Wikipedia:Dag uit de geschiedenis/september

Overzicht
beheerpagina's

Elke dag van het jaar wordt op de hoofdpagina een overzicht gegeven van de belangrijkste gebeurtenissen op die dag in de geschiedenis. Deze pagina bevat de sjablonen met de belangrijkste gebeurtenissen per dag in de maand september.

1 september Grammofoonplaat 1887 – Emile Berliner vraagt octrooi aan op de grammofoonplaat. Poolse Veldtocht 1939 – Nazi-Duitsland valt Polen binnen, de directe aanleiding tot het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog. Gijzeling in Beslan 2004 – Tsjetsjeense terroristen gijzelen School Nummer Eén in Beslan met daarin honderden kinderen en volwassenen.	2 september Grote brand van Londen 1666 – Door een brand wordt een groot gedeelte van de stad Londen verwoest. Noodtoestand 1939 – Om de Ierse neutraliteit in de Tweede Wereldoorlog te kunnen behouden, wordt de noodtoestand uitgeroepen. Tolkien 1973 – De Britse filoloog en fantasyschrijver J.R.R. Tolkien overlijdt in Bournemouth.
3 september Vrede van Parijs 1783 – Het Koninkrijk Groot-Brittannië erkent de onafhankelijkheid die dertien koloniën in 1776 uitgeroepen hebben, waarmee er een einde komt aan de Amerikaanse Onafhankelijkheidsoorlog. Natuurbescherming 1906 – De Vereniging tot Behoud van Natuurmonumenten in Nederland doet haar eerste aankoop: het Naardermeer. Dagen H 1967 – In Zweden schakelt men over van links naar rechts rijden.	4 september Anton Bruckner geboren 1824 – De Oostenrijkse componist en organist Anton Bruckner wordt geboren in Ansfelden. Napoleon III 1870 – De Franse keizer wordt na een nederlaag in de Frans-Duitse Oorlog door de vijand gevangengenomen, in Parijs wordt de Derde Republiek uitgeroepen. Juliana koningin 1948 – Koningin Wilhelmina abdiceert na 50 jaar koningschap. Haar dochter Juliana volgt haar op.
5 september Dolle Dinsdag 1944 – Na de bevrijding van Brussel op 3 en Antwerpen op 4 september, leiden berichten dat ook de Nederlandse grens overschreden is tot overhaaste vluchten en voorbarige feesten. Goochelen 1955 – De Nederlander Fred Kaps wordt als eerste goochelaar voor de tweede maal wereldkampioen. Bloedbad van München 1972 – Tijdens de Olympische Spelen in München worden elf leden van de Israëlische ploeg gegijzeld en uiteindelijk vermoord.	6 september Mayflower 1620 – De Mayflower vertrekt vanuit Plymouth naar de Nieuwe Wereld. Atoom 1766 – Geboren: John Dalton, Brits wetenschapper, grondlegger van het atomisme. Apartheid 1966 – De Zuid-Afrikaanse premier Hendrik Verwoerd, architect van de apartheid, wordt in Kaapstad doodgestoken.
7 september Interpol 1923 – Op een congres in Wenen wordt een internationale politieorganisatie opgericht. Sovjet-Unie 1953 – Na een interne machtsstrijd volgt Nikita Chroesjtsjov de ruim zes maanden eerder overleden Jozef Stalin op als leider van de Sovjet-Unie. Voetbal 1966 – Johan Cruijff debuteert in het Nederlands voetbalelftal.	8 september Tachtigjarige Oorlog 1576 – Begin van het Beleg van Woerden, dat ruim een jaar zal duren. Galvestonorkaan 1900 – Een orkaan eist in Texas naar schatting tussen zes- en twaalfduizend levens. Bezetting van Duitsland 1949 – De geallieerde legers verlaten Berlijn definitief.
9 september Washington 1791 – De Amerikaanse hoofdstad-in-aanbouw krijgt de naam van de eerste Amerikaanse president, George Washington. Democratische Volksrepubliek Korea 1948 – In Pyongyang roept de Communistische Partij de republiek uit. Gerrit Jan Heijn 1987 – Ahold-topman Gerrit Jan Heijn wordt ontvoerd en (naar later blijkt) vermoord.	10 september Elizabeth van Oostenrijk-Hongarije 1898 – Elizabeth, keizerin van Oostenrijk en koningin van Hongarije, wordt in Genève vermoord. Waaslandtunnel 1933 – In Antwerpen wordt de eerste voertuigtunnel onder de Schelde door geopend. Doodstraf 1977 – In Frankrijk wordt met behulp van de guillotine de laatste doodstraf in West-Europa voltrokken.
11 september Operatie Black Tulip 1946 – De Nederlandse regering begint met de deportatie van in Nederland woonachtige mensen van Duitse afkomst. Staatsgreep Chili 1973 – In Chili pleegt generaal Augusto Pinochet een staatsgreep, waarbij president Salvador Allende om het leven komt. 9/11 2001 – Al Qaida valt in een reeks terroristische aanslagen het World Trade Center en het Pentagon aan.	12 september Beleg van Wenen 1683 – Onder leiding van de Poolse koning Jan Sobieski wordt het Ottomaanse beleg van Wenen gebroken. Bondsrepubliek Duitsland 1949 – Theodor Heuss wordt verkozen tot eerste Bondspresident van Duitsland. Computerchip 1958 – Jack Kilby presenteert de geïntegreerde schakeling.
13 september Treinramp 1918 – Bij Weesp verzakt tijdens het passeren van een trein de spoordijk langs het Merwedekanaal. Harde schijf 1956 – IBM presenteert de eerste harde schijf: de RAMAC, met een diameter van 61 centimeter en een opslagcapaciteit van 5 MB. Gijzeling Franse ambassade 1974 – Begin van de gijzeling in de Franse ambassade in Den Haag, de eerste grote gijzeling in Nederland.	14 september Slag bij Marignano 1515 – In de slotfase van de Oorlog van de Liga van Kamerijk verslaan de troepen van Frans I van Frankrijk die van Ferdinand II van Aragon. Brand van Moskou 1812 – Als Napoleon na zijn veldtocht naar Rusland het verlaten Kremlin van Moskou binnentrekt, wordt de stad in brand gestoken. Aardolie 1960 – In Bagdad wordt de Organization of the Petroleum Exporting Countries (OPEC) opgericht door Iran, Irak, Koeweit, Venezuela en Saoedi-Arabië.
15 september Evolutietheorie 1835 – Charles Darwin bereikt de Galapagoseilanden. Natuurkunde 1910 – Theodor Wulf publiceert in het Physikalische Zeitschrift over de door hem ontdekte kosmische straling. Tank 1916 – Tijdens de Slag aan de Somme in de Eerste Wereldoorlog worden voor het eerst tanks ingezet.	16 september Mexicaanse Onafhankelijkheidsoorlog 1810 – De Mexicaanse priester Miguel Hidalgo doet een oproep tot onafhankelijkheid van Spanje. Zwarte Woensdag 1992 – Door speculatie met wisselkoersen worden het Verenigd Koninkrijk en Italië gedwongen het Europese Wisselkoersmechanisme te verlaten. Pension de Vogel 1992 – Bij een aangestoken brand in een daklozenopvang in Den Haag komen elf mensen om.
17 september Operatie Market Garden 1944 – Begin van de slag om Arnhem. Diplomatie 1948 – De Zweedse diplomaat Folke, graaf Bernadotte wordt tijdens een vredesmissie in Jeruzalem vermoord. Ontwikkelingssamenwerking 1964 – Oprichting van Oxfam in België.	18 september The New York Times 1851 – In de stad New York verschijnt een nieuw dagblad. Patty Hearst 1975 – Miljonairsdochter Patty Hearst, die enkele maanden na haar ontvoering samen met haar kidnappers een bank beroofde, wordt gearresteerd. ICANN 1998 – Oprichting van ICANN, organisatie die onder meer topleveldomeinen toekent en IP-adressen distribueert.
19 september Fawlty Towers 1975 – Eerste uitzending van de televisieserie Fawlty Towers. :-) 1982 – Scott Fahlman introduceert het emoticon. Aardbeving Mexico 1985 – Mexico wordt getroffen door een aardbeving met een kracht van 8,1 op de schaal van Richter.	20 september Circumnavigatie 1519 – Ferdinand Magellaan begint zijn reis rond de wereld. Spoorwegen in Nederland 1839 – Op initiatief van de Hollandsche IJzeren Spoorweg-Maatschappij rijdt de eerste trein in Nederland, van Amsterdam naar Haarlem. Filmfestival 1946 – In het oude casino van Cannes begint de eerste editie van een jaarlijks filmfestival.
21 september De Hobbit 1937 – Eerste publicatie van De Hobbit, geschreven door J.R.R. Tolkien. Galileo 2003 – Aan het eind van een bijna 14 jaar durende verkenningstocht stuurt NASA de sonde Galileo de atmosfeer van Jupiter in, waar het toestel wordt verpletterd. Project X Haren 2012 – Een uitnodiging op Facebook voor een verjaardagsfeestje mondt uit in een bijeenkomst van duizenden jongeren en rellen.	22 september Das Rheingold 1869 – Première van de opera Das Rheingold van Richard Wagner, de vooravond van diens tetralogie Der Ring des Nibelungen. Vela-incident 1979 – Een Amerikaanse Vela-satelliet lijkt een onaangekondigde atmosferische kernproef te registreren. TGV 1981 – De Franse president François Mitterrand verricht de officiële opening van de eerste TGV-lijn, die van Parijs naar Lyon.
23 september Neptunus 1846 – Eerste bewuste waarneming van de planeet Neptunus. Het spook van de opera 1909 – Begin van de feuilletonpublicatie van Le Fantôme de l'Opéra door Gaston Leroux. Arabisch Schiereiland 1932 – De samenvoeging van het koninkrijk Hidjaz en het sultanaat Nadjd leidt tot de vorming van het koninkrijk Saoedi-Arabië.	24 september Nieuw-Nederland 1664 – Peter Stuyvesant capituleert en draagt Nieuw-Amsterdam over aan de Engelsen. Groot Kasteel 1944 – Bij de bevrijding van Deurne wordt het plaatselijke Groot Kasteel door de geallieerden verwoest. Moord op president Kennedy 1964 – De Commissie-Warren presenteert haar eindrapport over de moord op president Kennedy.
25 september Vikingen 1066 – De slag bij Stamford Bridge maakt een einde aan twee eeuwen aanwezigheid van Vikingen in het Koninkrijk Engeland. Onderzeekabel 1956 – De eerste trans-Atlantische telefoonkabel wordt in gebruik genomen. EEG 1972 – De bevolking van Noorwegen spreekt zich bij een volksraadpleging uit tegen lidmaatschap van de EEG.	26 september Fries-Hollandse oorlogen 1345 – In de slag bij Warns worden de Hollanders door de Friezen verslagen. Relativiteitstheorie 1905 – Albert Einstein publiceert zijn speciale relativiteitstheorie in het tijdschrift Annalen der Physik. Veerboot 2002 – De Senegalese veerboot Joola kapseist. Meer dan 1800 opvarenden komen om.
27 september Hiërogliefen 1822 – Jean-François Champollion maakt bekend dat hij de Steen van Rosetta heeft ontcijferd. Stockton and Darlington Railway 1825 – Een stoomlocomotief, bestuurd door George Stephenson, trekt voor het eerst een trein met passagiers voort. Asmogendheden 1940 – Nazi-Duitsland, Italië en Japan sluiten het Driemogendhedenpact.	28 september Geschiedenis van Engeland 1066 – De Normandische hertog Willem de Bastaard valt Engeland binnen. Noordzeekanaal 1957 – De onder het Noordzeekanaal lopende Velsertunnel wordt in gebruik genomen. SMART-1 2003 – Vanaf het Centre Spatial Guyanais vertrekt de eerste ESA-sonde naar de Maan.
29 september Robert Peel 1829 – Robert Peel richt Scotland Yard op, het Londense stedelijke politiekorps. Deeltjesfysica 1954 – Oprichting van het CERN, de Europese organisatie voor kernonderzoek. Aardscheerder 2004 – De planetoïde Toutatis passeert op ca. 1,5 miljoen kilometer afstand de Aarde.	30 september Feminisme 1847 – Geboren: Wilhelmina Drucker, Nederlands feministe (dolle Mina) en vredesactiviste. Verdrag van München 1938 – Onder anderen Hitler en Chamberlain komen overeen dat Duitsland het Sudetenland mag annexeren. Kolenmijn van Zolder 1992 – In Zolder wordt de laatste steenkolenmijn van België gesloten.