Wikipedysta:Grzegorz Wysocki/Festiwale LGBT w Polsce

Marsze i parady równości w Polsce (2001–2019)

Festiwale LGBT w Polsce – wydarzenia organizowane przez środowisko mniejszości seksualnych oraz organizacje społeczne wspierające ruch walki o prawa osób LGBT. Festiwale obejmują cykle imprez artystycznych, spotkania dyskusyjne i warsztaty, a często również uliczne manifestacje. Wśród celów, które przyświecają takim imprezom, wymienia się m.in. walkę z homofobią, transfobią i stereotypami, promowanie kultury różnorodności, wywoływanie debaty publicznej nad rolą LGBT w polskim społeczeństwie.

Chronologiczna lista polskich festiwali LGBT

Biorąc pod uwagę jedynie zakres lat 90. XX w. oraz pierwszą dekadę XXI w. można prześledzić powstawanie następujących festiwali LGBT w Polsce:

1996

• Noc Walpurgii

2003

• Wrocławski Festiwal Przeciwko Wykluczeniom „Lesbijki, Geje i Przyjaciele”

2004

• Festiwal Kultura dla Tolerancji w Krakowie
• Dni Równości i Tolerancji w Poznaniu

2006

• Festiwal Równości w Warszawie
• Festiwal Kina LGBT „Pryzmat” w Warszawie
• QueerFest w Toruniu
• Festiwal Filmu Queer w Łodzi

2007

• FAQ! fest – festiwal queerotyczny
• Festiwal Równe Prawa do Miłości w Warszawie

2008

• Festiwal Tęczowych Rodzin w Warszawie
• Śląskie Dni Równych Szans Dla Wszystkich w Katowicach

2009

• Ninio Knows-How Festiwal w Poznaniu
• Queerowy Maj w Krakowie
• Mr. Bear Poland

2010

• Pomada w Warszawie
• Festiwal Równych Praw we Wrocławiu
• 1. LGBT Film Festival (w ramach EuroPride 2010)
• II Coming out Day Festival w Katowicach

2011

• Maraton Równości w Łodzi - „Zwiąż mnie. Ludzie chcą się wiązać. Różnie.”
• Mr. Leather Poland
• Freakz Fest we Wrocławiu
• II Wrocławski Festiwal Równych Praw - Prawo do widoczności (30.09–02.10)
• 2. LGBT Film Festival
• III Coming out Day Festival w Katowicach

2012

• Drugi Maraton Równości - „Łódź równa się”
• 3. LGBT Film Festival
• IV Coming out Day (Z szafą i literaturą) w Katowicach

2013

• Maraton Równości – Promocja Równości (Łódź)
• 4. LGBT Film Festival
• V Coming out Day (Zostań bohaterem/bohaterką) w Katowicach

2015

• Poznań Pride Week

Noc Walpurgii

Festiwal został zainicjowany w 1996 roku jako wystąpienie niezależnych grup anarchofeministycznych w celu stworzenia święta różnorodności oraz przestrzeni ekspresji dla zróżnicowanych środowisk otwartych na różnorodność oraz działanie według etyki DIY.

Był to jak dotąd najdłuższy cykl festiwali poświęconych problematyce LGBT (odbywał się w latach 1996–2006 w cyklu dwuletnim).

Na zaproszenie organizatorek festiwalu wystąpiły w Polsce sztandarowe zespoły muzyki z gatunku hardcore punk i queercore, które w latach 90. XX wieku stanowiły trzon alternatywnej sceny muzycznej wspierającej idee ruchu anarchofeministycznego, m.in. Lynne Breedlove (TRIBE 8), Harum-Scarum, RE-Sisters, Daisy Chain, Lorena & The Bobbits, LADY! DIE, OIL. Występowały na nim również prekursorskie w tym nurcie zespoły z Polski, m.in. Homomilitia, Guernica y Luno, Złodzieje Rowerów, Regres, Duldung.

Wrocławski Festiwal Przeciwko Wykluczeniom „Lesbijki, Geje i Przyjaciele”

To wrocławski festiwal kulturalno-naukowy poświęcony LGBT i queer oraz przeciwdziałaniu wykluczeniom społecznym. Organizatorami pierwszej edycji festiwalu 6-7 czerwca 2003 roku były trzy podmioty: Anarchofeministyczna Grupa Liberta, Centrum Reanimacji Kultury (obecnie CRK Jagiellończyka) oraz Koło Naukowe Queer Studies Nic Tak Samo (Uniwersytet Wrocławski). W następnych latach do pracy przy festiwalu przystąpiły Sister To Sister oraz Amnesty International, a lista organizatorów nadal pozostaje otwarta. W programach festiwalu pojawiały się wydarzenia typowo naukowe (wykłady, warsztaty, dyskusje akademickie), artystyczne (koncerty, teatr, performance, kabaret, wystawy) oraz akcje uliczne. Najczęściej reprezentowanym gatunkiem muzyki był queercore, riot grrrl oraz electro punk.

Jednym z motywów V edycji, która odbyła się w dniach 14–21 października 2007 r., była hagiografia świętego Sebastiana. Przedstawiono m.in. prezentację Janusza Boguszewicza Patron gejów i żołnierzy – św. Sebastian a sztuka cierpienia oraz film Dereka Jarmana Sebastian. W dyskusji panelowej przeprowadzono również rozmowę Religioznawcze i duszpasterskie spojrzenie na cielesność i seksualność z udziałem Janusza Niedźwieckiego i Tomasza Puchalskiego W 20 października wygłosiła wykład prof. dr hab. Maria Szyszkowska. Równie ważnym wydarzeniem był pierwszy w Polsce występ legendarnej grupy Lesbians On Ecstasy oraz Jean Genet.

W dniach 16–21 października 2008 r. odbyła się VI edycja festiwalu. Jego przygotowanie zawdzięczamy przede wszystkim KNQS Nic Tak Samo, Amnesty International Wrocław, Sistertosister oraz Antyfacetowi i innym osobom niezrzeszonym. Gościnnie wzięło udział ugrupowanie Młodzi Socjaliści i Kampania Przeciw Homofobii Wrocław.

Na przestrzeni kilku lat wśród zagranicznych gości festiwalu znaleźli/znalazły się między innymi:

• punkowe zespoły Daisy Chain (Berlin, Niemcy) oraz Mafucage (Francja)
• Drag queen Thea i performans grupy Mutvilla (Berlin, Niemcy)
• Ingeborg Boxhammer - dziennikarka, historyczka filmu (Bonn, Niemcy)
• zespół Lesbians on Ecstasy (Montreal, Kanada)
• zespół Jean Genet (Londyn, Wielka Brytania)
• Raimund Wolfert - publicysta, historyk (Berlin, Niemcy)
• Sarah Diehl - reżyserka filmowa (Berlin, Niemcy)
• Angie Young - reżyserka filmowa (Washington, Stany Zjednoczone)
• Ste McCabe - one-man band (Manchester, Wielka Brytania)

Wybrani goście z Polski to dr Błażej Warkocki, dr Marta Mizuro, zespół Mass Kotki, zespół Regres, Anna Dzierzgowska, dr Jacek Kochanowski, Justyna Struzik i Julie Land (reżyserki filmu Trans-misja), dr Tomasz Sikora oraz Yga Kostrzewa.

W ramach festiwalu odbywały się również ćwiczenia i dyskusje dotyczące społecznej różnorodności i przeciwdziałania dyskryminacji oraz warsztaty, podczas których uczestnicy zdobywali wiedzę na temat uprzedzeń i stereotypów, przyglądali się własnym doświadczeniom wykluczenia, zdobywali umiejętność identyfikacji przypadków dyskryminacji i reagowania na nie.

Festiwal Kultura dla Tolerancji w Krakowie

Krakowski Marsz Tolerancji (2007)

Festiwal zapoczątkowała w 2003 r. grupa studentów związanych wówczas z krakowskim oddziałem Kampanii Przeciw Homofobii, która podjęła się firmowania imprezy. Jej głównym pomysłodawcą był Tomasz Szypuła, późniejszy szef pierwszej edycji festiwalu, która odbyła się w dniach 6–9 maja 2004 r. Patronat nad festiwalem objęła Pełnomocnik Rządu do Spraw Równego Statusu Kobiet i Mężczyzn, Izabela Jaruga-Nowacka i ambasada Szwecji w Warszawie.

Medialne zainteresowanie festiwalem wzrosło na skutek gwałtownych protestów ze strony niektórych organizacji konserwatywnych i prawicowych. Wytworzyła się publiczna debata na temat sytuacji LGBT, ich społecznego miejsca oraz praw do korzystania z przestrzeni publicznej. Kolportowano w Krakowie ulotki wzywające do zablokowania festiwalu; usiłowano również wywierać nacisk na rektora Uniwersytetu Jagiellońskiego i władze Krakowa w tej samej sprawie. Organizatorzy otrzymali natomiast poparcie ze strony zagranicznych organizacji, a grupa artystów i intelektualistów związanych z Krakowem (m.in. Wisława Szymborska i Czesław Miłosz) w liście otwartym wyraziła swoją solidarność z organizatorami. Program wydarzeń festiwalu obejmował:

• konferencję naukową zorganizowaną przy współpracy z Instytutem Socjologii Uniwersytetu Jagiellońskiego,
• wizytę w Państwowym Muzeum Auschwitz-Birkenau i złożenie hołdu homoseksualistom – ofiarom nazizmu,
• Marsz Tolerancji na ulicach Krakowa,
• dyskusje, warsztaty, spotkania z twórcami i działaczami społecznymi związanymi z ruchem LGBT, pokazy filmów i zamykający festiwal koncert rockowy.

Rokrocznie odbywają się kolejne edycje, do których włączyły się m.in. organizacja Lambda Kraków. Organizatorzy otrzymali wsparcie ze strony Komisji Europejskiej, Instytutu Francuskiego w Krakowie, British Council w Krakowie oraz ILGA-Europe. W 2005 r. została powołana do życia Fundacja Kultura dla Tolerancji, która przejęła organizację festiwalu.

Dni Równości i Tolerancji w Poznaniu

Pierwsza edycja Dni Równości i Tolerancji w Poznaniu odbyła się w dniach 17–21 listopada 2004 roku. W skład Komitetu Organizacyjnego weszły, Stowarzyszenie Lambda – Poznań, Zieloni 2004, Nowa Lewica. W programie znalazły się wykłady, warsztaty równościowe, wieczór filmowy, konferencja naukowa oraz Marsz Równości. Od roku 2010 festiwal organizuje. Poza kwestiami LGBT podczas Dni Równości i Tolerancji w Poznaniu poruszane są także zagadnienia dyskryminacji w szczególności ze względu na płeć, orientację seksualną, narodowość, wyznanie, status społeczny, stan zdrowia.

Festiwal Równości w Warszawie

Parada Równości 2007 towarzysząca Festiwalowi Równości w Warszawie

Impreza zapoczątkowana została w 2006 r. i związana z organizowaną w Warszawie Paradą Równości. Obejmowała początkowo przegląd filmów kinowych, telewizyjnych i internetowych o tematyce LGBT, spotkania z artystami i panele dyskusyjne. Od 2008 r. została wzbogacona o szereg wydarzeń towarzyszących: wystaw malarstwa, grafiki i komiksu, przedstawień teatralnych, premierowych prezentacji książkowych. Podczas festiwalu wręczane są m.in. nagrody Hiacynt.

Festiwal Kina LGBT „Pryzmat” w Warszawie

Pryzmat jest przeglądem filmów LGBT organizowanym co roku w kinie „Luna” w Warszawie. Według organizatorów, celem festiwalu jest „upowszechnianie kultury filmowej, poruszającej kwestie społeczne”. Wybór prezentowanych filmów ma obejmować obrazy, „które swoją treścią i przesłaniem przedstawiają pewne wartości i postawy społeczne” i twórców chcących „zademonstrować wagę zagadnień takich, jak otwartość światopoglądowa, przeciwdziałanie dyskryminacji czy inne, istotne humanistyczne”.

Pierwsza edycja odbyła się 10–12 listopada 2006 r. i objęła pokazy dziewięciu filmów dokumentalnych i fabularnych z różnych krajów: Nietolerancja – Ivan, Z niezwykłym okrucieństwem, Raz na wozie, raz pod wozem, Gypo, Mój punkt widzenia, Meluzyna, Butch Mystique, Niewidoczna i Transparent oraz spotkania z kilkoma ich twórcami. Kolejna edycja (9–11 listopada 2007) objęła już ponad 50 filmów w 15 blokach tematycznych. Festiwal zyskał formułę konkursową – nagrody w trzech kategoriach przyznawało międzynarodowe jury, w jednej publiczność. Gośćmi festiwalu byli aktorzy i twórcy filmowi, m.in. Jacek Poniedziałek, Nicholas Tedeschi, November Wanderin, Kristian Petersen, Wayne Yung, Dan Borden, Anna Boluda i Maria Majewski. Patronat nad festiwalem objęło stowarzyszenie i redakcja „Nigdy Więcej” łącząc go z obchodami Międzynarodowego Dnia Walki z Faszyzmem i Antysemityzmem.

QueerFest w Toruniu

Organizowana w listopadzie corocznie od 2006 r. impreza poświęcona głównie kulturze queer i queercore. Pierwsza edycja powstała jako projekt badawczy toruńskiej Kampanii Przeciw Homofobii oraz członków Międzywydziałowego Studenckiego Koła Gender przy Uniwersytecie Mikołaja Koprenika w Toruniu stawiających sobie za cel walkę z homofobią. Druga edycja w 2007 r. nazwana QueerFest 2 w szerszej formule objęła m.in. warsztaty antydyskryminacyjne, wernisaż wystawy fotograficznej Jenni Ramme, pokaz filmów queer, multimedialny wykład pt. Queer core – początki i estetyka ruchu na przykładzie dwóch czołowych zespołów queer punk: Tribe8 oraz Pansy Division oraz wykład o kinematografii queer. Odbyło się również spotkanie z Anną Laszuk, autorką książki Dziewczyny wyjdźcie z szafy!, oraz show Rafalali. Organizatorami tej edycji byli Anarchofeministycza Grupa SisterToSister i KPH oddział w Toruniu. Wstęp na wszystkie imprezy był bezpłatny.

Festiwal Filmu Queer w Łodzi

Festiwal organizowany od 2006 r. w łódzkim kinie „Cytryna” (ul. Zachodnia 81/83). Filmy pierwszej edycji festiwalu zorganizowanego w dniach 18-22 października zgrupowane zostały w cztery bloki tematyczne:

• blok „Panorama” objął najnowsze produkcje polskie i zagraniczne, m.in. Kochankowie z Marony, Homo Father, The Pink Mirror,
• blok „Eksperyment” prezentujący filmy niepokorne, niezależne, alternatywne dokumenty oraz video-art,
• blok „Dokument” składający się z filmów dokumentalnych, m.in. obrazy duetu Laurie Colbert i Dominique Cardona, film Poza nienawiścią w reżyserii Oliviera Meyrou, Życie tańcem pisane Mariana Czury,
• blok „Retrospektywy” na który składały się sztandarowe dzieła new queer cinema – Lilie Johna Greysona, Paryż Płonie (Paris Is Burning) Jenni Livingstone, klasyk nurtu black queer cinema Tongues Untied Marlona Riggsa i inne.

Poza projekcjami festiwal objął m.in. konferencję naukową „O polityce ciała i pożądania w kulturze audiowizualnej”, spotkania z reżyserami (Paul Lee, Monika Treut, Marian Czura, Izabela Cywińska, Piotr Matwiejczyk) oraz koncerty.

Druga edycja odbyła się 5–9 listopada 2008 r., a jej organizatorami byli: Fundacja Inicjatyw Kulturalnych Plaster, nieformalna grupa „a million different loves!?”, Kino „Cytryna” oraz Klub Jazzga. Organizatorzy przygotowali projekcje filmowe poruszające kwestie tożsamości: płci i seksualności (m.in. eksplorujący tzw. motyw „homo-potwora”), lesbijskiego rodzicielstwa i transpłciowości. W programie festiwalu znalazły się różnorodne produkcje filmowe z całego świata: od tradycyjnych narracji fabularnych po formalne eksperymenty i dokumenty, od kina niemalże familijnego po produkcje jednoznacznie obrazoburcze. Pokazano przegląd twórczości Malgi Kubiak oraz retrospektywę Mike’a Hoolbooma. Uzupełnieniem pięciu dni projekcji były warsztaty, przedstawienia teatralne, panele dyskusyjne i koncerty współorganizowane przez Amnesty International oraz Klub Krytyki Politycznej.

FAQ! fest – festiwal queerotyczny

Festiwal powstał po zakończeniu cyklu festiwali Noc Walpurgii przy znacznym udziale grup i osób zaangażowanych w pierwszy z cykli. W ramach pierwszej edycji nowego festiwalu w 2007 roku zaprezentowano filmy z nurtu alternatywnej i feministycznej pornografii i podejmowano problemtykę erotyki w nienormatywnych kontekstach.

Festiwal Równe Prawa do Miłości w Warszawie

Jest wydarzeniem organizowanym corocznie w Walentynki, którego głównym organizatorem jest Stowarzyszenie na Rzecz Kultury Różnorodności bez!miar. Festiwal po raz pierwszy odbył się w lutym 2007 roku. Zdaniem organizatorów „przedsięwzięcie to ma na celu zwrócenie uwagi na romantyczną i apolityczną stronę homoseksualnej miłości, którą zazwyczaj pomija się w społecznych debatach na ten temat”. W programie uwzględnione są również problemy z miłością mniejszości wyznaniowych i etnicznych. Imprezy odbywają się w kilku wybranych warszawskich klubach, galeriach, kawiarniach. Kulminacją jest „kotylionowa” impreza „skierowana do wszystkich osób chętnych poznania kogoś drugiego w otaczającej go atmosferze walentynkowej miłości”.

Festiwal Tęczowych Rodzin w Warszawie

Festiwal ten jest jednym z przedsięwzięć stowarzyszenia Kampania Przeciw Homofobii. Jego celem jest pokazanie różnorodności rodzin jakie tworzą ludzie we współczesnym świecie oraz przekazanie wiedzy na temat różnorodności społeczeństw w XXI wieku, procesów zmian jakim podlegają, formułowania nowych form rodzinnych i grupowych. Pierwsza edycja Festiwalu Tęczowych Rodzin miała miejsce 22–26 października 2008 r. i obejmowała m.in. turniej sportowy i spotkanie piknikowe, wykład i dyskusję na temat sytuacji prawnej rodzin LGBT, wystawę twórczości Edyty Bystroń, pokazy kilku filmów oraz warsztaty prawne. II edycja festiwalu odbyła się między 2 a 6 grudnia i obejmowała debaty o bajkach, pokazy filmowe, warsztaty o transpłciowości, tęczowe czytanie bajek, dyskusję o związkach partnerskich oraz warsztaty prawne.

Śląskie Dni Równych Szans Dla Wszystkich w Katowicach

Impreza organizowana przez Śląski Oddział Kampanii Przeciw Homofobii po raz pierwszy od 15 do 18 maja 2008 r. W programie tej edycji znalazły się takie wydarzenia jak: wystawa fotograficzna Spouses For Life, warsztaty antydyskryminacyjne prowadzone przez dr Aleksandrę Banot, warsztaty tożsamości gejowskiej i lesbijskiej prowadzone przez Rafała Majkę, Marsz Równych Szans po ulicach Katowic, debata polityczna Po marszu i co dalej? z udziałem polityków, działaczy i naukowców (Kazimierz Kutz, dr Małgorzata Tkacz-Janik, Rafał Orestes Janowski, Anna Zawadzka, Yga Kostrzewa, Mirosław Neinert).

Ninio Knows-How Festiwal w Poznaniu

Festiwal otwartej kultury zorganizowany po raz pierwszy w maju 2009 r. Nazwa festiwalu jest spontaniczną reakcją środowiska poznańskiego na wypowiedź miejskiego radnego, a dotyczącą preferencji seksualnych słonia Ninio z ZOO w Poznaniu. Wypowiedź ta z pogranicza polityki i absurdu odbiła się echem w światowych mediach w połowie kwietnia 2009 r. Pierwsza edycja festiwalu trwała od 8 do 17 maja 2009 r. a jego program tworzyły: wernisaże wystawy prac Magdaleny Dorosz i Małgorzaty Zgoły, benefis drag queen Camilli, występy kabaretów Centrala Rybna i Małże, wieczór z prozą Edwarda Pasewicza, spektakle Improvisacjon i Intryga – łysa śpiewaczka z udziałem Johnny’ego Popiela i Olgi Ryl-Krystianowskiej, wystawa fotograficzna Zbigniewa Skibniewskiego. Wśród imprez muzycznych znalazły się koncerty takich wykonawców jak: Jakub Królikowski, Maciej Słoniewki, Agnieszka Maciaszczyk, Anna Usak, Katarzyna Houtra, Michał Sobkowiak, Michał Zgoła. Przy latynoskiej muzyce bawiono się na after party prowadzonym przez DJ Lukasa Van Z. Hasło festiwalu brzmiało „Ninio Knows-How – Słoń Warty Poznania”, a dochód zasilił fundusze na utrzymanie słonia. Wśród organizatorów festiwalu wymieniany jest poznański klub „Hallo Cafe”.

Mr. Bear Poland

Coroczny, organizowany w Poznaniu, kilkudniowy cykl imprez poświęcony wyborom Mr. Bear Poland spośród kilku zgłoszonych kandydatów Choć festiwal inspiruje się zachodnioeuropejskimi i amerykańskimi imprezami typu Mr. Bear, jest w Polsce zjawiskiem odrębnym ze względu na podkreślaną separację i autonomię wobec innych ruchów LGBT, a w szczególności od reprezentacji lesbijek, osób transpłciowych i mężczyzn o kobiecym lub niemęskim sposobie bycia.

Pierwszym Mr. Bear Poland został Daniel „Borsuk” (2009). Drugim zdobywcą tego tytułu został Jacek.

LGBT Film Festival

1. edycja (2010)

W lipcu 2010 roku w warszawskiej Kinotece odbył się pierwszy Festiwal Filmów LGBT. Wydarzenie było jednym z czołowych przedsięwzięć odbywającego się w stolicy EuroPride 2010. Pierwszy tak duży projekt prezentowania obrazów filmowych, które w jasny i czytelny sposób traktują temat odmienności seksualnej. Prezentowane filmy obejrzało prawie 3 tys. widzów. Podczas Festiwalu przez 17 dni można było zobaczyć bardzo rzadko pokazywane, różnorodne co do tematów, światowe kino LGBT. Projekcje tego, co filmowo najważniejsze w tej tematyce. Produkcje z tak odległych krajów jak Filipiny, Gwinea, Argentyna czy Urugwaj. Gośćmi festiwalu byli Luis Miguel Albaladejo, reżyser filmu “Miśki” oraz Bob Christie, Morris Chapdelaine i Ken Coolen, twórcy filmu “Beyond Gay: The Politics of Pride”.

2. edycja (2011)

Drugi festiwal odbył się pod patronatem m. st. Warszawy w ramach projektu Warszawa Europejska Stolica Kultury 2016. Podczas festiwalu pokazano 11 filmów poświęconych tematyce LGBT. Filmy, które gościły na największych międzynarodowych festiwalach. Większość z prezentowanych tytułów były to najnowsze, światowe produkcje. Niektóre tytuły miały swoje europejskie premiery: “Pod prąd”, “Trzy welony”, “Faceci, z którymi spałam”.

Poza filmami odbywały się imprezy towarzyszące, m.in. wystawy - zdjęć i obrazów, spotkania z twórcami filmów: “Nie potrafię inaczej”, “Niewidzialny świat” - Shamim Sarif i Hanan Kattan, gościem specjalnym była również odtwórczyni głównej roli w filmie “Trzy welony” - Angela Zahra. Na zakończenie festiwalu koncert zagrał Czesław Mozil. W trakcie trwania festiwalu odbył się plebiscyt na „Najlepszy Film” a tytuł został wyłoniony przez głosowanie publiczności. Filmy prezentowanie podczas 2. edycji festiwalu obejrzało ponad 10 tys. widzów.

W tym samych dniach festiwalowi w Warszawie towarzyszyły “Przeglądy Filmów LGBT” w innych miastach Polski: Poznaniu, Łodzi, Katowicach oraz Gdańsku.

Zobacz też

• Motywy LGBT w filmie
• Mezipatra
• New queer cinema
• Organizacje LGBT
• gay pride
• parada równości

Kategoria:Festiwale w Polsce Kategoria:Kultura LGBT Kategoria:Historia LGBT w Polsce Kategoria:Manifestacje LGBT w Polsce