Urzeczanie

Urzeczanie (gwar. Łurzycoki) – grupa etnograficzna ludności polskiej na terenie mikroregionu etnograficznego Urzecze na południowo-wschodnim Mazowszu, w Dolinie Środkowej Wisły, po obydwu stronach Wisły, pomiędzy dawnymi ujściami Pilicy i Wilgi a mokotowskimi Siekierkami i prawobrzeżną Saską Kępą.

Charakterystyka ludności

Odrębność miejscowej ludności wynikała przede wszystkim z określonego typu osadnictwa (olędrzy, oryle), względnej izolacji geograficznej wiślanej pradoliny (zalewowość, starorzecza, wysoka skarpa warszawska) i bliskości rynku warszawskiego. O Urzeczanach (Łurzycokach), jako stosunkowo homogenicznej zbiorowości, możemy mówić dopiero od czasów pierwszej fali osadnictwa olęderskiego, która przypada na początki XVII stulecia^[1]^[2]. Wcześniej żyła tu ludność typowa dla całego Mazowsza.

Badania genetyczne

Rdzenna ludność z Urzecza objęta została badaniami genetyczno-genealogicznymi^[3], których nadrzędnym celem jest określenie czy współcześni mieszkańcy mikroregionu to potomkowie mazowieckich rodzin miejscowych czy też rodów napływowych (oryli, olędrów). Badania przeprowadzone do 2014 pozwoliły zauważyć, że najczęstszym kierunkiem migracji tutejszej ludności jest szeroko pojęta Europa północno-zachodnia od Meklemburgii po Sambię, jakkolwiek niewielka próba nadal nie pozwala na wyciąganie wiążących wniosków. Aż dwie trzecie^[4] przebadanych, rdzennych mieszkańców Urzecza posiadało rozmaite haplogrupy „północne”, w kolejności: R-Z280 (bałtosłowiańską), R-M269 (celtycko-germańską), I-M253 (normańską) i N-M231 (ugrofińską), natomiast pozostali przynależeli do typowej dla ludności polskiej haplogrupy zachodniosłowiańskiej (R-M458), którą najprawdopodobniej należy łączyć ze średniowieczną ludnością mazowiecką.

Przypisy

↑ Ł.M. Stanaszek: Na Łużycu. W zapomnianym regionie etnograficznym nad Wisłą. Warszawa-Czersk 2012, s. 141–174.
↑ J. Szałygin: „Olędrzy” w Warszawie, „Mazowsze” IX/14. 2001, s. 39–50.
↑ FTDNA Nadwiślański mikroregion Urzecze.
↑ FTDNA, Pochodzenie ludności nadwiślańskiego Urzecza.

[1] Ł.M. Stanaszek: Na Łużycu. W zapomnianym regionie etnograficznym nad Wisłą. Warszawa-Czersk 2012, s. 141–174.

[2] J. Szałygin: „Olędrzy” w Warszawie, „Mazowsze” IX/14. 2001, s. 39–50.

[3] FTDNA Nadwiślański mikroregion Urzecze.

[4] FTDNA, Pochodzenie ludności nadwiślańskiego Urzecza.

[1]

[2]

[3]

[4]

Łęczycanie i Sieradzanie	Łęczycanie Sieradzanie
Małopolanie	Babiogórcy Borowiacy Sandomierscy Górale krośnieńscy Górale pienińscy Górale sądeccy Górale żywieccy Górale nadpopradzcy Kliszczacy Krakowiacy Lachy Sądeckie Lasi Lasowiacy Lubliniacy Orawiacy Pichacze Podhalanie Posaniacy Rzeszowiacy Sandomierzacy Spiszacy Zagórzanie
Mazowszanie	Bojarzy Międzyrzeccy Księżacy łowiccy Kurpie Mazurzy północni Mazurzy właściwi Poborzanie Podlasianie (Mazurzy podlascy) Urzeczanie
Ludy pruskie	Mazurzy (pruscy) Warmiacy Powiślacy Guronce (Sztumiacy)
Pomorzanie	Słowińcy (†) Kaszubi Kabatkowie (†) Bylacy Rybacy Morzanie Konicy (Gburzy) Półbylacy/Leżcy Krokowianie Lesacy Józcy (Mucnicy) Kościerzacy Zaboracy Krubanie Łyczacy Gochowie Kociewiacy Lasacy (Lasowiacy) Nadwiślacy Piaskarze Borowiacy Tucholscy Kosznajdrzy (†) Chełminiacy Lubawiacy
Ślązacy	Bytomiacy Chwalimiacy (†) Goloki Górale czadeccy Górale śląscy Górzanie Hazacy Jacki jabłonkowskie Krawaki Lachy śląskie Morawcy Opolanie Raciborzanie Wałasi
Wielkopolanie	Bambrzy Biskupianie Borowiacy Kujawscy Dzierżacy (†) Kaliszacy Kujawiacy Dobrzyniacy Mazurzy wieleńscy Pałuczanie Porzeczanie (†) Poznaniacy Taśtacy Wielkopolanie północni Krajniacy grupa babimojsko-międzyrzecka
Kresowiacy	Dolinianie (†) Pogórzanie (wschodni i zachodni) grupa lwowsko-tarnopolska grupa chełmska grupa wileńska grupa przemyska
uznane mniejszości	Białorusini Czesi Litwini Łemkowie Karaimi Niemcy Ormianie Romowie Rosjanie Słowacy Tatarzy Ukraińcy Żydzi
inne	Bojkowie Głuchoniemcy (†) Olędrzy (†) Podlaszucy Polak-prawosławny Poleszucy Wilamowianie Zamieszańcy (†)