Ulica Wolności w Chorzowie
 ul. Wolności w Chorzowie | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Miejscowość | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Długość |
ok. 2 km | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Przebieg | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Chorzowa  | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 50°17′29,2″N 18°56′43,0″E/50,291440 18,945280
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Ulica Wolności w Chorzowie (pot. Wolka[1]) – główna ulica w centrum Chorzowa, usytuowana południkowo prowadząca od Rynku w Chorzowie w kierunku południowym aż do Świętochłowic. Ulica ma długość 1,98 km i w większości jest deptakiem wyłączonym z ruchu kołowego. Kursują po niej tramwaje (tylko jeden tor) w kierunku Świętochłowic i na północnym odcinku również do Chorzowa Batorego.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Ulica została wytyczona i jej budowę rozpoczęto w 1849 roku jako prywatnej szosy o długości 2,5 km, mającej na celu skomunikować Królewską Hutę i okoliczne kolonie przemysłowe z nieistniejącym dziś dworcem Kolei Górnośląskiej Königshütte ('Królewska Huta'). Budowę utwardzonej szosy (Actien-Chaussee) prowadziła spółka akcyjna Königshütte-Schwientochlowitzer Chaussee-Actienverein, która również nią zarządzała i za przejazd pobierała myto[2][3]. W 1871 roku ulica, już jako miejska, została wybrukowana[4].
Pierwotnie ulica nazywała się Schwientochlowitzerstraße ('ul. Świętochłowicka'), a później aż do 1922 roku − Kaiserstraße (ul. Cesarska)[4][5], podczas II wojny światowej Adolf-Hitler-Straße ('ul. Adolfa Hitlera')[6]. W połowie lat 90. XX wieku północna część ulicy została gruntowanie wyremontowana za prezydentury Marka Kopla, stąd jej nieformalna, współczesna nazwa Kopelstraße.
Architektura
[edytuj | edytuj kod]
W zabudowie przeważają kamienice pochodzące z XIX wieku. Ulica od czasu założenia Rynku jest uważana za reprezentacyjną arterię Królewskiej Huty i Chorzowa, pełniącą funkcje handlowe, usługowe, finansowe i kulturalne.
W środkowej części deptaku (Wolności 20 róg Sienkiewicza 1) zainstalowany jest Wielki Ekran o powierzchni 12m², na którym emitowane są ogłoszenia i reklamy. Ekran skierowany jest ku górnej części deptaku, widoczny ze szczytowej części ulicy zgodnie z ruchem pieszym i kołowym.
Przy ulicy znajduje się wiele restauracji, kawiarni, pubów, oraz galerie i kilka oddziałów banków; skrzyżowanie z ulicami Hajducką i Strzelców Bytomskich to tzw. „Złoty Róg”.
W południowej części tzw. przedłużonej ul. Wolności, ulica biegnie przez wiadukt nad Drogową Trasę Średnicową i pod dawnym wiaduktem kolejowym. Zabudowa południowej części ulicy jest nowocześniejsza, znajduje się tam Zespół Szkół Sportowych nr 2, boiska sportowe i budynki jednorodzinne.
Obiekty zabytkowe
[edytuj | edytuj kod]Przy ul. Wolności zlokalizowane są następujące historyczne obiekty, wpisane do rejestru zabytków województwa śląskiego[7]:
- gmach poczty głównej (pod nr 2), zbudowany w latach 1891–1892 (nr rej.: 1327/84 z 30 października 1984);
- budynek Komunalnej Kasy Oszczędności, obecnie Bank Polski (ul. Zjednoczenia 1, ul. Wolności 41 a), zbudowany w 1936 roku (nr rej.: A/164/97 z 6 października 1997);
- probostwo parafii św. Jadwigi Śląskiej (pod nr 51), zbudowane w 1893 roku według projektu Paula Jackischa (nr rej.: A/241/09 z 25 maja 2009);
- kościół św. Jadwigi Śląskiej (pod nr 53) z lat 1873–1874 (nr rej.: A/502/2018 z 25 czerwca 2018)
- kamienica z oficyną, (pod nr 134) z 1900 roku (nr rej.: A/328/11 z 31 stycznia 2011).
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Zabytkowa zabudowa ulicy Wolności w Chorzowie - Śląskie. ... [online], www.slaskie.travel [dostęp 2020-10-06] (pol.).
- ↑ Rudi Gador, Die Entwicklung des Straßenbaues in Preußen 1815−1875, Berlin: Ernst-Reuter-Gesellschaft, 1966, s. 50, 121, 176.
- ↑ Th. Schück, Ober-Schlesien. Statistik des Regierungs-Bezirks Oppeln, Iserlohn: Verlag von I. Bädeker, 1860, s. 603.
- ↑ a b Hugo Mohr, Geschichte der Stadt Königshütte in Oberschlesien, Königshütte O.-S.: Druck von Franz Ploch, 1890, s. 82.
- ↑ Red. Grzegorz Grzegorek: Encyklopedia Chorzowa. Katowice: Wydawnictwo Prasa i Książka, 2009, s. 596. ISBN 978-83-926442-2-4.
- ↑ Königshütte. Adolf-Hitler-Strasse - Silesian Digital Library [online], sbc.org.pl [dostęp 2020-10-07].
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo śląskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024, s. 27–28 [dostęp 2019-09-24].
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Okręg Katowicki – Plany miast, wyd. Demart SA, Warszawa 2009, ISBN 978-83-89239-38-9.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- https://www.chorzow-mbp.sowa.pl/index.php?KatID=2&typ=repl&plnk=q__Ulica+Wolno%C5%9Bci&sort=byscore (Publikacje nt. Ulicy Wolności w Bibliografii Chorzowa, hasło: Ulica Wolności)