Vocal central

Una vocal central ye un tipu de vocal qu'apaez en distintos llingües, que la so carauterística definitoria ye que la llingua ocupa una posición media o central, Entemedia ente la posición qu'ocupa nes vocales anteriores y les vocales posteriores. Los soníos vocálicos centrales que tienen un signu específicu nel Alfabetu Fonéticu Internacional son:

vocal zarrada central non arrondada [ɨ]
vocal zarrada central arrondada [ʉ]
Vocal semicerrada central non arrondada [ɘ]
Vocal semicerrada central arrondada [ɵ]
vocal media central (tamién llamada schwa)[ə]
vocal semiabierta central non arrondada [ɜ]
vocal semiabierta central arrondada [ɞ]
vocal casi-abierta central [ɐ]
vocal abierta central non arrondada [a] (*Téunicamente, nun ye fonéticamente central)

Esporádicamente, empléguense los signos ad hoc ᵻ, ᵿ (ɪ, ʊ) pa la vocales casi-zarraes centrales.

Llingües con vocales centrales

Les Vocales

Ver tamién: IPA, Consonantes

Editar

Anterior

-

Central

-

Posterior

Pesllada

i • y

ɨ • ʉ

ɯ • u

ɪ • ʏ

• ʊ

e • ø

ɘ • ɵ

ɤ • o

ə

ɛ • œ

ɜ • ɞ

ʌ • ɔ

æ

ɐ

a • ɶ

ɑ • ɒ

Semipesllada

Media pesllada

Media

Media abierta

Semiabierta

Abierta

Au los símbolos apaecen en parexes,
el de mandrecha representa una vocal redondeada.

Munches llingües del mundu, seique la mayoría, tienen un fonema vocálicu que ye una vocal abierta central, usualmente representada como /a/ o /a/. Fora d'esa vocal les vocales centrales son tipológicamente rares como fonemes independientes.

Dende'l puntu de vista fonéticu la vocal central más abondosa nes llingües del mundu ye la schwa [ə], que frecuentemente esiste como alófonu correspuende a la neutralización d'otres vocales en sílabes átones o en posiciones especiales. Tamién ye frecuente que la schwa apaeza como vocal epentética nun bon númberu de llingües (hebréu, armeniu, idioma kiliwa, etc.). Sicasí, ye menos frecuente que /[ə]/ funcione como un fonema independiente.

Dempués de /a/ y /[ə]/ la otra vocal central que suel apaecer con cierta frecuencia como fonema ye /i/, que ye particularmente frecuente en llingües indíxenes d'América del sur. En particular les vocales "gutural" y "guturonasal" del guaraní, faláu por más de cinco millones de persones, son de fechu /ɨ/ y /ɨ̃/.

Ver tamién