İçeriğe atla

Votka

Vikipedi, özgür ansiklopedi
(Vodka sayfasından yönlendirildi)
Votka
Smirnoff Red Label votka
Ülke(ler)Polonya ve Rusya
BölgesiMerkez, Kuzey, Doğu Avrupa, İskandinavya
TürüAlkollü içki
Ana malzemelerSu, alkol
DiğerTahıl veya patatesten üretilir

Votka veya orijinal ismiyle Vodka (Lehçe: wódka Lehçe telaffuz: [ˈvutka], Rusça: водка Rusça telaffuz: [ˈvotkə]), Polonya ve Rusya menşeli, farklı çeşitlere sahip, şeffaf bir distile alkollü içkidir. Temelde su ve rektifiye etanolden oluşur, bazı diğer maddeler ve aroma izleri bulunabilir. Geleneksel olarak, fermente edilmiş tahıl tanelerinden veya patateslerden elde edilen sıvının damıtılmasıyla yapılır, ancak bazı modern markalar temel olarak meyve veya şeker kullanır. Özel bir tat ve kokusu yoktur ve renksizdir. İsminin Slavca su anlamına gelen "voda" (woda, вода)'dan geldiği sanılmaktadır.

Dünyaca ünlü bir marka haline gelen votka, iddialara göre 31 Ocak 1865 tarihinde kuruldu. Aynı gün "Alkolün suyla karıştırılması" konulu doktora tezini savundu. Mendeleev'in şu anki meslektaşları, klasik %40 votkanın yaratılmasının bu tezin sonucu olduğuna inanıyor. Bazılarına göre Mendeleev muhtemelen o sırada bu buluşun bu kadar popüler olacağını düşünmemişti. Genel olarak, bilim adamının kendisi asla alkol içmedi.

Votkanın ham maddesi çavdar, buğday ve benzeri tahıl ile patatestir. Bunlar pişirilir ve malt ile mayşelenerek şekerlendirilir. Süzüldükten sonra %35-57 alkol derecesine düşürülür. 1890'lardan beri, standart votka genellikle hacmen %40 alkolden oluşmaktadır.[1][2] Avrupa Birliği votka için minimum %37,5 alkol seviyesi belirlemiştir.[3][4] Amerika Birleşik Devletleri'ndeki votka minimum %40 alkol içeriğine sahip olmalıdır.[5]

Votka geleneksel olarak "sek" veya "düz" (su, buz veya diğer mikserlerle karıştırılmamış) şekilde servis edilir, ancak Belarus, Estonya, Finlandiya, İzlanda, Litvanya, Letonya, Norveç, Polonya, Rusya, İsveç ve Ukrayna gibi ülkelerde buzlukta soğutularak servis edilir. Ayrıca votka martini, kozmopolitan, votka tonik, Screwdriver, Greyhound, Black Russian, White Russian ve Sezar gibi kokteyllerde ve karışık içeceklerde de kullanılır. Doğu Avrupa ve Slav ülkelerinde sek olarak içiliyor olsa da dünyanın geri kalanında Bloody Mary veya Martini gibi kokteyllere katılmasıyla popülerleşmiştir. Votka içimi serttir ama kokteylle tatlandırılabilir. Vişne, kola, ananas, limon gibi tatlarla kokteyl yapılabilir.

Tarihi

[değiştir | kaynağı değiştir]
Kuzey, Orta ve Doğu Avrupa'nın "votka kuşağı" ülkeleri votkanın tarihi evidir. Bu ülkeler dünyadaki en yüksek votka tüketimine sahiptir.

Polonya

[değiştir | kaynağı değiştir]

Polonya'da votka (Lehçe: wódka veya gorzałka), Orta Çağ'ın başlarından beri yerel geleneklerle üretilmiştir. Dünyanın ilk "votka" kelimesi 1405 yılında Akta Grodzkie'nin yazılarından alınmıştır.[6] Eski Lehçede gorzeć "yakmak" anlamına gelir, aynı zamanda Ukraynalı horilka'nın (горілка) kaynağıdır. Kiril dilinde yazılan kelime ilk olarak 1533'te Rus tüccarlar tarafından Polonya'dan Rusya'ya getirilen tıbbi bir içecek hakkında ortaya çıktı. Çok daha büyük ölçekte votka üretimi, 16. yüzyılın sonunda Polonya'da başladı.[7] 17. ve 18. yüzyıllarda Polonya votkası Hollanda, Danimarka, İngiltere, Rusya, Almanya, Avusturya, Macaristan, Romanya, Ukrayna, Bulgaristan ve Karadeniz havzasında popüler idi. Kesin üretim yöntemleri 1768'de Jan Paweł Biretowski ve 1774'te Jan Chryzostom Pasek tarafından tanımlanmıştır. 18. yüzyılın sonlarında, havuç da dahil olmak üzere çeşitli olağandışı maddelerden votka üretimi başladı.[8] 18. yüzyılın sonu Polonya'da gerçek endüstriyel votka üretiminin başlangıcı oldu. Soylular ve din adamları tarafından üretilen votkalar toplu bir ürün haline geldi. İlk endüstriyel damıtma tesisi 1782'de Lwów'da J. A. Baczewski tarafından açıldı. Onu kısa süre sonra 1804'te Oświęcim'de bir fabrika kuran Jakub Haberfeld ve 1823'te Poznań'da Wyborowa'yı üretmeye başlayan Hartwig Kantorowicz izledi. 19. yüzyılın ikinci yarısında, berrak votka üretimine izin veren yeni teknolojilerin uygulanması, başarılarına katkıda bulundu. İlk rektifiye damıtma tesisi 1871'de kuruldu. 1925'te berrak votka üretimi Polonya hükûmetinin tekeli haline getirildi.[9]

Chopin Wyborowa Żubrówka Luksusowa

Dünya Savaşı'ndan sonra, tüm votka damıtma tesisleri Polonya'nın Marksist-Leninist hükûmeti tarafından ele geçirildi. 1980'lerin sıkıyönetim yasası sırasında votka satışı karneye bağlandı. Dayanışma hareketinin başarısının ve Polonya'da tek parti yönetiminin kaldırılmasının ardından, birçok içki fabrikası finansal olarak mücadele etmeye başladı. Bazıları iflas başvurusunda bulundu, ancak birçoğu özelleştirildi ve çeşitli yeni markaların yaratılmasına yol açtı.[10]

Rusya

[değiştir | kaynağı değiştir]
Çeşitli şişelerde ve bardaklarda Rus Votkası

Rusça votka kelimesiyle tanımlanan bir tür damıtılmış likör, 14. yüzyılın sonlarında Rusya'ya geldi. 1386'da Ceneviz büyükelçileri ilk aqua vitae'yi ("yaşam suyu") Moskova'ya getirdiler ve knyaz Dmitry Donskoy'a sundular. Üzüm şırasının damıtılmasıyla elde edilen sıvının bir konsantre ve şarap "ruhu" olduğu düşünülüyordu.[11]

Bir efsaneye göre, 1430 yıllarında, Moskova Kremlin'de Chudov Manastırı'ndan Isidore adlı bir keşiş, ilk Rus votkasının tarifini yaptı. Özel bir bilgi birikimine ve damıtma cihazlarına sahip olarak, yeni, daha kaliteli bir alkollü içecek türünün yaratıcısı oldu. Bu "ekmek şarabı", uzun bir süre sadece Moskova Büyük Dükalığı'nda üretildi. Böylece, bu içecek Moskova ile yakından ilişkiliydi.[12]

Votka kelimesinin modern anlamında resmi bir Rus belgesinde ilk yazılı kullanımı, votka damıtma tesislerinin mülkiyetini düzenleyen 8 Haziran 1751 tarihli İmparatoriçe Elizabeth kararnamesi ile tarihlenmektedir. 1860'lara gelindiğinde, hükûmetin devlet tarafından üretilen votka tüketimini teşvik etme politikası nedeniyle, birçok Rus için tercih edilen içecek haline geldi.[13] Votkadan alınan vergiler, Çarlık Rusyası'nda devlet maliyesinin önemli bir unsuru haline geldi ve zaman zaman devlet gelirinin %40'ına kadar çıktı. 1911'de votka, Rusya'da tüketilen tüm alkolün %89'unu oluşturuyordu. Bu seviye 20. yüzyılda biraz dalgalandı, ancak her zaman oldukça yüksek kaldı. Sovyetler Birliğinde de votka tercihli içecek idi.[14]

1970'lerin sonlarında, Rus mutfak yazarı William Pokhlebkin, Sovyet davasının bir parçası olarak Rusya'da votka üretiminin tarihini derledi.

Türkiye'de Votka

[değiştir | kaynağı değiştir]

Türkiye'de TEKEL tarafından üretilen votkada (Votka 1967) şeker fabrikalarının yan ürünü olan melas suması kullanılmaktaydı. Bu da Türk votkasına pek de tercih edilmeyen bir koku vermekteydi. Ancak günümüzde bu alışkanlıktan uzaklaşan Türkiye'de votka üreticileri tahıl ve üzüm gibi suma kaynaklarını da votka üretiminde kullandılar.

Türkiye'de Premium Vodka unvanı alabilen tek votka markası Lokka Mey alkollü içkiler tarafından üretilmektedir ve %100 yaş üzümden üretildiği için Türkiye'ye özgü Premium Vodka olarak anılmaktadır.

Üretim

[değiştir | kaynağı değiştir]
Votka şişeleme makinesi

Votka, nişasta veya şeker bakımından zengin herhangi bir bitki maddesinden damıtılabilir. Günümüzde çoğu votka sorgum, mısır, çavdar veya buğday gibi tahıllardan üretilmektedir.[15] Tahıl votkaları arasında çavdar ve buğday votkası genellikle üstün kabul edilir. Bazı votkalar patates, pekmez, soya fasulyesi, üzüm, pirinç, şeker pancarından da yapılır. Polonya gibi bazı Orta Avrupa ülkelerinde votka, sadece kristal şeker ve maya çözeltisini fermente ederek üretilir.[16] Amerika Birleşik Devletleri'nde birçok votka %95 saf tahıl alkolünden yapılır.[17]

Amerika Birleşik Devletleri ve Avrupa'da üretilen votkaların ortak bir özelliği, tatlandırıcıların eklenmesi de dahil olmak üzere herhangi bir ek işlemden önce filtrasyonun yaygın olarak kullanılmasıdır.[18] Filtreleme bazen damıtma sırasında yapılır. Damıtılmış votka aktif karbonla süzülür. Bununla birlikte, geleneksel votka üreten ülkelerde durum böyle değildir, bu ülkelerdeki pek çok damıtıcı çok hassas damıtma kullanmayı, minimum filtrelemeyi tercih eder. Böylece ürünler benzersiz lezzet ve özelliklerini korur.[19] Distilatın bu bileşenleri, etil asetat ve etil laktat gibi aroma bileşiklerinin yanı sıra füzel yağları içerir. Damıtma yöntemine ve damıtıcının tekniğine bağlı olarak, son filtrelenmiş ve damıtılmış votka, %95-96'ya kadar etanol içerebilir.[20] Bu nedenle, çoğu votka şişelenmeden önce suyla seyreltilir.[21]

Aromalandırma

[değiştir | kaynağı değiştir]
Polonya'nın Bialystok kentinde, bizon otu votkası "Żubrówka"nın üretildiği bir votka damıtımevi
Finlandiya'da yetiştirilen altı sıra arpa ve buzul kaynak suyu, Finlandia Vodka

Çoğu votka aromasız olsa da, geleneksel votka içme alanlarında birçok aromalı votka üretilmiştir. Tatlandırıcılar arasında aromalı likör, kırmızı biber, zencefil, meyve aromaları, bal, çiçek, vanilya, çikolata ve tarçın bulunur.

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ Evseev, Anton (21 Kasım 2011). "Dmitry Mendeleev and 40 degrees of Russian vodka". Science. Moskova: English Pravda.Ru. 12 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Temmuz 2014. 
  2. ^ "Prominent Russians: Dmitry Mendeleev". Prominent Russians: Science and technology. Moskova: RT. 2011. 14 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Temmuz 2014. 
  3. ^ "Archived copy". 6 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ocak 2007.  Gin and Vodka Association. ginvodka.org
  4. ^ "Regulation (EC) No 110/2008 of the European Parliament and of the Council of 15 January 2008 on the definition, description, presentation, labelling and the protection of geographical indications of spirit drinks and repealing Council Regulation (EEC) No 1576/89". 
  5. ^ "United States Code of Federal Regulations Title 27, Section 5.22(a)(1)". United States Government Printing Office. 23 Kasım 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2011. 
  6. ^ "Arşivlenmiş kopya". 11 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ağustos 2021. 
  7. ^ "Arşivlenmiş kopya". 11 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ağustos 2021. 
  8. ^ "Arşivlenmiş kopya". 11 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ağustos 2021. 
  9. ^ "Arşivlenmiş kopya". 11 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ağustos 2021. 
  10. ^ "Arşivlenmiş kopya". 11 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ağustos 2021. 
  11. ^ "Arşivlenmiş kopya". 11 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ağustos 2021. 
  12. ^ "Arşivlenmiş kopya". 11 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ağustos 2021. 
  13. ^ "Arşivlenmiş kopya". 11 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ağustos 2021. 
  14. ^ "Arşivlenmiş kopya". 12 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ağustos 2021. 
  15. ^ "Arşivlenmiş kopya". 11 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ağustos 2021. 
  16. ^ "Arşivlenmiş kopya". 11 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ağustos 2021. 
  17. ^ "Arşivlenmiş kopya". 11 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ağustos 2021. 
  18. ^ "Arşivlenmiş kopya". 11 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ağustos 2021. 
  19. ^ "Arşivlenmiş kopya". 11 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ağustos 2021. 
  20. ^ "Arşivlenmiş kopya". 11 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ağustos 2021. 
  21. ^ "Arşivlenmiş kopya". 11 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ağustos 2021. 

Ayrıca bakınız

[değiştir | kaynağı değiştir]
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Votka&oldid=34006908" sayfasından alınmıştır