Μετάβαση στο περιεχόμενο

WordPress

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
WordPress
Ο πίνακας ελέγχου του WordPress
Γενικά
ΔημιουργοίΊδρυμα WordPress (πριν Ryan Boren, Mark Jaquith, Matt Mullenweg, Andrew Ozz, Peter Westwood)
Ημερ. Δημιουργίας27 Μαΐου 2003
ΕίδοςΣύστημα Διαχείρισης Περιεχομένου, λογισμικό ανοικτού κώδικα, λογισμικό για blog, ελεύθερο λογισμικό
Διανομή
Έκδοση6.6.2 (10 Σεπτέμβριος 2024)[1]
Δοκιμαστική έκδοση6.6 Beta 1 (4 Ιουνίου 2024)[2]
ΛειτουργικάMicrosoft Windows, στυλ Unix
Ανάπτυξη
Γραμμένο σεPHP
Άδεια χρήσηςGPLv2+
Σύνδεσμοι
Επίσημος ιστότοπος
https://wordpress.org
Αποθετήριο κώδικα
https://core.trac.wordpress.org/browser

Το WordPress είναι ελεύθερο και ανοικτού κώδικα λογισμικό που χρησιμοποιείται για τη δημιουργία ιστότοπων, blog ή εφαρμογών. Είναι γραμμένο σε PHP και MySQL. Συχνά χρησιμοποιείται ως Σύστημα διαχείρισης περιεχομένου (ΣΔΠ ή CMS) [3]. Έχει πολλές δυνατότητες, συμπεριλαμβανομένων μιας αρχιτεκτονικής για πρόσθετες λειτουργίες, και ενός συστήματος προτύπων. Το WordPress χρησιμοποιείται σε περισσότερα από το 14% των 1.000.000 μεγαλύτερων ιστότοπων.[4]

Κυκλοφόρησε για πρώτη φορά στις 27 Μαΐου 2003, από τον Matt Mullenweg[5] ως παραλλαγή του b2/cafelog. Από τον Αύγουστο του 2020, η έκδοση 5.5 έχει ληφθεί περισσότερες από 21,2 εκατομμύρια φορές.[6]

Δυνατότητες

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η ιεραρχία προτύπων του WordPress

Το WordPress έχει ένα σύστημα προτύπων ιστού το οποίο χρησιμοποιεί έναν επεξεργαστή προτύπων. Οι χρήστες του μπορούν να αλλάζουν τη θέση διαφόρων στοιχείων του γραφικού περιβάλλοντος χωρίς να χρειάζεται να επεξεργάζονται κώδικα PHP ή HTML. Μπορούν επίσης να εγκαθιστούν και να αλλάζουν μεταξύ διαφόρων οπτικών θεμάτων. Μπορούν ακόμα να επεξεργαστούν τον κώδικα PHP και HTML στα οπτικά θέματα, προκειμένου να επιτύχουν προχωρημένες τροποποιήσεις. Το WordPress έχει επίσης δυνατότητα ενσωματωμένης διαχείρισης συνδέσμων, μόνιμους συνδέσμους οι οποίοι είναι φιλικοί προς τις μηχανές αναζήτησης, δυνατότητα ανάθεσης πολλαπλών κατηγοριών και υποκατηγοριών στα άρθρα, και υποστήριξη για ετικέτες στα άρθρα και τις σελίδες. Συμπεριλαμβάνονται επίσης αυτόματα φίλτρα, τα οποία παρέχουν προτυποποιημένη μορφοποίηση του κειμένου (για παράδειγμα μετατροπή των διπλών εισαγωγικών σε «έξυπνα» εισαγωγικά (δηλαδή " " σε “ ”). Το WordPress υποστηρίζει επίσης τα πρότυπα Trackback και Pingback για προβολή συνδέσμων προς άλλους ιστότοπους, οι οποίοι με τη σειρά τους έχουν συνδέσμους προς μια δημοσίευση ή άρθρο. Τέλος, το WordPress έχει μια πλούσια αρχιτεκτονική πρόσθετων λειτουργιών, η οποία επιτρέπει στους χρήστες και στους προγραμματιστές να επεκτείνουν τη λειτουργικότητά του πέρα από τις δυνατότητες οι οποίες αποτελούν μέρος της βασικής εγκατάστασης.

Διατίθενται εγγενείς εφαρμογές για το Android,[7] το iPhone/iPod Touch,[8] το iPad,[9] το Windows Phone 7 και το BlackBerry[10] οι οποίες παρέχουν πρόσβαση σε μερικές από τις δυνατότητες του πίνακα διαχείρισης του WordPress, και λειτουργούν με ιστολόγια στο WordPress.com και με πολλά σε WordPress.org.

Ιστορία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το b2/cafelog, πιο γνωστό απλά ως b2 ή cafelog, ήταν ο πρόγονος του WordPress.[11] Το b2/cafelog εκτιμάται ότι χρησιμοποιούνταν σε περίπου 2.000 ιστολόγια μέχρι τον Μάιο του 2003. Ήταν γραμμένο σε PHP, για χρήση με την MySQL, από τον Michel Valdrighi, ο οποίος είναι τώρα από τους προγραμματιστές που συνεισφέρουν στο WordPress. Παρότι το WordPress είναι επίσημα ο διάδοχός του, ένα ακόμα έργο, το b2evolution, είναι επίσης σε ενεργή ανάπτυξη.

Το WordPress πρωτοεμφανίστηκε το 2003 ως μια κοινή προσπάθεια του Matt Mullenweg και του Mike Little να δημιουργήσουν μια παραλλαγή (fork) του b2.[12] Το όνομα WordPress το πρότεινε η Christine Selleck, μια φίλη του Mullenweg.[13]

Το 2004, οι όροι της άδειας χρήσης του ανταγωνιστικού λογισμικού Movable Type άλλαξαν από την Six Apart, και πολλοί από τους χρήστες του, με αρκετή επιρροή, μετέβηκαν στο WordPress.[14][15] Μέχρι τον Οκτώβριο του 2009, η Αναφορά μεριδίου αγοράς για τα Συστήματα διαχείρισης περιεχομένου Ανοικτού Κώδικα του 2009 είχε συμπεράνει ότι το WordPress ήταν το δυνατότερο όνομα στα συστήματα διαχείρισης περιεχομένου ανοικτού κώδικα.[16]

Βραβεύσεις

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Το 2007, το WordPress κέρδισε ένα βραβείο για Ανοικτού κώδικα ΣΔΠ από την Packt.[17]
  • Το 2009, κέρδισε ξανά το ίδιο βραβείο.[18]
  • To 2010, κέρδισε το βραβείο «Hall of Fame» στην κατηγορία ΣΔΠ στα Βραβεία Ανοικτού Κώδικα.[19]

Αφαίρεση οπτικών θεμάτων με διαφημίσεις

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στις 10 Ιουλίου του 2007, μετά από μια συζήτηση στο φόρουμ ιδεών του WordPress[20] και μια δημοσίευση του Mark Ghosh στο ιστολόγιό του Weblog Tools Collection,[21] ο Matt Mullenweg ανακοίνωσε ότι το επίσημο ευρετήριο οπτικών θεμάτων του WordPress στη διεύθυνση http://themes.wordpress.net δεν θα φιλοξενούσε πλέον θέματα τα οποία θα περιείχαν διαφημιστικούς συνδέσμους.[22][23] Παρότι αυτή η κίνηση γνώρισε κριτική από σχεδιαστές και χρήστες τέτοιων θεμάτων,[εκκρεμεί παραπομπή] ευοδώθηκε από τους χρήστες του WordPress οι οποίοι θεωρούσαν αυτά τα θέματα ως spam.[εκκρεμεί παραπομπή] Το επίσημο ευρετήριο οπτικών θεμάτων του WordPress σταμάτησε να δέχεται καινούρια θέματα, συμπεριλαμβανομένων και εκείνων χωρίς διαφημιστικούς συνδέσμους, σχεδόν αμέσως μετά από αυτή την ανακοίνωση. Υπάρχουν ακόμα διαθέσιμα τέτοια θέματα από άλλες πηγές, καθώς και ελεύθερα ή δωρεάν θέματα στα οποία τρίτοι έχουν προσθέσει διαφημιστικούς συνδέσμους.[24][25]

Στις 18 Ιουλίου του 2008, άνοιξε το καινούριο ευρετήριο οπτικών θεμάτων στο http://wordpress.org/extend/themes/. Έμοιαζε οπτικά με το ευρετήριο πρόσθετων λειτουργιών,[26] και κάθε οπτικό θέμα που υποβάλλεται, εξετάζεται πρώτα αυτόματα από ένα λογισμικό, και μετά από έναν άνθρωπο.

Στις 12 Δεκεμβρίου του 2008, περισσότερα από 200 οπτικά θέματα αφαιρέθηκαν από το ευρετήριο οπτικών θεμάτων του WordPress καθώς δεν ήταν συμβατά με την απαίτηση για χρήση της άδειας GPL.[27] Σήμερα, επιτρέπεται η αναφορά στο όνομα του δημιουργού του κάθε θέματος μέσα στις σελίδες του θέματος, αλλά η επίσημη πολιτική δεν επιτρέπει χορηγίες ή συνδέσμους προς ιστότοπους οι οποίοι διανέμους οπτικά θέματα ασύμβατα με την GPL. Τα ασύμβατα με GPL θέματα φιλοξενούνται πλέον σε άλλα ευρετήρια οπτικών θεμάτων.

Εκδόσεις

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Οι περισσότερες εκδόσεις του WordPress παίρνουν το κωδικό τους όνομα από γνωστούς μουσικούς της Τζαζ, αρχίζοντας από την έκδοση 1.0.[28]

Έκδοση Κωδικό όνομα Κυκλοφορία Σημειώσεις
0.70 27 Μαΐου 2003 Περιείχε την ίδια δομή αρχείων με τον πρόγονό του, το b2/cafelog, και συνέχισε την αρίθμηση από την τελευταία έκδοση του b2, την 0.6[29]. Μόνο το 0.71-gold είναι πλέον διαθέσιμο για λήψη από την επίσημη σελίδα του Αρχείου Εκδόσεων του WordPress.
1.2 Mingus 22 Μαΐου 2004 Η πιο αξιοσημείωτη νέα δυνατότητα είναι η υποστήριξη πρόσθετων λειτουργιών. Οι κεφαλίδες αναγνώρισης των πρόσθετων λειτουργιών χρησιμοποιούνται απαράλλακτες μέχρι και σήμερα.
1.5 Strayhorn 17 Φεβρουαρίου 2005 Στο Strayhorn προστέθηκαν δυνατότητες ζωτικής σημασίας, όπως η δυνατότητα διαχείρισης στατικών σελίδων και το σύστημα οπτικών θεμάτων. Επίσης συνοδευόταν από ένα καινούριο προεπιλεγμένο οπτικό θέμα, με το όνομα Kubrick[30]) σχεδιασμένο από τον Michael Heilemann.
2.0 Duke 31 Δεκεμβρίου 2005 Σ' αυτή την έκδοση προστέθηκαν προχωρημένες δυνατότητες επεξεργασίας του κειμένου, καλύτερα εργαλεία διαχείρισης, ανέβασμα εικόνων, γρηγορότερες δημοσιεύσεις, βελτιωμένο σύστημα εισαγωγής, και ανανεώθηκε πλήρως ο κώδικας στο παρασκήνιο του προγράμματος. Το WordPress 2.0 πρόσφερε επίσης αρκετές βελτιώσεις για τους προγραμματιστές πρόσθετων λειτουργιών.[31]
2.1 Ella 22 Ιανουαρίου 2007 Πέρα από την διόρθωση σφαλμάτων ασφαλείας, στην έκδοση 2.1 υπήρχε ανασχεδιασμένη διεπαφή, βελτιωμένα εργαλεία επεξεργασίας (συμπεριλαμβανομένου ενός ελεγκτή ορθογραφίας και της αυτόματης αποθήκευσης), και βελτιωμένες επιλογές διαχείρισης περιεχομένου.[32]
2.2 Getz 16 Μαΐου 2007 Στην έκδοση 2.2 μπήκε η υποστήριξη για widget στα οπτικά θέματα, και βελτιώθηκαν η υποστήριξη για ροές Atom, και η ταχύτητα.[33]
2.3 Dexter 24 Σεπτεμβρίου 2007 Στην έκδοση 2.3 υπήρχε εγγενής υποστήριξη για ετικέτες, νέο σύστημα ιεραρχίας για της κατηγορίες, και εύκολη ειδοποίηση για ενημερώσεις. Το 2.3 υποστήριζε πλέον πλήρως το πρότυπο Atom 1.0, μαζί με το πρωτόκολλο δημοσιεύσεων, και συμπεριλάμβανε μερικές μακράν αναγκαίες ενημερώσεις ασφαλείας.[34]
2.5 Brecker 29 Μαρτίου 2008 Οι προγραμματιστές παρέβλεψαν την κυκλοφορία της έκδοσης 2.4, κι έτσι η 2.5 περιείχε ενημερώσεις αρκετές για δύο κυκλοφορίες. Το περιβάλλον διαχείρισης ανανεώθηκε πλήρως, και ο ιστότοπος του WordPress επίσης ανασχεδιάστηκε για να ταιριάζει με το νέο στυλ.[35]
2.6 Tyner 15 Ιουλίου 2008 Στο Tyner προστέθηκαν χαρακτηριστικά τα οποία έκαναν το WordPress πιο ισχυρό ως ΣΔΠ: ήταν πλέον δυνατή η καταγραφή αλλαγών (revision control) για κάθε δημοσίευση και σελίδα, και εύκολη δημοσίευση άρθρων από οπουδήποτε στον κόσμο και αν ήταν ο συγγραφέας.[36]
2.7 Coltrane 11 Δεκεμβρίου 2008 Για μια φορά ακόμα το περιβάλλον διαχείρισης άλλαξε εντελώς. Εισήχθηκε η δυνατότητα αυτόματων ενημερώσεων και αυτόματων εγκαταστάσεων πρόσθετων λειτουργιών μέσα από το περιβάλλον διαχείρισης.[37]
2.8 Baker 10 Ιουνίου 2009 Στο Baker βελτιώθηκε η ταχύτητα, και εισήχθηκε η αυτόματη εγκατάσταση οπτικών θεμάτων μέσα από το περιβάλλον διαχείρισης. Περιείχε ακόμα το επεξεργαστή κειμένου CodePress για χρωματική επισήμανση κώδικα, και μια ανασχεδιασμένη διεπαφή για τα widget.[38]
2.9 Carmen 19 Δεκεμβρίου 2009 Στο Carmen προστέθηκε η δυνατότητα αναίρεσης κινήσεων σε πολλά χαρακτηριστικά του προγράμματος, ένας ενσωματωμένος επεξεργαστής εικόνων, μαζική αναβάθμιση πρόσθετων λειτουργιών, και αρκετές ακόμα βελτιώσεις στο παρασκήνιο του προγράμματος.[39]
3.0 Thelonious 17 Ιουνίου 2010 Η έκδοση Thelonious προσέφερε ένα νέο προεπιλεγμένο οπτικό θέμα με το όνομα «Twenty Ten» μαζί με καινούρια API για τα οπτικά θέματα. Επίσης συγχωνεύθηκαν τα WordPress και WordPress MU, δημιουργώντας την νέα λειτουργικότητα πολλαπλών ιστότοπων, και έγιναν αρκετές βελτιώσεις στο παρασκήνιο του προγράμματος.[40] Μετά την κυκλοφορία του WordPress 3.0, ο Matt Mullenweg ενημέρωσε το ιστολόγιο του WordPress γνωστοποιώντας στην κοινότητα ότι η ομάδα του θα άφηνε πίσω έναν κύκλο έκδοσης του WordPress ώστε να επικεντρωθούν στην διεύρυνση και την βελτίωση της κοινότητας του WordPress.[41][42]
3.1 Reinhardt 23 Φεβρουαρίου 2011 Στο Reinhardt είναι αξιοσημείωτη η προσθήκη της μπάρας διαχείρισης, η οποία προβάλλεται σε όλες τις σελίδες του ιστολογίου όταν ο διαχειριστής είναι συνδεδεμένος. Παρέχει εύκολη πρόσβαση σε πολλές σημαντικές λειτουργίες του Wordpress, όπως στα σχόλια και στις αναβαθμίσεις. Αυτή η έκδοση περιέχει επίσης δυνατότητες εσωτερικών συνδέσμων, βελτιωμένο περιβάλλον συγγραφής, και αρκετές ακόμα αλλαγές.[43]
3.2 Gershwin 04 Ιουλίου 2011 Το Gershwin κυκλοφόρησε μόλις τέσσερις μήνες μετά το 3.1, δείχνοντας την αυξανόμενη ταχύτητα ανάπτυξης της κοινότητας του WordPress. Η αλλαγές στην έκδοση αυτή στοχεύουν να κάνουν το WordPress ταχύτερο και ελαφρύτερο. Ακόμη, με την κυκλοφορία του 3.2, αυξήθηκαν οι ελάχιστες απαιτήσεις των εκδόσεων της PHP και την MySQL.[44]
3.3 Sonny 12 Δεκεμβρίου 2011 Η έκδοση αυτή επικεντρώθηκε στο να καταστεί το WordPress φιλικότερο στους αρχάριους χρήστες αλλά και τους υπολογιστές tablet.
3.4 Green 13 Ιουνίου 2013 Περιλαμβάνει βελτιστοποιήσεις που αφορούν την παραμετροποίηση των οπτικών θεμάτων, την ενσωμάτωση του Twitter και μερικές άλλες μικρές αλλαγές.
3.5 Elvin 11 Δεκεμβρίου 2012 Υποστήριξη της Retina Display των υπολογιστών Macintosh, δυνατότητα επιλογής χρώματος, νέο προεπιλεγμένο οπτικό θέμα "Twenty Twelve", βελτιωμένη ροή εικόνων.
3.6 Oscar 1 Αυγούστου 2013 Νέο προεπιλεγμένο θέμα "Twenty Thirteen", βελτιώσεις διαχειριστή, ενημέρωση UI μορφών ανάρτησης, βελτιώσεις διεπαφής μενού μενού, νέο σύστημα αναθεώρησης, αυτόματη αποθήκευση και κλείδωμα ανάρτησης.
3.7 Basie 24 Οκτωβρίου 2013 Εφαρμογή αυτόματων ενημερώσεων συντήρησης και ασφάλειας στο παρασκήνιο, ισχυρότερες προτάσεις κωδικών πρόσβασης, υποστήριξη για αυτόματη εγκατάσταση των σωστών αρχείων γλώσσας και διατήρηση της ενημερότητας τους.
3.8 Parker 12 Δεκεμβρίου 2013 Βελτιωμένη διεπαφή διαχειριστή, αποκριτική σχεδίαση για κινητές συσκευές, νέα τυπογραφία με χρήση Open Sans, συνδυασμοί χρωμάτων διαχειριστή, επανασχεδιασμένη διεπαφή διαχείρισης θεμάτων, απλοποιημένος κεντρικός πίνακας εργαλείων, προεπιλεγμένο θέμα σε στυλ περιοδικού "Twenty Fourteen", δεύτερη έκδοση με χρήση "Προσθήκη-πρώτη διαδικασία ανάπτυξης".
3.9 Smith 16 Απριλίου 2014 Βελτιώσεις στο πρόγραμμα επεξεργασίας πολυμέσων, ζωντανές προεπισκοπήσεις γραφικών στοιχείων και κεφαλίδων, νέο πρόγραμμα περιήγησης θεμάτων.
4.0 Benny 4 Σεπτεμβρίου 2014 Βελτιωμένη διαχείριση πολυμέσων, ενσωματώσεις, διεπαφή γραφής, εύκολη αλλαγή γλώσσας, πρόγραμμα προσαρμογής θέματος, ανακάλυψη προσθηκών και συμβατότητα με PHP 5.5 και MySQL 5.6.
4.1 Dinah 18 Δεκεμβρίου 2014 Το Twenty Fifteen είναι το νέο προεπιλεγμένο θέμα, γραφή χωρίς περισπασμούς, εύκολη εναλλαγή γλώσσας, ενσωματώσεις Vine και προτάσεις προσθηκών.
4.2 Powell 23 Απριλίου 2015 Νέες δυνατότητες "Press This", βελτιωμένη υποστήριξη χαρακτήρων, υποστήριξη emoji, βελτιωμένο πρόγραμμα προσαρμογής, νέες ενσωματώσεις και ενημερωμένο σύστημα προσθηκών.
4.3 Billie 18 Αυγούστου 2015 Εστίαση στην εμπειρία κινητού, καλύτερους κωδικούς πρόσβασης και βελτιωμένη εφαρμογή προσαρμογής.
4.4 Clifford 8 Δεκεμβρίου 2015 Εισαγωγή του θέματος "Twenty Sixteen" και βελτιωμένες αποκριτικές εικόνες και ενσωματώσεις.
4.5 Coleman 12 Απριλίου 2016 Προστέθηκε ενσωματωμένη σύνδεση, συντομεύσεις μορφοποίησης, ζωντανές προεπισκοπήσεις με ανταπόκριση, και άλλες ενημερώσεις.
4.6 Pepper 16 Αυγούστου 2016 Προστέθηκαν βελτιωμένες ενημερώσεις, εγγενείς γραμματοσειρές, βελτιώσεις επεξεργαστή με έλεγχο ενσωματωμένου συνδέσμου και ανάκτηση περιεχομένου και άλλες ενημερώσεις.
4.7 Vaughan 6 Δεκεμβρίου 2016 Έρχεται με νέο προεπιλεγμένο θέμα "Twenty Seventeen", Υποστήριξη κεφαλίδων βίντεο, προεπισκόπηση PDF, προσαρμοσμένο CSS σε ζωντανή προεπισκόπηση, βελτιώσεις προγράμματος επεξεργασίας και άλλες ενημερώσεις.
4.8 Evans 8 Ιουνίου 2017 Ο επεξεργαστής επόμενης γενιάς. Οι πρόσθετοι συγκεκριμένοι στόχοι περιλαμβάνουν τα ενσωματωμένα όρια στοιχείων / συνδέσμων TinyMCE, γραφικά στοιχεία νέων μέσων, WYSIWYG σε γραφικό στοιχείο κειμένου. Τερματισμός υποστήριξης για τον Internet Explorer εκδόσεις 8, 9 και 10.
4.9 Tipton 15 Νοεμβρίου 2017 Βελτιωμένη εμπειρία προσαρμογής θεμάτων, συμπεριλαμβανομένου του προγραμματισμού, συνδέσμων προεπισκόπησης διεπαφής, αναθεωρήσεων αυτόματης αποθήκευσης, περιήγησης θέματος, βελτιωμένων λειτουργιών μενού και επισήμανσης σύνταξης. Προστέθηκε ένα νέο γραφικό στοιχείο συλλογής και ενημερωμένα γραφικά στοιχεία κειμένου και βίντεο. Το πρόγραμμα επεξεργασίας θεμάτων παρέχει προειδοποιήσεις και επαναλήψεις κατά την αποθήκευση αρχείων που προκαλούν ανεπανόρθωτα σφάλματα.[45]
5.0 Bebo 6 Δεκεμβρίου 2018 Νέος μπλοκ-επεξεργαστής Gutenberg με νέο προεπιλεγμένο θέμα "Twenty Nineteen".
5.1 Betty 21 Φεβρουαρίου 2019 Ειδοποιήσεις αναβάθμισης έκδοσης PHP και βελτιώσεις του προγράμματος επεξεργασίας αποκλεισμού.
5.2 Jaco 7 Μαϊου 2019 Συμπεριλάβετε τον Έλεγχο υγείας τοποθεσίας, την προστασία σφαλμάτων PHP, τον ολοκαίνουργιο κατάλογο μπλοκ και την υπογραφή του πακέτου ενημέρωσης.
5.3 Kirk 12 Νοεμβρίου 2019 Πολωνήστε τις τρέχουσες αλληλεπιδράσεις χρήστη και κάντε τις διεπαφές χρήστη πιο φιλικές προς το χρήστη. Νέο προεπιλεγμένο θέμα "Twenty Twenty", σχεδιασμένο από τον Anders Norén.
5.4 Adderley 31 Μαρτίου 2020 Προστέθηκαν μπλοκ εικονιδίων και κουμπιών κοινωνικής δικτύωσης, βελτιώθηκε η προσαρμογή των μπλοκ και η διεπαφή χρήστη, προστέθηκαν δυνατότητες για εξαγωγές προσωπικών δεδομένων, προσαρμοσμένα πεδία για στοιχεία μενού, βελτιώσεις μπλοκ για προγραμματιστές.
5.5 Eckstine 11 Αυγούστου 2020 Προστέθηκαν εικόνες αργής φόρτωσης, χάρτες ιστοτόπου XML από προεπιλογή, αυτόματες ενημερώσεις σε προσθήκες και θέματα και βελτιώσεις στο πρόγραμμα επεξεργασίας μπλοκ.
5.6 Simone 8 Δεκεμβρίου, 2020[46] Νέο προεπιλεγμένο θέμα "Twenty Twenty-One," Βελτιώσεις Gutenberg, αυτόματες ενημερώσεις για βασικές εκδόσεις, αυξημένη υποστήριξη για PHP 8, κωδικοί πρόσβασης εφαρμογών για έλεγχο ταυτότητας REST API, βελτιωμένη προσβασιμότητα.[47]
5.7 Esperanza 9 Μαρτίου, 2021[48] Νέος επεξεργαστής κειμένου, απλούστερη προεπιλεγμένη παλέτα χρωμάτων, μετάβαση από HTTP σε HTTPS με ένα μόνο κλικ, νέο Robots API, ενημέρωση στο jQuery 3.5.1.[49]
5.8 Tatum 20 Ιουλίου, 2021[50] Μπλοκ γραφικών στοιχείων, μπλοκ θεμάτων, Duotone, νέο αρχείο theme.json, παύση υποστήριξης IE11, υποστήριξη εικόνας WebP, σημαίες υποστήριξης νέων μπλοκ[51]
5.9 Joséphine 25 Ιανουαρίου, 2022[52] Νέο προεπιλεγμένο θέμα "Twenty Twenty-Two", νέα δυνατότητα διαχείρισης του WordPress Site Editor, Block Themes με δυνατότητα διαχείρισης μέσω του Site Editor, νέο μπλοκ πλοήγησης, Pattern Directory, Νέο μπλοκ Gallery, υποστήριξη θυγατρικών θεμάτων Theme.json, πολλαπλά φύλλα στυλ ανά μπλοκ.[53]
6.0 Arturo 24 Μαΐου, 2022[54] Βελτιώσεις γραφής Gutenberg, πολλαπλές παραλλαγές στυλ και διευρυμένες επιλογές προτύπων για θέματα μπλοκ, ενσωματωμένα μοτίβα, πρόσθετα εργαλεία σχεδίασης, επιλογή πολλαπλών μπλοκ από προβολή λίστας, κλείδωμα μπλοκ, διάφορες βελτιώσεις απόδοσης και προσβασιμότητας.[55]

Προβλήματα ασφαλείας

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Πολλά προβλήματα ασφαλείας έχουν βρεθεί στο λογισμικό,[56][57], κυρίως το 2007 και το 2008. Σύμφωνα με την Secunia, εταιρεία ερευνών για θέματα ασφαλείας, το WordPress είχε τον Απρίλιο του 2007 επτά μη διορθωμένα προβλήματα ασφαλείας (από σύνολο 32) με αξιολόγηση «λιγότερο κρίσιμο».[58] Η Secunia τηρεί μια ενημερωμένη λίστα με προβλήματα ασφαλείας του WordPress.[59][60]

Τον Ιανουάριο του 2007, πολλά δημοφιλή ιστολόγια που ασχολούνταν με βελτιστοποίηση για μηχανές αναζήτησης, καθώς και μερικά όχι και τόσο δημοφιλή ιστολόγια τα οποία χρησιμοποιούσαν τις διαφημίσεις AdSense, έγιναν στόχος επιθέσεων με εκμετάλλευση μιας αδυναμίας του WordPress.[61] Ένα ξεχωριστό πρόβλημα ασφαλείας σε έναν από τους εξυπηρετητές του έργου, επέτρεψε σε έναν επιτιθέμενο να εισάγει κώδικα τον οποίο μπορούσε να εκμεταλλευτεί, με την μορφή Backdoor σε μερικές λήψεις του WordPress 2.1.1. Η έκδοση 2.1.2 διόρθωσε αυτό το πρόβλημα, και μια το WordPress συμβούλευσε όλους τους χρήστες να αναβαθμίσουν άμεσα.[62]

Τον Μάιο του 2007, μια μελέτη έδειξε ότι το 98% των ιστολογίων σε WordPress ήταν ανοικτά σε επιθέσεις ασφαλείας, γιατί έτρεχαν προηγούμενες εκδόσεις του λογισμικού, οι οποίες δεν υποστηρίζονταν πια.[63]

Σε μια συνέντευξη τον Ιούνιο του 2007, ο Stefan Esser, Ιδρυτής της Ομάδας Αντιμετώπισης Ασφαλείας της PHP, μίλησε επικριτικά για τα προηγούμενα του WordPress όσο αφορά στην ασφάλεια, αναφερόμενος σε προβλήματα με την αρχιτεκτονική της εφαρμογής τα οποία δυσκόλευαν την συγγραφή κώδικα ο οποίος να είναι ασφαλής έναντι σε αδυναμίες τύπου SQL injection, καθώς και σε άλλα προβλήματα.[64]

Έκτοτε, το WordPress έχει βελτιωθεί στα θέματα ασφαλείας, και οι πρόσφατες εκδόσεις είναι κατά πολύ ασφαλέστερες, με μόνο μικρής σημασίας προβλήματα. Το πιο πρόσφατο πρόβλημα ασφαλείας μεγάλης σημασίας βρέθηκε στο WordPress 2.7, το οποίο κυκλοφόρησε το 2008.

Στις 12 Απριλίου του 2011 βρέθηκε ότι η Automattic είχε μία χαμηλού επιπέδου (root) εισβολή σε μερικούς εξυπηρετητές του WordPress, και πιθανώς όλο το περιεχόμενο εκείνων των εξυπηρετητών να επηρεάστηκε. Ο πηγαίος κώδικας, συμπεριλαμβανομένων μερικών «ευαίσθητων τμημάτων κλειστού κώδικα», φανερώθηκε.[65]

Οι ξεχωριστές εγκαταστάσεις του WordPress [66]μπορούν να προστατευθούν με διάφορες πρόσθετες λειτουργίες προσανατολισμένες προς την ασφάλεια.

Πολλαπλά ιστολόγια

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Πριν από την έκδοση WordPress 3.0, το WordPress υποστήριζε ένα ιστολόγιο ανά εγκατάσταση, παρότι μπορούσαν να εκτελούνται πολλαπλές περιστάσεις του προγράμματος, εάν έτρεχαν από διαφορετικό φάκελο, και χρησιμοποιούσαν διαφορετικούς πίνακες στην βάση δεδομένων. Το WordPress Multi-User (ή WordPress MU, ή απλά WPMU) ήταν μια παραλλαγή του WordPress δημιουργημένη για να επιτρέπει πολλαπλά ιστολόγια να λειτουργούν με μία μόνο εγκατάσταση του προγράμματος, την οποία να διαχειρίζεται ένας κεντρικός διαχειριστής. Το WordPress MU επιτρέπει στους ιδιοκτήτες ενός ιστότοπου να φιλοξενούν την δική τους κοινότητα ιστολόγων, καθώς και να ελέγχουν όλα τα ιστολόγια από έναν κεντρικό πίνακα ελέγχου. Το WordPress MU προσθέτει οκτώ νέους πίνακες δεδομένων για κάθε ιστολόγιο.

Το WordPress MU συγχωνεύθηκε με το WordPress ως μέρος της έκδοσης 3.0.[67]

Βασικοί προγραμματιστές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Matt Mullenweg και ο Mike Little είναι οι συνιδρυτές του έργου. Οι βασικοί προγραμματιστές που συνεισφέρουν είναι οι Ryan Boren, Mark Jaquith, Matt Mullenweg, Andrew Ozz, Peter Westwood, και άλλοι.[68]

Το WordPress επίσης αναπτύσσεται από την κοινότητά του, συμπεριλαμβανομένων των Δοκιμαστών του WP, μιας ομάδας εθελοντών οι οποίοι δοκιμάζουν κάθε κυκλοφορία. Έχουν πρώιμη πρόσβαση σε καθημερινές ενημερώσεις του προγράμματος, σε δοκιμαστικές εκδόσεις και σε εκδόσεις υποψήφιες για κυκλοφορία. Τα σφάλματα τεκμηριώνονται σε μια ειδική λίστα ταχυδρομείου, στο εργαλείο Trac του έργου[69].

Παρότι αναπτύσσεται σε μεγάλο βαθμό από την κοινότητα που το περιστοιχίζει, το WordPress συνδέεται στενά με την εταιρεία Automattic, την οποία ίδρυσε ο Matt Mullenweg. Στις 9 Σεπτεμβρίου του 2010, η Automattic δώρισε το εμπορικό σήμα WordPress στο νεοιδρυθέν Ίδρυμα WordPress, έναν οργανισμό με σκοπό την υποστήριξη του WordPress.org (συμπεριλαμβανομένου του λογισμικού και των αρχείων για τα πρόσθετα και τα πρότυπα), και τα bbPress και BuddyPress.

WordCamp

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ως «WordCamp» ονομάζονται όλες οι εκδηλώσεις σχετικά με το WordPress, τόσο ανεπίσημες όσο και επίσημες[70]. Το πρώτο τέτοιο γεγονός ήταν το WordCamp 2006, τον Αύγουστο του 2006 στο Σαν Φρανσίσκο, το οποίο διάρκεσε μια μέρα, και συγκέντρωσε περισσότερους από 500 παρευρισκόμενους.[71] Το επόμενο ήταν το διήμερο WordCamp 2007, τον Ιούλιου του 2007, και πάλι στο Σαν Φρανσίσκο, με περίπου 400 παρευρισκόμενους.[72] Το πρώτο WordCamp εκτός Σαν Φρανσίσκο έγινε στο Πεκίνο τον Σεπτέμβριο του 2007.[73] Στη συνέχεια, έγιναν περισσότερα από 150 WordCamp σε όλο τον κόσμο, με μέσο όρο περίπου ένα την εβδομάδα.[73] Το WordCamp του Σαν Φρανσίσκο, ένα ετήσιο γεγονός, παραμένει το επίσημο συνέδριο των προγραμματιστών και χρηστών του WordPress.[74] Το πιο πρόσφατο WordCamp έγινε στι Σαν Φρανσίσκο τον Αύγουστο του 2011, διάρκεσε για τρεις μέρες και συγκέντρωσε περισσότερους από χίλιους συμμετέχοντες.[75]

Στην Ελλάδα, το πρώτο WordCamp έγινε στις 30 Ιανουαρίου του 2010, και το δεύτερο στις 4 Ιουνίου του 2011, και τα δύο στην Θεσσαλονίκη.[76]

Αναφορές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ «WordPress 6.6.2 Maintenance Release» (στα Αγγλικά). 10 Σεπτέμβριος 2024. Ανακτήθηκε στις 10 Σεπτέμβριος 2024. 
  2. ↑ «WordPress 6.6 Beta 1» (στα Αγγλικά). 4 Ιουνίου 2024. Ανακτήθηκε στις 6 Ιουνίου 2024. 
  3. ↑ «User:Lastnode/Wordpress CMS». Wordpress. Ανακτήθηκε στις 5 Απριλίου 2011. 
  4. ↑ «Usage of content management systems for websites». W3Techs. Ανακτήθηκε στις 18 Ιανουαρίου 2011. 
  5. ↑ Mullenweg, Matt. «WordPress Now Available». WordPress. Ανακτήθηκε στις 22 Ιουλίου 2010. 
  6. ↑ «WordPress Download Counter». wordpress.org. Ανακτήθηκε στις 16 Σεπτεμβρίου 2020. 
  7. ↑ «WordPress publishes native Android application». Android and Me. 2 Φεβρουαρίου 2010. Ανακτήθηκε στις 15 Ιουνίου 2010. 
  8. ↑ «Idea: WordPress App For iPhone and iPod Touch». WordPress iPhone & iPod Touch. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 14 Μαρτίου 2016. Ανακτήθηκε στις 12 Ιουλίου 2008. 
  9. ↑ «18 Million WordPress Blogs Land on the iPad». ReadWriteWeb. 24 Μαρτίου 2011. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2011-03-25. https://web.archive.org/web/20110325125617/http://www.readwriteweb.com/archives/18_million_wordpress_blogs_land_on_the_ipad.php. Ανακτήθηκε στις 2011-05-03. 
  10. ↑ «WordPress for BlackBerry». WordPress. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26 Απριλίου 2011. Ανακτήθηκε στις 27 Δεκεμβρίου 2009. 
  11. ↑ Andrew Warner, Matt Mullenweg (10 Σεπτεμβρίου 2009). The Biography Of WordPress – With Matt Mullenweg (MPEG-4 Part 14) (Podcast). Mixergy. Συμβαίνει στα 10:57. Ανακτήθηκε στις 28 Σεπτεμβρίου 2009. b2 had actually, through a series of circumstances, essentially become abandoned. 
  12. ↑ «WordPress › About». wordpress.org. Ανακτήθηκε στις 4 Μαρτίου 2007. WordPress started in 2003 (...) 
  13. ↑ «Big Pink Cookie». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Μαΐου 2009. Ανακτήθηκε στις 10 Μαρτίου 2009. 
  14. ↑ "Blogging grows up" Αρχειοθετήθηκε 2011-02-03 στο Wayback Machine., Salon.com
  15. ↑ "Freedom 0 " Αρχειοθετήθηκε 2006-04-10 στο Wayback Machine., an influential post by Mark Pilgrim
  16. ↑ «"2009 Open Source CMS Market Share Report," page 57, by water&stone and CMSWire Oct, 2009». Cmswire.com. 17 Δεκεμβρίου 2009. Ανακτήθηκε στις 15 Ιουνίου 2010. 
  17. ↑ «Open Source CMS Award Previous Winners». Packt Publishing Technical & IT Book Store. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 7 Ιουλίου 2009. Ανακτήθηκε στις 15 Ιουνίου 2010. 
  18. ↑ «Open Source CMS Awards». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 5 Μαρτίου 2008. Ανακτήθηκε στις 10 Οκτωβρίου 2009. 
  19. ↑ «Open Source CMS Awards». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 25 Νοεμβρίου 2010. Ανακτήθηκε στις 10 Οκτωβρίου 2010. 
  20. ↑ «Idea: Remove Sponsored Themes from WordPress.org». WordPress Ideas. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 22 Αυγούστου 2009. Ανακτήθηκε στις 20 Αυγούστου 2007. 
  21. ↑ Mark Ghosh (10 Ιουλίου 2007). «No Sponsored themes on WeblogToolsCollection». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 30 Νοεμβρίου 2021. Ανακτήθηκε στις 18 Ιουλίου 2007. 
  22. ↑ Matt Mullenweg (10 Ιουλίου 2007). «WLTC High Ground». Ανακτήθηκε στις 18 Ιουλίου 2007. 
  23. ↑ Lorelle van Fossen (11 Ιουλίου 2007). «It's Official. Sponsored WordPress Themes Are Out». Lorelle on WordPress. Ανακτήθηκε στις 25 Ιουλίου 2007. 
  24. ↑ Mark Ghosh (4 Αυγούστου 2007). «WARNING: TemplatesBrowser dot com». Weblog Tools Collection. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 21 Απριλίου 2021. Ανακτήθηκε στις 18 Μαΐου 2008. 
  25. ↑ Mark Ghosh (9 Νοεμβρίου 2007). «Blogstheme.com WARNING». Weblog Tools Collection. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 20 Απριλίου 2021. Ανακτήθηκε στις 18 Μαΐου 2008. 
  26. ↑ Joseph Scott (18 Ιουλίου 2008). «Theme Directory». WordPress Blog. Ανακτήθηκε στις 20 Αυγούστου 2007. 
  27. ↑ «200 Themes Removed From WordPress.org – Matt Explains Why». Blogherald.com. 12 Δεκεμβρίου 2008. Ανακτήθηκε στις 15 Ιουνίου 2010. 
  28. ↑ «Roadmap». Blog. Wordpress.org. Ανακτήθηκε στις 15 Ιουνίου 2010. 
  29. ↑ «Cafelog». Ανακτήθηκε στις 15 Μαΐου 2011. 
  30. ↑ «Kubrick at Binary Bonsai». Binarybonsai.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 Μαρτίου 2012. Ανακτήθηκε στις 15 Ιουνίου 2010. 
  31. ↑ «WordPress › Blog » WordPress 2». Wordpress.org. Ανακτήθηκε στις 15 Ιουνίου 2010. 
  32. ↑ «WordPress 2.1 - codex». Codex.wordpress.org. 22 Ιανουαρίου 2007. Ανακτήθηκε στις 15 Ιουνίου 2010. 
  33. ↑ «WordPress › Blog » WordPress 2.2». Wordpress.org. Ανακτήθηκε στις 15 Ιουνίου 2010. 
  34. ↑ «WordPress › Blog » WordPress 2.3». Wordpress.org. Ανακτήθηκε στις 15 Ιουνίου 2010. 
  35. ↑ «WordPress › Blog » WordPress 2.5». Wordpress.org. Ανακτήθηκε στις 15 Ιουνίου 2010. 
  36. ↑ «WordPress › Blog » WordPress 2.6». Wordpress.org. Ανακτήθηκε στις 15 Ιουνίου 2010. 
  37. ↑ «WordPress › Blog » WordPress 2.7 "Coltrane"». Wordpress.org. Ανακτήθηκε στις 15 Ιουνίου 2010. 
  38. ↑ «WordPress › Blog » 2.8 Release Jazzes Themes and Widgets». WordPress.org. Ανακτήθηκε στις 15 Ιουνίου 2010. 
  39. ↑ «WordPress › Blog » WordPress 2.9, oh so fine». Wordpress.org. Ανακτήθηκε στις 15 Ιουνίου 2010. 
  40. ↑ «WordPress › Blog » WordPress 3.0 "Thelonious"». Wordpress.org. Ανακτήθηκε στις 17 Ιουνίου 2010. 
  41. ↑ «WordPress 3.0 Now Available». 18 Ιουνίου 2010. 
  42. ↑ «WordPress 3.0 Released, Adding Multi-User and Streamlined User Interface». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Σεπτεμβρίου 2011. Ανακτήθηκε στις 3 Μαΐου 2011. 
  43. ↑ «WordPress › Codex » WordPress 3.1 "Reinhardt"». Wordpress.org. Ανακτήθηκε στις 25 Φεβρουαρίου 2011. 
  44. ↑ PHP 4 and MySQL 4 End of Life Announcement. WordPress. 23 Ιουλίου 2010. Retrieved 6 Οκτωβρίου 2010.[1]
  45. ↑ «WordPress» (στα αγγλικά). Wikipedia. 2022-05-28. https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=WordPress&oldid=1090325338. 
  46. ↑ «WordPress 5.6 Development Cycle». Wordpress. 9 December 2020. https://make.wordpress.org/core/5-6/. Ανακτήθηκε στις 9 December 2020. 
  47. ↑ «WordPress 5.6 "Simone"». Wordpress. 6 December 2020. https://wordpress.org/news/2020/12/simone/. Ανακτήθηκε στις 9 March 2021. 
  48. ↑ «WordPress 5.7 Development Cycle». WordPress. 9 March 2021. https://make.wordpress.org/core/5-7/. Ανακτήθηκε στις 9 March 2021. 
  49. ↑ «WordPress 5.7 "Esperanza"». Wordpress. 9 March 2021. https://wordpress.org/news/2021/03/esperanza/. Ανακτήθηκε στις 9 March 2021. 
  50. ↑ «WordPress 5.8 Development Cycle». WordPress. Ανακτήθηκε στις 9 Αυγούστου 2021. 
  51. ↑ «WordPress 5.8 Tatum». WordPress. 20 July 2021. https://wordpress.org/news/2021/07/tatum/. Ανακτήθηκε στις 9 August 2021. 
  52. ↑ «WordPress 5.9 Development Cycle». WordPress. Ανακτήθηκε στις 22 Φεβρουαρίου 2022. 
  53. ↑ «WordPress 5.9 Josephine». WordPress. 25 January 2022. https://wordpress.org/news/2022/01/josephine/. Ανακτήθηκε στις 22 February 2022. 
  54. ↑ «WordPress 6.0 Development Cycle». Make WordPress Core (στα Αγγλικά). 25 Ιανουαρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 15 Ιουνίου 2022. 
  55. ↑ «WordPress 6.0 "Arturo"». WordPress News (στα Αγγλικά). 24 Μαΐου 2022. Ανακτήθηκε στις 15 Ιουνίου 2022. 
  56. ↑ «Wincent Colaiuta». 21 Ιουνίου 2007. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26 Οκτωβρίου 2020. Ανακτήθηκε στις 3 Μαΐου 2011. 
  57. ↑ «David Kierznowski». 28 Ιουνίου 2007. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Οκτωβρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 3 Μαΐου 2011. 
  58. ↑ «Secunia Advisories for WordPress 2.x». 7 Απριλίου 2009. 
  59. ↑ «Secunia WordPress 2.x Vulnerability Report». Secunia.com. Ανακτήθηκε στις 15 Ιουνίου 2010. 
  60. ↑ «Secunia WordPress 3.x Vulnerability Report». Secunia.com. Ανακτήθηκε στις 27 Δεκεμβρίου 2010. 
  61. ↑ «WordPress Exploit Nails Big Name Seo Bloggers | Threadwatch.org». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 Οκτωβρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 3 Μαΐου 2011. 
  62. ↑ «WordPress 2.1.1 dangerous, Upgrade to 2.1.2». WordPress.org. 2 Μαρτίου 2007. Ανακτήθηκε στις 4 Μαρτίου 2007. 
  63. ↑ «Survey Finds Most WordPress Blogs Vulnerable». Blog Security. 23 Μαΐου 2007. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 15 Μαρτίου 2012. Ανακτήθηκε στις 15 Ιουνίου 2010. 
  64. ↑ «Blog Archive » Interview with Stefan Esser». BlogSecurity. 28 Ιουνίου 2007. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Οκτωβρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 15 Ιουνίου 2010. 
  65. ↑ http://en.blog.wordpress.com/2011/04/13/security/
  66. ↑ «Κατεβάστε την Ελληνική τελευταία έκδοση». Wordpress. Wordpress. 
  67. ↑ WordPress 3.0 “Thelonious”
  68. ↑ «About WordPress». wordpress.org. Ανακτήθηκε στις 5 Οκτωβρίου 2010. 
  69. ↑ «WordPress Trac». core.trac.wordpress.org. Ανακτήθηκε στις 24 Αυγούστου 2016. 
  70. ↑ WordCamp Central
  71. ↑ WordCamp 2006
  72. ↑ WordCamp 2007
  73. ↑ 73,0 73,1 WordCamp Central > Schedule
  74. ↑ WordCamp SF Announced (not WordCon), Jane Well, 24 Ιανουαρίου 2011
  75. ↑ «WordCamp 2011». Ανακτήθηκε στις 3 Σεπτεμβρίου 2011. 
  76. ↑ «WordCamp.gr». wordpcamp.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 15 Ιανουαρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 10 Ιουλίου 2011. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Sister project Τα Βικιβιβλία έχουν ένα βιβλίο σχετικά, με τίτλο
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=WordPress&oldid=10578360"