Wilhelm Przeczek

Wilhelm Przeczek
	; Wilhelm Przeczek (rys.Zbigniew Kresowaty)
Data i miejsce urodzenia	7 kwietnia 1936 ; Karwina
Data i miejsce śmierci	10 lipca 2006 ; Trzyniec

Wilhelm Przeczek (ur. 7 kwietnia 1936 w Karwinie, zm. 10 lipca 2006 w Trzyńcu) – polski nauczyciel, dramaturg, poeta, pisarz, organizator życia kulturalnego na Zaolziu.

Życiorys

Wilhelm Przeczek urodził się w Karwinie w rodzinie górnika, który miał ambicję, by swoje dzieci wykształcić. Jako jedyny z braci nie był zawodowo związany z górnictwem. W 1956 roku ukończył Seminarium Nauczycielskie w Orłowej. Dalsze studia kontynuował w Wyższej Szkole Nauk Politycznych w Pradze. Po studiach był nauczycielem w polskich szkołach podstawowych, m.in. w Bystrzycy nad Olzą oraz Jabłonkowie (1983–1992). W latach 1963–1965 był wizytatorem placówek kulturalnych w Powiatowej Radzie Narodowej we Frydku-Mistku, a następnie do roku 1968 referentem do spraw kultury i oświaty w Komitecie Okręgowym KPCz w Ostrawie. W latach 1968–1969 poparł reformistyczne skrzydło KPCz. To było przyczyną zakazu publikowania jego twórczości aż do roku 1989. W Polsce natomiast mógł publikować i tam też wydał swoje pierwsze tomy przy znacznym zainteresowaniu tamtejszej publiczności i krytyki. Było to łącznie siedem tomów poetyckich. Dopiero w 1989 roku w ostrawskim Profilu wyszło Przeczucie kształtu, pierwszy tom poezji wydany Wilhelmowi Przeczkowi w Republice Czeskiej.

Był współzałożycielem Grupy Literackiej’63, Grupy Artystycznej H-68, Zrzeszenia Literatów Polskich w Republice Czeskiej, członkiem Górnośląskiego Towarzystwa Literackiego w Katowicach, Gminy Pisarzy w Pradze, Rady Pisarzy Morawsko-Śląskich w Ostrawie i Brnie, Związku Literatów Polskich Oddział Opole i Zrzeszenia Pisarzy Polskich w Warszawie.

Działał w Polskim Związku Kulturalno-Oświatowym (PZKO) gdzie prowadził działy teatralny i czytelniczy. Przez kilka dziesięcioleci był również współpracownikiem „Zwrotu”, w latach 1968-9 redaktorem Głosu Ludu a także reżyserem i aktorem Teatru Lalek „Bajka“.

Był bardzo cenionym poetą, kontynuatorem nurtu poezji lingwistycznej i dramaturgiem, piewcą Zaolzia, przewodnikiem duchowym, kimś, kto po latach zostawia świadectwo, do którego wracają współcześni. Jest autorem w literaturze zaolziańskiej przełomowym.

Stojąc na skrawku zaolziańskiej ziemi, Wilhelm Przeczek zaczął opowiadać w zupełnie inny sposób, uciekając od patosu^[1].

Twórczość Przeczka jest też najczęściej ze współczesnych autorów po 1990 roku zauważana przez znaczących czeskich i polskich krytyków literackich^[2].

Był laureatem nagród literackich: konsula RP w Ostrawie „Srebrne Spinki”, nagrody „Przepiórek” Czeskiego Funduszu Literackiego w Pradze za publicystykę literacką(1993) i Nagrody artystycznej Wojewody Opolskiego (1995).

Twórczość

Poezja

Czarna calizna (Katowice 1978),
Wpisane w Beskid (Bielsko-Biała 1980),
Śmierć pomysłu poetyckiego (Łódź 1981),
Szumne podszepty (Katowice 1982),
Księga Urodzaju (Kraków 1986),
Nauka wierności (Katowice 1986),
Tercet (Cieszyn 1986),
Przeczucie kształtu (Ostrawa 1989),
Notatnik liryczny (Warszawa 1990),
Rękopisy nie płoną (Warszawa 1990),
Promlčený počet štěstí (Karwina 1991),
Dym za paznokciami (Opole 1992),
Na ubitej ziemi (Jabłonków 1994),
Mapa białych plam (Czeski Cieszyn 1995),
Małe nocne modlitwy.
Wpisane w Beskid (Czeski Cieszyn1996),
Intimní bedeker (Czeski Cieszyn 1998),
Smak wyciszenia (Czeski Cieszyn 1999),
Stoletý kalendář (Czeski Cieszyn 2001);

Proza

Skrzyżowanie wydany wspólnie z Władysławem Sikorą (Czeski Cieszyn 1969 wyd. „Zwrot”)- zbiór opowiadań
Břečťan a jiné strašidelné povídky (Karwina 1992),
Kazinkowe granie (Warszawa 1994) – powieść
Bienále pivní pěny (Olbrachcice 1996)

Przypisy

↑ W Kawiarence pod Pegazem wspominano jednego z jej twórców [online], zwrot.cz, 16 sierpnia 2016 [dostęp 2018-12-14] (pol.).
↑ Świętogóralska Kawiarenka pod Pegazem o Wilhelmie Przeczku [online], zwrot.cz, 10 sierpnia 2016 [dostęp 2018-12-14] (pol.).

Bibliografia

Elektroniczny Słownik Biograficzny Śląska Cieszyńskiego, osoby: Przeczek Wilhelm 1936-2006 01. www.slownik.kc-cieszyn.pl;
Harák I., Wilhelm Przeczek; prozaik wcale nie marginalny, tłum. F. Nastulczyk, “Pobocza” 2003, nr 1;
Klimaszewski B., NowakowskaE.R., Wyskiel W., Mały słownik pisarzy polskich na obczyźnie, Warszawa 1992, s.376-378;
Literarní slovnik severní Moravy a Slezska (1945–2000), I. Málková, S. Urbanová a kol., Olomouc –Ostrava 2001, s.231-232; cs
Nowak-Wolna K., Wolny A., Wielokulturowy wymiar polskiego środowiska literackiego na Zaolziu,
B. Cimała, J. Kwiatek, Regionalizm, kultura i oświata regionalna, s.353 Opole 2010, s. 99-107;
Sikora W., Pisarze Zaolzia, Czeski Cieszyn 1992, s.34-35;
W górę doliny: zaolziańscy ludzie pióra, red. J. Korzenny, W. Sikora, Czeski Cieszyn 1992, s.52;
Stosunki polsko-czeskie, pod red. M. Lesz-Duk i R.K. Zawadzkiego, Częstochowa 1997, s.182;
Wolny A., Wilhelm Przeczek – poeta regionalny, czy uniwersalny?, Universitas Ostraviensis. Acta Facultatis Philosophicae. Studia Slavica 1996, s. 207;
Martinek L., Wilhem Przeczek. Monografie. Wrocław 2018, s. 424.

Linki zewnętrzne

[1] W Kawiarence pod Pegazem wspominano jednego z jej twórców [online], zwrot.cz, 16 sierpnia 2016 [dostęp 2018-12-14] (pol.).

[2] Świętogóralska Kawiarenka pod Pegazem o Wilhelmie Przeczku [online], zwrot.cz, 10 sierpnia 2016 [dostęp 2018-12-14] (pol.).

[1]

[2]