Václav Talich

Václav Talich
	; Václav Talich, 1928
Data i miejsce urodzenia	28 maja 1883 ; Kromieryż
Pochodzenie	czeskie
Data i miejsce śmierci	16 marca 1961 ; Beroun
Gatunki	muzyka poważna
Zawód	dyrygent, pedagog
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons

Václav Talich (ur. 28 maja 1883 w Kromieryżu, zm. 16 marca 1961 w Beroun^[1]^[2]) – czeski dyrygent i pedagog muzyczny.

Życiorys

Był synem skrzypka Jana Talicha (1851–1916), u którego pobierał pierwsze lekcje gry na skrzypcach^[1]^[2]. W latach 1897–1903 kształcił się w Konserwatorium Praskim u Jana Mařáka i Otakara Ševčíka^[1]^[2]. Od 1903 do 1904 roku był koncertmistrzem Berliner Philharmoniker, następnie pełnił funkcję koncertmistrza opery w Odessie (1904–1905) i nauczyciela gry na skrzypcach w konserwatorium w Tyflisie (1905–1906)^[1]^[2]. W latach 1906–1908 działał jako korepetytor i dyrygent amatorskich zespołów w Pradze^[1]^[2]. W latach 1908–1910 odbył uzupełniające studia muzyczne w konserwatorium w Lipsku u Maxa Regera (kompozycja), Hansa Sitta (skrzypce) i Arthura Nikischa (dyrygentura)^[1]^[2]. Od 1908 do 1912 dyrygował orkiestrą filharmonii w Lublanie^[1]^[2]. W latach 1912–1915 był dyrygentem opery w Pilznie^[1]^[2].

Od 1915 do 1918 roku był altowiolistą Kwartetu Czeskiego, działał też jako pedagog^[1]. Od 1919 do 1941 roku był pierwszym dyrygentem České filharmonie, w latach 1935–1944 dyrygował też orkiestrą Teatru Narodowego w Pradze^[1]^[2]. W latach 1926–1936 pełnił funkcję dyrygenta Szwedzkiej Królewskiej Orkiestry Symfonicznej w Sztokholmie^[1].

W 1941 roku, dla ratowania zagrożonej likwidacją České filharmonie, zdecydował się na koncerty w Berlinie i Dreźnie, jako warunek stawiając jednak umieszczenie w programie cyklu poematów symfonicznych Bedřicha Smetany Má vlast, włącznie z zakazanymi w okupowanych Czechach częściami Tábor i Blaník^[1]. Ze względu na te okupacyjne występy został po wojnie oskarżony o kolaborację i w 1948 roku otrzymał zakaz publicznych występów w Pradze przez kilka lat, zezwolono mu jedynie na nagrania studyjne^[1].

W 1947 roku ponownie objął funkcję dyrygenta Teatru Narodowego w Pradze, jednak już rok później został zwolniony na skutek konfliktu z nowymi, komunistycznymi władzami^[2]. W latach 1949–1952 był dyrygentem Filharmonii Słowackiej w Bratysławie^[1]^[2]. Od 1952 do 1954 roku był doradcą i gościnnym dyrygentem České filharmonie^[1]^[2]. W 1957 roku otrzymał tytuł artysty narodowego^[2].

Był pierwszym czeskim dyrygentem o międzynarodowej sławie^[1]. W okresie międzywojennym z zespołem České filharmonie koncertował we Włoszech, Niemczech, Austrii, Francji, Belgii, Wielkiej Brytanii, Szwecji, Polsce i ZSRR^[1]. Zasłynął przede wszystkim jako propagator dzieł kompozytorów czeskich^[1]^[2]. Dokonał prawykonań wielu utworów m.in. Leoša Janáčka, Josefa Suka i Bohuslava Martinů^[1]. Do grona jego uczniów należeli m.in. Karel Ančerl i Charles Mackerras^[1]^[2].

Odznaczenia

Order Tomáša Garrigue Masaryka III Klasy – CSRF, 1992, pośmiertnie^[3]^[4]
Tarcza Honorowa Protektoratu Czech i Moraw z Orłem Świętego Wacława – Protektorat Czech i Moraw

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q ^r ^s ^t Encyklopedia Muzyczna PWM. T. 11. Część biograficzna t–v. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 2009, s. 12. ISBN 978-83-224-0905-3.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o Baker’s Biographical Dictionary of Musicians. T. Volume 6 Stre–Zyli. New York: Schirmer Books, 2001, s. 3576. ISBN 0-02-865571-0.
↑ Řád Tomáše Garrigue Masaryka III. třídy – SEZNAM NOSITELŮ. ARCHIV KANCELÁŘE PREZIDENTA REPUBLIKY, 14 grudnia 2012. [dostęp 2024-10-31]. (cz.).
↑ Odznaczeni Orderem T. G. Masaryka (1990–1992). Pražský hrad (www.hrad.cz). [dostęp 2024-10-31]. (cz.).

[encmuz-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q ^r ^s ^t Encyklopedia Muzyczna PWM. T. 11. Część biograficzna t–v. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 2009, s. 12. ISBN 978-83-224-0905-3.

[baker-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o Baker’s Biographical Dictionary of Musicians. T. Volume 6 Stre–Zyli. New York: Schirmer Books, 2001, s. 3576. ISBN 0-02-865571-0.

[prazskyhradarchiv-3] Řád Tomáše Garrigue Masaryka III. třídy – SEZNAM NOSITELŮ. ARCHIV KANCELÁŘE PREZIDENTA REPUBLIKY, 14 grudnia 2012. [dostęp 2024-10-31]. (cz.).

[hrad-4] Odznaczeni Orderem T. G. Masaryka (1990–1992). Pražský hrad (www.hrad.cz). [dostęp 2024-10-31]. (cz.).

[1]

[2]

[3]

[4]