Walerian Ziętek
 Walerian Ziętek około roku 1980 | |
| Państwo działania |
Polska, Niemcy |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
25 listopada 1930 |
| Data i miejsce śmierci |
5 września 1990 |
| profesor nauk fizycznych | |
| Specjalność: fizyka teoretyczna | |
| Alma Mater |
Uniwersytet Wrocławski |
| Doktorat |
1962 – fizyka teoretyczna |
| Habilitacja |
1965 – fizyka teoretyczna |
| Profesura |
1972 |
| 1962 -1990 | |
| Uniwersytet |
Uniwersytet Wrocławski |
| Okres zatrudn. |
1956 – 1967 |
| Instytut PAN |
Instytut Niskich Temperatur i Badań Strukturalnych im. Włodzimierza Trzebiatowskiego PAN, Wrocław |
| Okres zatrudn. |
1967 – 1977 |
| Uniwersytet |
Hagen Universität (Niemcy) |
| Okres zatrudn. |
1978 – 1990 |
Walerian Ziętek (ur. 25 listopada 1930 w Nowym Bytomiu, zm. 5 września 1990 w Iserlohn) do roku 1955 używał pisowni Walerian Zientek, od 1967 do 1977 – Walerian J. Ziętek, po emigracji do Niemiec w roku 1977 – W. J. Zietek. Fizyk teoretyk, profesor Uniwersytetu Wrocławskiego, Instytutu Niskich Temperatur i Badań Strukturalnych PAN we Wrocławiu, Hagen Universität (Niemcy).
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Rodzicami byli Józef i Genowefa (z domu Szopka). W latach 1937–1939 uczęszczał do szkoły podstawowej w rodzinnym mieście, zamienionej w 1939 na niemieckojęzyczną Hauptschule. W 1951 uzyskał z wyróżnieniem świadectwo dojrzałości. W latach 1951–1954 studiował na Wydziale Matematyki, Fizyki i Chemii Uniwersytetu Wrocławskiego. Był członkiem PZPR od 1953 roku. W 1967 wystąpił z partii na znak protestu przeciwko prowadzonej przez nią polityce.
Pierwsze małżeństwo zawarł z Marianną Michalak. Powtórnie ożenił się z Krystyną Koćmą. Miał dwie córki – Idę (z pierwszego małżeństwa) oraz Tamarę[1].
W 1977 wyjechał do Niemiec. Zmarł w 1990 w Iserlohn (Niemcy), gdzie mieszkał od 1980 z żoną Krystyną i córką Tamarą.
Kariera naukowa
[edytuj | edytuj kod]W 1954 obronił na Uniwersytecie Wrocławskim pracę magisterską Metody zmiennych dodatkowych i quasi-cząstek w zastosowaniu do układu cząstek oddziałujących siłami centralnymi, której opiekunem był prof. Roman Stanisław Ingarden. W grudniu tego samego roku podjął pracę w Katedrze Fizyki Teoretycznej na wydziale M-F-Ch Uniwersytetu Wrocławskiego.
W 1962 uzyskał na Uniwersytecie Wrocławskim stopień doktora nauk fizycznych[2]. Promotorem pracy doktorskiej Kwantowa teoria struktury domenowej ferromagnetyków krystalicznych był prof. R.S. Ingarden. Począwszy od tego roku W. Ziętek skupił wokół siebie dużą grupę młodych fizyków zainteresowanych szerokim zakresem badań w dziedzinie fizyki materiałów magnetycznych, tworząc silny ośrodek badań nad kwantową teorią magnetyzmu. Nawiązał kontakty naukowe z ośrodkami krajowymi oraz zagranicznymi.
W 1965 uzyskał, także na Uniwersytecie Wrocławskim, stopień doktora habilitowanego (wówczas docenta)[3] broniąc pracę zatytułowaną Mikroskopowa teoria dipolowych struktur domenowych. Struktury ferroelektryczne i ferromagnetyczne. W 1965 wyjechał na ponad roczne stypendium do Carnegie – Mellon Institute of Technology (USA). W 1967 objął stanowisko kierownika Katedry Ciała Stałego i Niskich Temperatur w Instytucie Fizyki Teoretycznej (IFT) UWr. W tym samym roku na zaproszenie dyrektora Instytutu Niskich Temperatur i Badań Strukturalnych (INTiBS) PAN we Wrocławiu, prof. Włodzimierza Trzebiatowskiego, W.J. Ziętek został zatrudniony (równolegle do etatu na UWr) w tymże instytucie[4]. Od 1968 był zatrudniony tylko w INTiBS PAN. W 1972 uzyskał tytuł profesora. W 1977 wyjechał na stałe do RFN gdzie pracował jako visiting professor kolejno w Centrum Badań Jądrowych w Jülich oraz jako docent na uniwersytetach w Duisburgu i w Hagen. W tym ostatnim pracował do śmierci.
Wypromował 10 doktorów, z którymi utrzymywał bliski kontakt. Co najmniej czterech z jego wychowanków uzyskało tytuły profesorskie.
Dorobek naukowy
[edytuj | edytuj kod]Opublikował ponad 40 prac poświęconych kwantowej teorii magnetyzmu, szczególnie teorii struktur domenowych oraz problemowi fal spinowych w silnych magnetykach. Aktywnie zajmował się także zastosowaniem osiągniętych wyników w badaniach eksperymentalnych.
Przetłumaczył na język polski kilkutomową książkę Waltera Weizela, która ukazała się w 1957 i 1958 w PWN jako Fizyka teoretyczna – budowa materii, Tom II, część 1 i Tom II, część 2
W 1964 roku IFT zorganizował pierwszą Zimową Szkołę Fizyki Teoretycznej w Karpaczu. Było to w owych czasach unikalne wydarzenie naukowe, umożliwiające spotkanie, wymianę doświadczeń naukowych i możliwość swobodnej dyskusji także w obszarach pozanaukowych, dla fizyków z obu stron żelaznej kurtyny. Wykładowcami Szkół byli często ówcześni i późniejsi laureaci nagrody Nobla. W.J. Ziętek był dyrektorem jeszcze dwóch Szkół Zimowych[5].
W swoim życiorysie spisanym w dniu 14 kwietnia 1965 dla Uniwersytetu Wrocławskiego[4] pisał, że wybór fizyki był sporym zaskoczeniem nie tylko dla jego otoczenia, ale także dla niego samego. Wiadomo było, że ma inklinacje do plastyki, malarstwa, rzeźby, architektury, również do nauk humanistycznych, filozofii w szczególności. W szkole ogólnokształcącej, do której uczęszczał, był wysoki poziom nauk humanistycznych i bardzo słaby matematyki i fizyki. Przed maturą zorganizował więc intensywną samopomoc uczniowską z nauk ścisłych. Pisał dalej:
Do dziś mile wspominam pewnych uniwersyteckich nauczycieli fizyki (prof. prof. Nikliborca, Makieja, Rzewuskiego, Ingardena), matematyków (Marczewskiego, Słupeckiego, Steinhausa i Hartmana), którym tak wiele zawdzięczam. Chodzi nie tyle o wiedzę, którą można przecież zdobyć o własnych siłach, ale o atmosferę pełną życzliwości i zachęty, rzetelnej pasji badawczej, a zarazem skromności, szlachetnej rywalizacji i surowej oceny, atmosferę pracy naprawdę naukowej. A o tę atmosferę naprawdę najtrudniej i od niej tak wiele zależy. Jestem szczęśliwy, że właśnie w takim gronie wypadło mi zdobywać, odpowiedzialny przecież i zobowiązujący, patent pracownika nauki.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Księga życiorysów Profesorów Uniwersyteckich, Archiwum UWr AU-0734/I strona 745
- ↑ "Uniwersytet Wrocławski. Katalog Rozpraw Doktorskich i Habilitacyjnych 1945-1985", tom II, Wrocław 1989, s. 42
- ↑ ibid. s. 75
- ↑ a b Księga życiorysów Profesorów Uniwersyteckich, Archiwum UWr AU-0734/I tom I s. 747.
- ↑ Andrzej Pękalski, Reflections on the beginnings of the Karpacz Winter Schools in Theoretical Physics, [w:] Andrzej Pękalski (red.), Karpacz Winter Schools in Theoretical Physics 1964–2009, University of Wrocław, Institute of Theoretical Physics, 2009, s. 6–7, ISBN 978-83-7432-574-5 [dostęp 2020-07-11] (ang.).