Vrhovi preko 8.000 m.
Međunarodna planinarska i alpinistička federacija (Union Internationale des Associations d'Alpinisme - UIAA) prepoznaje vrhove osam-hiljada kao 14 planina koje su više od 8.000 metara iznad nivoa mora i smatraju se dovoljno nezavisnim od susjednih vrhova. Još uvijek nema precizne definicije koja procjenjuje nezavisnost Od 2012 UIAA je uključena u razmatranje proširenja liste na 20 vrhova.
Svi vrhovi preko osam hiljada nalaze se u Himalajima i Karakorumu i u periodu od 1950-1964. god. su ispenjani. U januaru 2021. god, u zimskim uslovima, kao posljednji ispenjan je K2. To je uspjelo desetorici penjača Nepalske ekspedicije.[1]
| R. broj | Foto | Naziv | Visina m. |
Prvi uspon |
Prvi penjač | Prvi zimski uspon |
Prvi penjač po zimi |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1. | 
|
Mount Everest | 8.848 | 1952 | Edmund Hillary Tenzing Norgay |
1980 | Leszek Cichy Krzysztof Wielicki |
| 2. | 
|
K2 | 8.611 | 1954 | Achille Compagnoni Lino Lacedelli |
2021 | Nirmal Purja Gelje Šerpa Mingma David Šerpa Mingma G Sona Šerpa Mingma Tenzi Šerpa Pem Chhiri Šerpa Dawa Temba Šerpa Kili Pemba Šerpa Dawa Tenjing Šerpa |
| 3. | 
|
Kangchenjunga | 8.586 | 1955 | George Band Joe Brown |
1986 | Krzysztof Wielicki Jerzy Kukuczka |
| 4. | 
|
Lhotse | 8.516 | 1956 | Fritz Luchsinger Ernst Reiss |
1988 | Krzysztof Wielicki |
| 5. | 
|
Makalu | 8.485 | 1955 | Lionel Terray Jean Couzy |
2009 | Simone More Denis Urubko |
| 6. | 
|
Cho Oyu | 8.167 | 1954 | Josef Jöchler Herbert Tichy Pasang Dawa Lama |
1985 | Maciej Berbeka Maciej Pawlikowski |
| 7. | 
|
Dhaulagiri | 8.167 | 1960 | Kurt Diemberger Nawang Dorje Ernst Forrer Albin Schelbert Peter Diener Nyima Dorje |
1985 | Andrzej Czok Jerzy Kukuczka |
| 8. | 
|
Manaslu | 8163 | 1956 | Gyalzen Norbu Toshio Imanishi |
1984 | Maciej Berbeka Ryszard Gajewski |
| 9. | 
|
Nanga Parbat | 8125 | 1953 | Hermann Buhl | 2016 | Muhammad Ali Sadpara Alex Txikon Simone Moro |
| 10. | 
|
Annapurna I | 8091 | 1950 | Louis Lachenal Maurice Herzog |
1987 | Artur Hajzer Jerzy Kukuczka |
| 11. | 
|
Gasherbrum I | 8080 | 1958 | Peter K. Schoening Andrew J. Kauffman |
2012 | Adam Bielecki Janusz Golab |
| 12. | 
|
Broad Peak | 8051 | 1957 | Hermann Buhl Kurt Diemberger Marcus Schmuck Fritz Wintersteller |
2013 | Maciej Berbeka Adam Bielecki Tomasz Kowalski Artur Malek |
| 13. | 
|
Gasherbrum II | 8034 | 1956 | Fritz Moravec Josef Larch Hans Willenpart |
2011 | Denis Urubko Simone Moro Cory Richards |
| 14. | 
|
Shishapangma | 8027 | 1964 | Xǔ Jìng Zhāng Jùnyán Wáng Fùzhōu Chén Sān Chéng Tiānliàng Wū Zōngyuè Sodnam Dorji Minar Trashi Dorji Tontan |
2005 | Piotr Morawski Simone Moro |
.jpg?lang=sh)
.jpg?lang=sh)
Prvi uspješan uspon na jedan vrh preko 8.000 m. ostvarili su francuski alpinisti Maurice Herzog i Louis Lachenal, koji su se ispenjali na vrh Annapurna 3. juna 1950. god. za vrijeme Francuske Anapurna ekspedicije 1950.[2] [3]
Prvi zimski uspon na vrh 8000+ ostvarili su Poljaci Leszek Cichy i Krzysztof Wielicki 17. februara 1980.[4]
Prvi penjač sa usponima na svih 14 vrhova je Italijan Reinhold Messner, koji je listu kompletirao 16. oktobra 1986, i to bez upotrebe kiseonika. Nepalski penjač Nirmal Purja, postavio je 29 oktobra 2019. god svjetski rekord u brzini uspona na svih 14 vrhova u vremenu 6 mjeseci i 6 dana.[5]
Prva žena na listi penjača na 14 vrhova je Baskijka Edurne Pasaban koja je uspone završila 2010. god.[6]. Austrijanka Gerlinde Kaltenbrunner postala je 2011. god. prva žena sa 14 uspona bez pomoći kiseonika.
Koreanska penjačica Oh Eun-sun, nako 13 vrhova, prijavila je 27. aprila 2010 uspon na svoj četrnaesti vrh preko 8.000 m. Taj njen uspon nije verifikovan jer se pokazalo da je Koreanka zbog nevremena odustala neposredno pred vrhom.[7]
Prvi tim koji je zajedno ispenjao vrhove preko 8.000 m. su bračni par italijanka Nives Meroi (druga žena bez dodatnog kisika) i njen muž Romano Benet (slovenskog porijekla), završno sa 2017. god. Penjali su klasičnim alpskim stilom, bez kiseonika i bez bilo kakve pomoći drugih[8]
Do novembra 2018, zemlja sa nejvećim brojem penjača koji su ispenjali 14 vrhova preko 8.000 m. je Italija, slijedi Španija sa 6 penjača, i Južna Koreja sa 5 penjača. Kazahstan i Poljska imaju po trojicu penjača koji su kompletirali Krunu Himalaja.
Spisak prvih 25 osvajača svih vrhova viših od 8.000 m[9]
| R. broj | R. broj (bez O2) |
Ime | Period | Rođen | Dob |
|---|---|---|---|---|---|
| 1. | 1. |  Reinhold Messner
|
1970–1986. | 1944. | 42 |
| 2. |  Jerzy Kukuczka
|
1979–1987. | 1948. | 39 | |
| 3. | 2. |  Erhard Loretan
|
1982–1995. | 1959. | 36 |
| 4. |  Carlos Carsolio
|
1985–1996. | 1962. | 33 | |
| 5. | Krzysztof Wielicki
|
1980–1996. | 1950. | 46. | |
| 6. | 3. |  Juanito Oiarzabal
|
1985–1999. | 1956. | 43 |
| 7. | Sergio Martini
|
1983–2000. | 1949. | 51 | |
| 8. |  Park Young-seok
|
1993–2001. | 1963. | 38 | |
| 9. | Um Hong-gil
|
1988–2001. | 1960. | 40 | |
| 10. | 4. | Alberto Iñurrategi
|
1991–2002. | 1968. | 33 |
| 11. | Han Wang-yong
|
1994–2003. | 1966. | 37 | |
| 12. | 5. |  Ed Viesturs
|
1989–2005. | 1959. | 46 |
| 13. | 6 | Silvio Mondinelli
|
1993–2007. | 1958. | 49 |
| 14. | 7 |  Iván Vallejo
|
1997–2008. | 1959. | 49 |
| 15. | 8 |  Denis Urubko
|
2000–2009. | 1973. | 35 |
| 16. |  Ralf Dujmovits
|
1990–2009. | 1961[10] | 47 | |
| 17. | 9 |  Veikka Gustafsson
|
1993–2009. | 1968. | 41 |
| 18. |  Andrew Lock
|
1993–2009. | 1961. | 48 | |
| 19. | 10 |  João Garcia
|
1993–2010. | 1967. | 43 |
| 20. | Piotr Pustelnik
|
1990–2010. | 1951. | 58 | |
| 21. | Edurne Pasaban
|
2001-2010. | 1973. | 36 | |
| 22. | Abele Blanc
|
1992-2011. | 1954. | 56 | |
| 23. |  Mingma Šerpa
|
2000-2011. | 1978. | 33 | |
| 24. | 11. | Gerlinde Kaltenbrunner
|
1998-2011. | 1970. | 40 |
| 25. | Vassily Pivtsov
|
2000-2011. | 1975. | 36 |
- ↑ „Moguća misija - Nepalski alpinisti na K2 u zimskim uslovima”. kathmandupost.com - 17.01.2021. Pristupljeno 17. 01. 2021.
- ↑ Maurice Herzog
- ↑ „Anapurna - prvi uspon na vrh preko 8.000 m.”. Internet archive. Pristupljeno 24. 12. 2019.
- ↑ Mount Everest: Prvi zimski uspon - THE ALPINE JOURNAL.
- ↑ „Nirmal Purja: Bivši vojnik uspenjao 14 najviših vrhova za 6 mjeseci i 6 dana”. 29 oktobar 2019.. Pristupljeno 24. 12. 2019.
- ↑ „Edurne Pasaban zasjela na tron”. 29 oktobar 2019.. Arhivirano iz originala na datum 2016-04-16. Pristupljeno 24. 12. 2019.
- ↑ Stephen Mulvey (2010-04-27). „Da li je Koreanka prva ispenjala 14 vrhova?”. BBC News. Pristupljeno 2010-08-31.
- ↑ „Alpinizam: prvi italijanski bračni par na 14 osamhiljadaša”. 11 maj 2017.
- ↑ Eberhard Jurgalski (26. 5. 2012). „Osvajači svih 14 vrhova”. 8000ers.com. Pristupljeno 21. 2. 2014.
- ↑ „Ralf Dujmovits – biografija”. Arhivirano iz originala na datum 2010-07-15. Pristupljeno 24. 12. 2019.