Usor:Iustinus/Scribenda
Haec sunt symbolae quae in animo habeo ut rebus compositis conscribam.
Verbum illud quod procellam ingentem marinam describut apud nonnulos auctores Novae Aetatis reperitur. Hic index fontium ponam ut serius, versionibus Latinis collatis, comentatio bona scribere possit.
- 1516, Petri Martyris De Orbe Novo: Decades (E169.1.A472 Case I, Cart. 2, It. 14):
- These tempestes of the ayer (which the Grecians caule Tiphones..) they caule Furacanes..violent and furious Furacanes, that plucked vppe greate trees. (21; versio Anglica Eden, 1550)
- When this whirlwind came to the haven of the city, it beat down to the bottom of the sea three ships which lay at anchor, and broke the cables in sunder: and that (which is the greater marvel) without any storm or roughness of the sea, only turning them three or four times about.... such violent and furious Furacanes, that plucked up great trees by the rootes. (prope Hispaniolam, rete)
- Great tempestes which they caule Furacanas or Haurachanas..ouerthrowe many howses and great trees. (Eden, 183, sed fortasse hic verba Oviedi potius citat, sc. Hispanica nec Latina)
- 1593, Theodori de Bry, Americae tertia pars, pl.11 (s.c. fE141.B8 ?)
- The first sign was a powerful wind the Spaniards called Furacanum, that threatened to fling the sky down onto earth. The inhabitants were paralyzed with fear, convinced that their last days had come. This was followed by soaking rain, crashing thunder, and so much lightning that heaven itself seemed to be on fire. Shortly thereafter, at the break of day, came a terrible darkness, darker than any night. (rete)
- The raging storm wind (which the Spaniards call Furacanum) came with great violence, as if it wanted to split heaven and earth apart from one another, and hurl everything to the ground. All the people were so shocked by the storm of such unheard-of violence, that they believed with fear and horror that death was wholly before their eyes, that the elements would completely melt [them], and the last day was surely at hand. Just then it began to thunder and lightning frightfully, and it thundered so cruelly with cracks and crashes, and the lightning flashes came so quickly after one another that the sky seemed to be completely full of fire. (rete)
Arcabusius/-ium
[recensere | fontem recensere]Genus sclopeti primativi. Nescio cuius sit generis- loci Colladanus et Ferranus dant figuram genitivam et pluralem, quae sc. eadem esset vel neutra vel masculina. Verbum Theodiscum Arkebuse est feminini generis, et nisi fallor, figurae sclavicae etiam.
- 1516, Petri Martyris De Orbe Novo: Decades (E169.1.A472 Case I, Cart. 2, It. 14):
- Crossebowes, bylles, hargabuses. (Eden 4)
- "Iamque petrae, iam saxa volant, iam cazzaque frusti / stridentes mandant velut archibusa matones."
- "sed non sunt dardi, non archibusa parolae,"
- "fert archibusum Rigazzus pulvere cargum,"
- "deque archibuso Rigazzi pulvis avampat,"
- "ut nunc qui schioppos, ut nunc qui tempore guerrae / archibusa ferunt, moschettos, paraque moscas."
- "unde comandatur quamprestiter archibusero"
- "cumque archibusis ‘tif taf ‘ ubique sonat."
- 1552 Alfonsi Ferri De Sclopetorum sive Archibusorum Vulneribus (archibusorum)
- 1623 Thomae Campanellae Civitas Solis (archibugium -i)
- "Nam et ideo in campestria egrediuntur gratia scilicet cursitandi, sagittas et lanceas iaculandi, archibugiis reboandi, feras persequendi, herbas agnoscendi et lapides etc." (128,9 sq.)
- "Ludunt pila, folliculo, trocho, lucta, iaculatione pali (sic!), sagittae, archibugio..." etc. (135,33)
- "Quare bene norunt pilas ignitas archibugio iaculari, illas ex plumbo formare, iacere lapides ex pinnis, obviam impetui ire." (137,32 sq.)
- "Equites levis armaturae primo committunt proelium archibugiis, deinde phalanges hastis..." (140,34 )
- "et de inventione mirifica typographiae, archibugiorum et usus magnetis..." (159,36 sq.)
- "itaque neque cogitur (sc. causa libera) invenire archibugia et typographiam." (161,17)
- "Non tamen ideo trigonus cancri ...novam inventionem hemisphaerii exhibent...et...typographiam et archibugium...potius occasio hominibus, ut fiat magna legum mutatio sub providentia Dei". (164,11 sq.)
- 1632 Didaci Colladi (an Didaci Collado?) Ars grammaticae Iaponicae linguae rete (Arcabusiorum)
- "Numeratio remorum arcabusiorum & èorum quæ sunt longa ut ligna fit postposito, chõ, numeralibus." (p. 71)
- 1698 Hofmanni Lexicon Universale (arcubuza, arcobusa -ae)
- "Addatur Arcubuza, quasi arcus cavus: Busa enim Italis foramen. Vide Spelmannum Glossar. Archæol. ...... memorat bombardas portativas, h.e. quæ manu geri possent, quibus emissi fuerint quadrelli crassiores pennati ac ferrei, cujusmodi sunt fortè Arcobusæ hodiernæ." (s.v. BOMBARDA)
Tituli Iaponici
[recensere | fontem recensere]In descriptionibus Iaponiae ex Aetate Nova variis titulis designantur qui Iaponiam regant (multis quidem et variis illo tempore regentibus), qui tituli saepe difficiles sunt enodatu.
Dairus
[recensere | fontem recensere]Dairus = 内裏 Dairi quod sensu stricto curiam Imperatoris designat. Latinitate autem semper sensum ipsius Imperatoris praebet.[1]
- "Sane Iaponium omne nomẽ vni quondam parebat Imperatori cui titulus Vo, seu Dairi."[2]
- "vt in omnibus obedientia præstetur Regi, nomine Regis, intellegitur Dairi, qui est genuinus & verus dominus Iaponiæ, nunc autem tantùm nomen obtinet Regis, vt alias scriptum est, tantamque habet auctoritatem, quantam illi concedit Quabacondonus." p. 167 [3]
- "Mansit tamen Dairo nomen supremi regis Iaponiæ, sed sine imperio vel potentia, vt vix à cæteris, qui circa Meacum dominabantur, necessaria ad victum & amictum acciperet, nil nisi vmbra Imperii Iaponici."[4]
- "Ab initio regni, ut Iaponensium chronica describunt, usque ad ⅭⅠↃ ⅠↃ Epoch. Chr. annum circiter, [...] regnavit hæreditarius continua stirpis serie Dominus quem Dayro nominant Maffeus [sic] & epistulæ Indicæ"[5]
- "DAIRI, Monarchæ Iaponensium." [6]
Vo
[recensere | fontem recensere]Vo, voo = 王 ou (olim wou), idem ac dairus.
- "Sane Iaponium omne nomẽ vni quondam parebat Imperatori cui titulus Vo, seu Dairi."[7]
- "Secundus Voo [dicitur], dignitatibus & honoribus [praeest]." (p.203) [8]
Quabacondonus
[recensere | fontem recensere]Quabacondono, Quabacondonus = 関白殿 kampaku-dono (olim kwampaku-ndono) "Socius et Administer Omnium Consiliorum Dominus"
- "Faxiba enim icugendonus ... Quabacundoni titulum (quæ suprema post Dairum dignitas est) adeptus fuit." (p. 107) [9]
- "...Quabacondonum vendicare Imperium in totam Iaponiam. Et certè nunquam vllus tam latè fines imperii sui propagauit, ac iste: ac indies illos nouis auget successibus, vt perfectam constituat Monarchiam, vt posteris nomen relinquat immortale." (p. 121) [10]
Cubacama
[recensere | fontem recensere]Cubacama videtur esse versio inversa verbi kampaku (*ku-pa-kam?), fortasse cum kubou confusa. An 公方様 kubou-sama?
- "Tertius Cubacama dictus, tractat res pacis & belli." (p.203) [11]
- Illinc digressi ventis iactamur et altis
- undarum cumulis, subeunt pallorque
- atque necem instantem pelago dum cernimus, 'ignes
- cur nobis blandosque rogos Cubosama negarit?'
- conquerimur, nautaeque enses Iapone sub ipso
- exoptant, bustumque pati, puerique catanas
- exposcunt....
Cubus
[recensere | fontem recensere]Cubus, nisi sit idem ac Cubacama, est fortasse 公方 kubou, quae vox (sicut Dairi) sensu stricto indicat curiam Shougun (h.e. Supremi Militiae Praefecti), sed sensu translato ipsum Shougun.
- "[Dairus]... præfectis, & satrapis, ac præcipue Cubis (sic enim duo primarij vocabantur, quorum alter deinde extinxit alterum) contemptui cæpit esse. Viri ergo militares, talem aliquandiu perpessi, mox indignati dominum; tandem abrupere frænos..."[12]
- "Supremus autem quidam militiæ Præfectus quem cubum appellabant.... Munus hoc supremi militiæ Præfecti seu Cubi maximæ tunc erat inter omnia officia auctoritatis, & plerunque filio secundo Dayri concedebatur, cum primogenitus solus esset regni hæres."[13]
Xongus
[recensere | fontem recensere]Xongus = 将軍 shōgun
- 1628 Fabii Spinolae Vita Caroli Spinolae
- Apud Xongum Regem suum inviarum agebant" p. 75
Taico
[recensere | fontem recensere]Taico, Taicus, Taicosama = 太閤 Taiko, 太閤様 Taiko-sama, id est Quabacondonus rude donatus.
- 1603 Valignani De rebus in Iaponiae regno post obitum Taicosamae Iaponici monarchae gestis
- 1605 Hayi De Rebus Iaponicis, Indicis, et Peruanis Epistolae Recentiores:
- "...Quabacondonus decreuit nepotem suum Inangondonum declarare successorem & totius Iaponiæ Dominum, vt vices suas tempore belli obiret. Mandauit itaque vt Dairi in dictũ Nepotẽ dignitatẽ trãsferret Quabacõdoni, assumpto nomine Taicusama, id est, Magni Domini. In eum autem modũ hæc translatio peracta est, vt etiam si nepoti suo cum nomine redditus maximos attribuerit, ipse tamen is manserit, qui prius fuerat." (pp. 172-3) [14]
- "Taico hic, dicitur qui alibi Taicosama" (p. 344) [15]
- "...adeoque summus Iaponiæ Monarcha fuit Nobununga Tyrannus, cui Faxiba successit, præcipuus eius belli ux, qui sibi celeriter L. regna subiecit. Et talis fuit nostro æuo Taicosama Monarch Iaponiae."[16]
Zazo
[recensere | fontem recensere]Zazo = 座主 zasu, cuius vis est flamen, sacerdos magnus.
- "Primus qui Zazo dicitur, Pontificis Maximi instar præest sacris." (p.203) [17]
Godefridus
[recensere | fontem recensere]Quid est nomen ratum illius "En:Godfrey of Bouillon" Latinum?