiego pisarza, myśliciela społecznego, działacza politycznego, który między innymi popierał powstanie styczniowe w Polsce[4][15].

Układ drogowy

[edytuj | edytuj kod]

Ulica łączy się z następującymi drogami publicznymi, kołowymi oraz innymi drogami[16]:

Drogi powiązane
powiązanie droga foto opis
skrzyżowanie ulica Komuny Paryskiej[14][16][17]
lokalna[18]
w lewo i w prawo
skrzyżowanie ulica gen. Karola Kniaziewicza[14][19][20]
dojazdowa[21]
z prawej i na wprost

Ulica Aleksandra Hercena przebiega przez osiedle Przedmieście Oławskie[22], a wcześniej dawnej dzielnicy Krzyki[14]. Droga przypisana do ulicy jest drogą publiczną, której przypisano kategorię drogową jako gminną[a][14] (numer drogi: 105483D[b][14][23], numer ewidencyjny drogi: G1054830264011[14]). Jest drogą klasy dojazdowej[24]. Ma 159 m długości[14], a położona jest na działce gruntu o powierzchni 2 077 m2[14][25] (2 079 m2[26]). Łączy ulicę Komuny Paryskiej z ulicą gen. Karola Kniaziewicza[c][4][14].

Pod względem technicznym i organizacji ruchu jest do droga o jednej jezdni z możliwością jazdy w obu kierunkach. Ulica w całości objęta jest strefą ograniczenia prędkości do 30 km/h. Przy ulicy znajdują się obustronne chodniki. Nawierzchnię ulicy wykonano z granitowej kostki kamiennej z wyłączeniem rejonu skrzyżowania z ulicą Komuny Paryskiej[27][28][29][30].

Zabudowa i zagospodarowanie

[edytuj | edytuj kod]

Ulica Aleksandra Hercena przebiega przez obszar zabudowy śródmiejskiej[31][32][33], w strefie centralnej[34], gęsto wypełniony tkanką miejską[35], charakteryzującej się przemieszaniem zabudowy o podstawowej funkcji mieszkaniowej z zabudową także o innym przeznaczeniu[36], przede wszystkim zabudową mieszkalno-usługową[31][37]. Obszar ten określany jest jako wielofunkcyjny obszar centrum miasta[38]. Jest to teren o zdefiniowanym układzie kompozycyjnym, z liniowymi i kwartałowymi elementami go tworzącymi[39][40]. W układzie urbanistycznym dominuje ukształtowanie bloków urbanistycznych w postaci kwartałów zabudowy, w ramach których umiejscowiono funkcje reprezentacyjne na zewnątrz kwartału, a funkcje użytkowe do wewnątrz. Dominuje tu pierzejowa, zwarta zabudowa wzdłuż ulic[31][36][40], ale z występującymi zaburzeniami w postaci luk w zabudowie[31]. Przy ulicy Aleksandra Hercen takie zaburzenia i luki w zabudowie występują w następujących miejscach: pomiędzy budynkiem przy ulicy Komuny Paryskiej 3, a oficyną pod tym samym numerem oraz między numerem 13, a budynkiem przy ulicy gen. Karola Kniaziewicza 8 po stronie zachodniej[28][39]. Wskazuje się ponadto na gęstą sieć uliczną i linii transportu publicznego[41][42]. Ulica przebiega przez obszar zabudowy średniowysokiej do 25 m, przy czym w ramach tej strefy wyznaczono tu śródmiejski obszar podwyższenia wysokości zabudowy[43]. Przy samej ulicy położone są budynki, w tym zachowane kamienice, o funkcji mieszkalnej, z wyjątkiem następujących budynków[28][44]:

Ochrona i zabytki

[edytuj | edytuj kod]

Ulica przebiega na terenie Przedmieścia Oławskiego wpisanego jako obszar do rejestru zabytków dnia 20.06.2005 r. decyzją o wpisie nr 538/A/05[49][50][51][52][53]. W ramach wskazanego obszaru ochronie podlega przede wszystkim układ przestrzenny kształtowany od XIII do XIX wieku[52][40][54].

Przy ulicy i w najbliższym sąsiedztwie znajdują się następujące zabytki ujęte w gminnej ewidencji zabytków (według stanu na kwiecień 2022 r.)[44]:

Obiekty zabytkowe
obiekt[d], położenie powstanie, rodzaj ochrony[e] fotografia
strona zachodnia
Kamienica
ulica Komuny Paryskiej 3[44][55][56], kolejność obiektu w zespole: 1[55][56]
około 1895 r.
rodzaj ochrony: gez, mpzp[44]
Oficyna mieszkalna, obecnie budynek mieszkalny
ulica Komuny Paryskiej 3[44][57][58], kolejność obiektu w zespole: 2[57][58]
około 1895 r.
rodzaj ochrony: gez, mpzp[44]
Kamienica
ulica Aleksandra Hercena 7[44][59][60][61][62]
1883 r.
rodzaj ochrony: gez, mpzp[44][62]
Kamienica
ulica Aleksandra Hercena 9[44][63][64][65][66]
1879 r.
rodzaj ochrony: gez, mpzp[44][66]
Kamienica, obecnie Izba Celna
ulica Aleksandra Hercena 11[44][67][68][69][70][71]
1880 r.
rodzaj ochrony: rejestr zabytków nr A/2377/421/Wm z dnia 31.03.1983 r.[44][67][68][69]
(decyzja o wpisie do rejestru nr 421/Wm z 31.03.1983 r.; zmiana nr rejestru decyzji nr A/2377/421/Wm z 14.06.2010 r.[70])
(Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków; Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_02_BK.93050, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_02_BK.171446[71])
Kamienica, obecnie Miejska Biblioteka Publiczna
ulica Aleksandra Hercena 13[44][72][73][74][75]
1884 r.
rodzaj ochrony: gez, mpzp[44][75]
Kamienica
ulica gen. Karola Kniaziewicza 8[44][76][77]
około 1890 r.
rodzaj ochrony: gez, mpzp[44]
strona wschodnia
Kamienica
ulica Komuny Paryskiej 5[44][78][79][79]
około 1890 r.
rodzaj ochrony: gez, mpzp[44]
Kamienica
ulica Aleksandra Hercena 6[44][80][81][82][83]
około 1885 r.
rodzaj ochrony: gez, mpzp[44][83]
Kamienica
ulica Aleksandra Hercena 8[44][84][85][86][87]
lata 1880-1885
rodzaj ochrony: gez, mpzp[44][87]
Kamienica
ulica Aleksandra Hercena 10[44][88][89][90][91]
1884 r.
rodzaj ochrony: gez, mpzp[44][91]
Kamienica
ulica Aleksandra Hercena 12[44][92][93][94][95]
1884 r.
rodzaj ochrony: gez, mpzp[44][95]
Kamienica
ulica Aleksandra Hercena 14[44][96][97][98][99]
1908 r.
rodzaj ochrony: gez, mpzp[44][99]
Kamienica
ulica Aleksandra Hercena 16[44][100][101][102][103]
około 1908 r.
rodzaj ochrony: gez, mpzp[44][103]

Demografia

[edytuj | edytuj kod]
Od lewej: nr 9, 7 oraz 3-5 (po prawej), na końcu ul. Komuny Paryskiej 3

Ulica przebiega przez obszar objęty jednym rejonem statystycznym numer 931130 o wykazanej gęstości zaludnienia i ilości zameldowanych osób, przy czym dane pochodzą z 31.12.2021 r. – ilość osób zameldowanych: 706, gęstość zaludnienia: 26 908 osób/km²[104].

Baza TERYT

[edytuj | edytuj kod]

Dane Głównego Urzędu Statystycznego z bazy TERYT, spis ulic (ULIC)[105]:

  • województwo: DOLNOŚLĄSKIE (02)
  • powiat: Wrocław (0264)
  • gmina/dzielnica/delegatura: Wrocław (0264011) gmina miejska; Wrocław-Krzyki (0264039) delegatura
  • Miejscowość podstawowa: Wrocław (0986283) miasto; Wrocław-Krzyki (0986544) delegatura
  • kategoria/rodzaj: ulica
  • Nazwa ulicy: ul. Aleksandra Hercena (06618)[16][106].

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]
  1. Nadanie ulicy Aleksandra Hercena kategorii drogi gminnej nastąpiło uchwałą Wojewódzkiej Rady Narodowej z 14.05.1987 r. nr XVII/107/87[14].
  2. Nadanie numeru drodze gminnej, ulicy Aleksandra Hercena, nastąpiło uchwałą Zarządu Województwa Dolnośląskiego z 25.06.2003 r. nr 351/II/03[14].
  3. Podany tu przebieg ulicy Aleksandra Hercena, jako łączący ulicę Komuny Paryskiej z ulicą gen. Karola Kniaziewicza, zgody jest z numeracją adresową położonych przy ulicy posesji, która zarówno po stronie zachodniej (numery nieparzyste) jak i wschodniej (numery parzyste) rozpoczyna się niskimi numerami przy ulicy Komuny Paryskiej, a kolejne numery nadano rosnąco w kierunku południowym; najwyższe numery adresowe przypisane do ulicy Aleksandra Hercena znajdują się w rejonie ulicy gen. Karola Kniaziewicza[16]. Takie też określenie przebiegu ulicy można znaleźć u niektórych autorów publikacji[4]. Inaczej jednak określono przebieg tej ulicy w zestawieniu udostępnianym przez zarządcę drogi – Zarząd Dróg i Utrzymania Miasta (ZDiUM) – a mianowicie wskazano jej przebieg od ulicy gen. Karola Kniaziewicza do ulicy Komuny Paryskiej[14].
  4. Uwaga, część informacji o aktualnym stanie budynku i sposobie jego użytkowania zapodana na wrocławskim geoportalu, mapie gminnej ewidencji zabytków, a uwidoczniona w niniejszym zestawieniu zabytków, może być nieaktualna.
  5. Rodzaj ochrony: gez – gminna ewidencja zabytków, mpzp – miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego, inny lub rejestr zabytków.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Harasimowicz 2006 ↓, s. 723 (Przedmieście Świdnickie.
  2. a b c Harasimowicz 2006 ↓, s. 722 (Przedmieście Oławskie).
  3. UMWD 2022 ↓, Mapy historyczne: 1807.
  4. a b c d e f g h i j k Antkowiak 1970 ↓, s. 68-69 (Hercena).
  5. Antkowiak 1970 ↓, s. 121-122 (Krasińskiego).
  6. Harasimowicz 2006 ↓, s. 433-434 (Kościuszki Tadeusza).
  7. Antkowiak 1970 ↓, s. 101-102 (Kniaziewicza).
  8. Antkowiak 1970 ↓, s. 110-112 (Kościuszki).
  9. Antkowiak 1970 ↓, s. 44-46 (Dworcowa).
  10. UMWD 2022 ↓, Mapy historyczne: 1901.
  11. UMWD 2022 ↓, Mapy historyczne: 1926-37.
  12. a b c Heyduk 2012 ↓, s. 46 (Forckenbeckstr.).
  13. UMWD 2022 ↓, Mapy historyczne: 1948.
  14. a b c d e f g h i j k l m n ZDiUM drogi 2022 ↓, poz. 1612 (Hercena Aleksandra).
  15. PWN 2022 ↓.
  16. a b c d UMWr SIP EMUiA 2022 ↓, UiA nr 269 (ul. Aleksandra Hercena).
  17. ZDiUM drogi 2022 ↓, 2316-2317 (Komuny Paryskiej).
  18. RMWr 2004 ↓, § 50 ust. 1.
  19. UMWr SIP EMUiA 2022 ↓, UiA nr 1834 (ul. Komuny Paryskiej).
  20. ZDiUM drogi 2022 ↓, poz. 2190 (Kniaziewicza Karola).
  21. RMWr 2004 ↓, § 55 ust. 1.
  22. UMWr SIP Mapy 2022 ↓, Osiedla Wrocławia.
  23. UMWD 2022 ↓, BDOT10k.
  24. RMWr 2004 ↓, § 56 ust. 1.
  25. UMWr SIP Mapy 2022 ↓, Mapa własności: działka Południe, AR_8, 12.
  26. ZGKiKM 2022 ↓, EGiB G5 026401_1.0022.AR_8.12.
  27. GUGiK 2022 ↓, Geoportal krajowy, obiekty topograficzne.
  28. a b c ZGKiKM 2022 ↓, BDOT500.
  29. UMWr SIP Mapy 2022 ↓, Komunikacja i transport.
  30. RMWr 2004 ↓, § 56 ust. 2 pkt 2.
  31. a b c d UMWr SIP Studium 2018 ↓, s. Karta jednostki urbanistycznej A8.
  32. Mironowicz 2016 ↓, s. 33 (Ryc. 13).
  33. UMWr SIP Mapy 2022 ↓, Studium 2018, Rys. 8.
  34. UMWr SIP Mapy 2022 ↓, Studium 2018, Rys. 14.
  35. Mironowicz 2016 ↓, s. 32.
  36. a b Mironowicz 2016 ↓, s. 34.
  37. UMWr SIP Mapy 2022 ↓, Studium 2018, Rys. 6.
  38. UMWr SIP Mapy 2022 ↓, Studium 2018, Rys. 17.
  39. a b UMWr SIP Mapy 2022 ↓, Studium 2018, Rys. 4.
  40. a b c RMWr LIV 2010 ↓, § 8 ust. 3, 4.
  41. UMWr SKM 2022 ↓.
  42. UMWr SIP Studium 2018 ↓, s. 25-26.
  43. UMWr SIP Mapy 2022 ↓, Studium 2018, Rys. 7a.
  44. a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag UMWr SIP Mapy 2022 ↓, Gminna Ewidencja Zabytków.
  45. ZGKiKM 2022 ↓, EGiB G5 026401_1.0022.AR_8.5/2.1_BUD.
  46. ZGKiKM 2022 ↓, EGiB G5 026401_1.0022.AR_8.8/5.1_BUD.
  47. ZGKiKM 2022 ↓, EGiB G5 026401_1.0022.AR_8.9.1_BUD.
  48. ZGKiKM 2022 ↓, EGiB G5 026401_1.0022.AR_8.8/11.3_BUD.
  49. UMWr ZW 2021 ↓, GEZ poz. 51.
  50. WUOZ 2022 ↓, poz. 10411.
  51. NID geoportal 2022 ↓, rejestr zabytków Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_02_UU.11798.
  52. a b NID 2022 ↓, s. 210.
  53. UMWr SIP Mapy 2022 ↓, Studium 2018, Rys. 12.
  54. NID zabytek.pl 2022 ↓, Przedmieście Oławskie.
  55. a b UMWr ZW 2021 ↓, poz. 3346.
  56. a b WUOZ 2022 ↓, poz. 3201.
  57. a b UMWr ZW 2021 ↓, poz. 3347.
  58. a b WUOZ 2022 ↓, poz. 3202.
  59. UMWr ZW 2021 ↓, poz. 2162.
  60. WUOZ 2022 ↓, poz. 2110.
  61. NID geoportal 2022 ↓, ewidencja zabytków Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_02_BK.171432.
  62. a b NID zabytek.pl 2022 ↓, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_02_BK.171432.
  63. UMWr ZW 2021 ↓, poz. 2164.
  64. WUOZ 2022 ↓, poz. 2112.
  65. NID geoportal 2022 ↓, ewidencja zabytków Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_02_BK.171440.
  66. a b NID zabytek.pl 2022 ↓, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_02_BK.171440.
  67. a b UMWr ZW 2021 ↓, poz. 2166.
  68. a b WUOZ 2022 ↓, poz. 2114.
  69. a b NID 2022 ↓, s. 223.
  70. a b NID geoportal 2022 ↓, rejestr zabytków Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_02_BK.93050.
  71. a b NID zabytek.pl 2022 ↓, PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_02_BK.93050.
  72. UMWr ZW 2021 ↓, poz. 2168.
  73. WUOZ 2022 ↓, poz. 2116.
  74. NID geoportal 2022 ↓, ewidencja zabytków Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_02_BK.171450.
  75. a b NID zabytek.pl 2022 ↓, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_02_BK.171450.
  76. UMWr ZW 2021 ↓, GEZ poz. 3211.
  77. WUOZ 2022 ↓, poz. 3067.
  78. UMWr ZW 2021 ↓, poz. 3348.
  79. a b WUOZ 2022 ↓, poz. 3203.
  80. UMWr ZW 2021 ↓, poz. 2161.
  81. WUOZ 2022 ↓, poz. 2109.
  82. NID geoportal 2022 ↓, ewidencja zabytków Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_02_BK.171430.
  83. a b NID zabytek.pl 2022 ↓, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_02_BK.171430.
  84. UMWr ZW 2021 ↓, poz. 2163.
  85. WUOZ 2022 ↓, poz. 2111.
  86. NID geoportal 2022 ↓, ewidencja zabytków Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_02_BK.171434.
  87. a b NID zabytek.pl 2022 ↓, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_02_BK.171434.
  88. UMWr ZW 2021 ↓, poz. 2165.
  89. WUOZ 2022 ↓, poz. 2113.
  90. NID geoportal 2022 ↓, ewidencja zabytków Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_02_BK.171443.
  91. a b NID zabytek.pl 2022 ↓, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_02_BK.171443.
  92. UMWr ZW 2021 ↓, poz. 2167.
  93. WUOZ 2022 ↓, poz. 2115.
  94. NID geoportal 2022 ↓, ewidencja zabytków Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_02_BK.171448.
  95. a b NID zabytek.pl 2022 ↓, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_02_BK.171448.
  96. UMWr ZW 2021 ↓, poz. 2169.
  97. WUOZ 2022 ↓, poz. 2117.
  98. NID geoportal 2022 ↓, ewidencja zabytków Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_02_BK.171454.
  99. a b NID zabytek.pl 2022 ↓, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_02_BK.171454.
  100. UMWr ZW 2021 ↓, GEZ poz. 2170.
  101. WUOZ 2022 ↓, poz. 2118.
  102. NID geoportal 2022 ↓, ewidencja zabytków Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_02_BK.171457.
  103. a b NID zabytek.pl 2022 ↓, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_02_BK.171457.
  104. UMWr SIP Mapy 2022 ↓, Demografia.
  105. GUS 2022 ↓, ULIC.
  106. GUS 2022 ↓, ULIC: 06618.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]
  • Ulica Hercena Aleksandra, [w:] Wrocław, Przedmieście Oławskie [online], fotopolska.eu, ID: u150574 [dostęp 2022-08-29] (pol.).
  • ul. Hercena Aleksandra, [w:] Wrocław, Przedmieście Oławskie [online], dolny-slask.org.pl (Wratislaviae Amici), ID: 587749 [dostęp 2022-08-29] (pol.).
  • ul. Aleksandra Hercena [online], wikimapia.org [dostęp 2022-08-29] (pol.).