Naar inhoud springen

Voetbal in Kazachstan

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Premjer-Liga
Land Vlag van Kazachstan Kazachstan
Bond Kazachse voetbalbond
Systeem Competitie
Degradatie naar Pervoj-Liga
Aantal teams 12
Recordkampioen Ertis FK Pavlodar
Portaal  Portaalicoon   Voetbal

Voetbal in Kazachstan wordt al gespeeld sinds Britse kooplieden het spel vóór de Eerste Wereldoorlog in de stad Semipalatinsk introduceerden. De bekende dichter, schrijver en filoloog Muxtar Äuezov (1897-1961), die zelf voor de club Jarysj Semipalatinsk speelde, was een warm pleitbezorger van de nieuwe sport. Ook in steden als Aulie-Ata en Pavlodar ontstonden weldra voetbalclubs.

SSR Kazachstan (Sovjet-Unie)

[bewerken | brontekst bewerken]

Vanaf de jaren 30 verschenen er met enige regelmaat Kazachse voetbalclubs in de lagere divisies van de Sovjet-Unie. Net voor de Tweede Wereldoorlog werden een eigen Kazachse voetbalcompetitie en bekertoernooi in het leven geroepen, maar pas na de oorlog neemt het voetbal in de Sovjetrepubliek een hoge vlucht. Een eigen Kazachse voetbalbond werd in 1959 opgericht en in 1960 schreef FK Kairat Alma-Ata geschiedenis door de Sovjet Top Liga te bereiken. Kairat zou in totaal 24 jaar op het hoogste Sovjetniveau spelen. Enkele andere clubs uit de Kazachse SSR wisten door te dringen tot de Sovjet-Russische Eerste divisie, maar konden het succes van Kairat niet evenaren. In 1962 was ook Sjachtjor Karaganda dicht bij promotie naar de Sovjet Top Liga: de club was kampioen geworden van de Eerste divisie van de USSR en won zelfs de promotiewedstrijd tegen het Wit-Russische FK Lokomotive Gomel met 1-0 (na verlenging), maar de Kazachse autoriteiten, die één club in de Top Liga voldoende vonden, hielden de promotie tegen.

Dat een en ander ten koste ging van de kwaliteit van de eigen competitie, moge duidelijk zijn: in feite was de situatie tijdens de Sovjet-Unie niet anders dan de huidige situatie in Wales, waar de beste clubs in de Engelse competities spelen. Vanaf 1980 gold de competitie van de Kazachse SSR officieel als het derde niveau - althans: een van de vele tweede divisies - van de Sovjet-Unie, eerst als Zone 7 (waarin ook clubs uit andere Centraal-Aziatische Sovjetrepublieken vertegenwoordigd waren), vanaf 1982 als Zone 8, met alleen maar Kazachse clubs. De kampioen van deze Kazachse competitie promoveerde niet automatisch naar de eerste divisie; er bestond een omvangrijk systeem van promotie- en degradatiecompetities en -duels, waarbij soms ook politieke aspecten om de hoek kwamen kijken.

Erelijst van de SSR Kazachstan

[bewerken | brontekst bewerken]

Kampioenen
1936 • FK Sbornaja Alma-Ata
1937 • FK Dinamo Alma-Ata
1938 • FK Dinamo Alma-Ata
1939 •      niet gespeeld
1940 •      niet gespeeld
1941 •      niet gespeeld
1942 •      niet gespeeld
1943 •      niet gespeeld
1944 •      niet gespeeld
1945 •      niet gespeeld
1946 • FK Dinamo Alma-Ata
1947 • FK Lokomotiv Dzjamboel
1948 • FK Troedovië Rezervy Alma-Ata
1949 • FK Dinamo Karaganda
1950 • FK Sbornaja Alma-Ata
1951 • FK Metalloerg Tsjimkent
1952 • FK Metalloerg Tsjimkent
1953 • FK Metalloerg Tsjimkent
1954 • FK Dinamo Alma-Ata
1955 • FK Dinamo Alma-Ata
1956 • FK Sbornaja Alma-Ata
1957 • FK Stroitel Alma-Ata
1958 • FK Spartak Alma-Ata
1959 • FK Spartak Alma-Ata
1960 • FK Enbek Goerjev
1961 • FK Avangard Petropavlovsk
1962 • FK ADK Alma-Ata
1963 • FK Tselinnik Semipalatinsk
1964 • FK ADK Alma-Ata
1965 • FK ADK Alma-Ata
1966 • FK Aktjoebinets Aktjoebinsk
1967 • Torpedo Koksjetau
1968 • FK Gornjak Dzjezkazgan
1969 • FK Sjachtjor Saran
1970 • FK Stroitel Temirtau
1971 • FK Enbek Dzjezkazgan
1972 • FK Traktor Pavlodar
1973 • FK Enbek Dzjezkazgan
1974 • FK Gornjak Nikolskij
1975 • FK Metalloerg Tsjimkent
1976 • FK Chimik Stepnogorsk
1977 • FK Chimik Stepnogorsk
1978 • FK Troed Sjevtsjenko
1979 • FK Chimik Stepnogorsk
1980 • FK Meliorator Tsjimkent
1981 • FK Boerjevestnik Kustanay
1982 • Sjachtjor Karaganda
1983 • Sjachtjor Karaganda
1984 • Tselinnik Tselinograd
1985 • FK Meliorator Tsjimkent
1986 • FK Meliorator Tsjimkent
1987 • FK Meliorator Tsjimkent
1988 • FK Traktor Pavlodar
1989 • FK Traktor Pavlodar
1990 • FK Vostok Oest-Kamenogorsk
1991 • FK Aktjoebinets Aktjoebinsk

Bekerwinnaars
1936 • FK Dinamo Alma-Ata
1937 •      niet gespeeld
1938 • FK Dinamo Alma-Ata
1939 • FK Dinamo Alma-Ata
1940 • FK Dinamo Alma-Ata
1941 •      niet gespeeld
1942 •      niet gespeeld
1943 •      niet gespeeld
1944 •      niet gespeeld
1945 •      niet gespeeld
1946 •      niet gespeeld
1947 •      niet gespeeld
1948 • FK Dinamo Karaganda
1949 • FK Dinamo Tsjimkent
1950 • FK Dinamo Dzjamboel
1951 • FK Dinamo Alma-Ata
1952 • FK Stroitel Oest-Kamenogorsk
1953 •      niet gespeeld
1954 • FK Dinamo Alma-Ata
1955 • FK Metallurg Dzjamboel
1956 •      niet gespeeld
1957 • FK Spartak Alma-Ata
1958 • FK Stroitel Pavlodar
1959 • FK Spartak Alma-Ata
1960 • FK Avangard Petropavlovsk
1961 • FK Torpedo Oest-Kamenogorsk
1962 • FK Torpedo Oest-Kamenogorsk
1963 • FK Torpedo Oest-Kamenogorsk
1964 • FK Stroitel Sjevtsjenko
1965 • FK ADK Alma-Ata
1966 • FK Altay Oest-Kamenogorsk
1967 • FK Gornjak Dzjezkazgan
1968 • FK Torpedo Tselinograd
1969 • FK Teplovoznik Dzjamboel
1970 • FK Bulat Temirtau
1971 • FK Gornjak Nikolskij
1972 • FK Bulat Temirtau
1973 • FK Bulat Temirtau
1974 • FK Bulat Temirtau
1975 • FK Bulat Temirtau
1976 • FK Bulat Temirtau
1977 • FK Troed Sjevtsjenko
1978 • FK Troed Sjevtsjenko
1979 • FK Vostokmasj Oest-Kamenogorsk
1980 • FK Litejsjchik Karaganda
1981 • FK Aljoeminsjchik Pavlodar
1982 •      niet gespeeld
1983 • FK Spartak Semipalatinsk
1984 • FK Meliorator Tsjimkent
1985 • FK Meliorator Tsjimkent
1986 • Tselinnik Tselinograd
1987 • FK Meliorator Tsjimkent
1988 • FK Traktor Pavlodar
1989 • FK Ekibastoezets Ekibastoez
1990 • FK Montazjnik Turkestan
1991 • FK Aktjoebinets Aktjoebinsk

In 1980 en 1981 speelden de Kazachse topploegen samen met clubs uit andere Centraal-Aziatische deelrepublieken in Zone 7 , het derde niveau van de Sovjet-Unie. In 1980 werd FK Traktor Pavlodar kampioen van deze competitie, in 1981 FK Aktjoebinets Aktjoebinsk. Vanaf 1982 ging de Kazachse competitie verder als Zone 8 van het Sovjet-voetbal: nog steeds het derde niveau, maar nu alleen met Kazachse clubs.

Republiek Kazachstan

[bewerken | brontekst bewerken]

Na de onafhankelijkheid van Kazachstan op 16 december 1991 kwam er al snel een eigen competitie, waaraan een sterk wisselend aantal clubs deelneemt; recordkampioen is Ertis FK Pavlodar met 5 titels. Ook organiseert de Qazaqstannıñ futbol federacïyası een bekercompetitie (met eveneens een sterk wisselende bezetting) en een supercup; deze wedstrijd tussen de kampioen en de bekerwinnaar wordt vanaf 2008 jaarlijks gespeeld.

Vanaf 1994 bestaat er een eerste divisie, Pervoj-Liga genaamd; vanaf 2002 bestond er zelfs een tweede divisie, maar door verdeeldheid en een komen en gaan van clubs was die geen lang leven beschoren: in 2006 werd ze opgeheven, waarna de Pervoj-Liga werd uitgebreid.

Net als de bonden van Kirgizië, Oezbekistan, Tadzjikistan en Turkmenistan sloot de Kazachse voetbalbond zich in 1992 aan bij de AFC, maar met het argument dat een klein deel van Kazachstan ten westen van de Oeral ligt en dus tot Europa behoort, kreeg het land in 2002 ten slotte toestemming om over te stappen naar de UEFA. Tussen 1994 en 2001 kwalificeerden de landskampioen en de bekerwinnaar zich voor het Aziatisch kampioenschap voor landskampioenen resp. de Aziatische beker voor bekerwinnaars; vanaf 2002 komen 's lands beste ploegen in aanmerking voor deelname aan de Champions League, UEFA Cup, Intertoto en later de Europa League.

Erelijst van de SSR Kazachstan

[bewerken | brontekst bewerken]

Kampioenen
1992Qayrat FK Alma-Ata
1993Ansat FK Pavlodar
1994Elimay FK Semey
1995Elimay FK Semey
1996Taraz FK Jambıl
1997Ertis FK Pavlodar
1998Elimay FK Semey
1999Ansat-Bastaw FK Pavlodar
2000Jenïs FK Astana
2001Jenïs FK Astana
2002Ansat FK Pavlodar
2003Ansat FK Pavlodar
2004Qayrat-Almatı QTJ
2005Aqtöbe-Lento FK
2006Astana FK
2007Aqtöbe FK
2008Aqtöbe FK
2009Aqtöbe FK
2010Tobıl FK Qostanay
2011Sjachtjor Karaganda
2012 • Sjachtjor Karaganda
2013 • n.n.b.

Zie verder Premjer-Liga van Kazachstan
voor het hoofdartikel over dit onderwerp
.

Bekerwinnaars
1992Qayrat FK Alma-Ata
1993Dostıq FK Alma-Ata
1994Vostok FK Öskemen
1995Elimay FK Semey
1996/97Qayrat FK Almatı
1997/98Ertis FK Pavlodar
1998/99Qaysar-Hurricane FK Qızılorda
1999/00SOPFK Qayrat Almatı
2000/01Jenïs FK Astana
2001Qayrat FK Almatı
2002Jenïs FK Astana
2003Qayrat FK Almatı
2004Taraz FK
2005Jenïs FK Astana
2006Almatı FK
2007Tobıl FK Qostanay
2008Aqtöbe FK
2009Atıraw FK
2010Lokomotïv FK Astana
2011Ordabası FK Şımkent
2012Astana FK
2013 • n.n.b.

Zie verder Kazachse voetbalbeker
voor het hoofdartikel over dit onderwerp
.

Winnaars Supercup


1995Elimay FK Semey


2008Aqtöbe FK
2009 •      niet gespeeld
2010Aqtöbe FK
2011Lokomotïv FK Astana
2012Ordabası FK Şımkent
2013Sjachtjor Karaganda

Zie verder Supercup van Kazachstan
voor het hoofdartikel over dit onderwerp
.

Kazachs voetbalelftal

[bewerken | brontekst bewerken]

In 1977 was Seilda Baisjakov de eerste Kazachse voetballer die werd geselecteerd voor het nationale elftal van de Sovjet-Unie.

Na de onafhankelijkheid kwam er een eigen Kazachs elftal, dat op 1 juni 1992 z'n eerste interland afwerkte.

Zie verder Kazachs voetbalelftal voor het hoofdartikel over dit onderwerp

.