Xanthosia

*Xanthosia*
	; Xanthosia atkinsoniana
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	selerowce
Rodzina	selerowate
Rodzaj	Xanthosia
	Nazwa systematyczna
	Xanthosia Rudge; Trans. Linn. Soc. London 10: 301 (1811)
	Typ nomenklatoryczny
	X. pilosa Rudge
Synonimy
	Cruciella Lesch. ex DC.; Leucolaena (DC.) Benth.;
	Cruciella Lesch. ex DC.; Leucolaena (DC.) Benth.;
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Xanthosia – rodzaj roślin z rodziny selerowatych (Apiaceae). Obejmuje 20 gatunków^[3]. Wszystkie występują w Australii^[3], przy czym najbardziej zróżnicowane są w jej południowo-zachodniej części^[5], brak przedstawicieli rodzaju na Terytorium Północnym^[3]^[6].

Nazwa rodzaju utworzona została z greckiego słowa xanthos oznaczającego „żółty”, najprawdopodobniej od koloru włosków niektórych gatunków, ewentualnie barwy kwiatów^[7].

Morfologia

Pokrój: Byliny, krzewinki, rzadziej rośliny roczne^[8], nagie lub owłosione^[6], w tym także szczeciniasto^[8].
Liście: Ogonkowe i siedzące, z nasadami wąskopochwiastymi, blaszka różnego kształtu – od niepodzielonej, jajowatej lub trójkątnej do złożonej – trójlistkowej^[8]. Ząbkowana, rzadko całobrzega^[6].
Kwiaty: Zebrane w baldachy złożone lub zredukowane do pojedynczych, często w formie pseudancjum – wyglądające pozornie jak jeden kwiat. Pokrywy w liczbie odpowiadającej liczbie promieni baldachu, efektowne, podobne do płatków. Promienie baldachu złożonego nieliczne, czasem tylko jeden. Baldaszki zwykle są siedzące tj. bezpromieniowe. Pokrywki są nieliczne (zwykle 2–3^[6]), podobne do płatków, zielone, białe, różowe lub żółte. Skrajne pokrywki są zwykle asymetryczne (powiększone). Działki kielicha są okazałe. Płatki korony są białe lub czerwonawe^[8], zawinięte do wnętrza kwiatu i wąskie^[6]. Słupek jest długi i cienki lub krótki i tęgi. Stylopodium jest płaskie lub wypukłe, nagie lub owłosione^[8].
Owoce: Mniej lub bardziej owłosione jajowate lub wąsko eliptyczne rozłupnie, o nasadzie sercowatej. Wyraźnie żebrowane, bez karpoforu^[8].

Systematyka

Rodzaj z podrodziny Mackinlayoideae z rodziny selerowatych Apiaceae^[9]. W dawniejszych ujęciach systematycznych, jak większość rodzajów z tej podrodziny, rośliny te były zaliczane do araliowatych Araliaceae^[8].

Wykaz gatunków^[3]

Xanthosia atkinsoniana F.Muell.
Xanthosia candida (Benth.) Steud.
Xanthosia ciliata Hook.
Xanthosia collina Keighery
Xanthosia dissecta Hook.f.
Xanthosia eichleri J.M.Hart & Henwood
Xanthosia fruticulosa Benth.
Xanthosia huegelii (Benth.) Steud.
Xanthosia kochii (E.Pritz.) J.M.Hart & Henwood
Xanthosia leiophylla F.Muell. ex Klatt
Xanthosia peduncularis Benth.
Xanthosia pilosa Rudge
Xanthosia rotundifolia DC.
Xanthosia scopulicola J.M.Hart & Henwood
Xanthosia singuliflora F.Muell.
Xanthosia stellata J.M.Hart & Henwood
Xanthosia tasmanica Domin
Xanthosia ternifolia J.M.Hart & Henwood
Xanthosia tomentosa A.S.George
Xanthosia tridentata DC.

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2023-09-22] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2023-09-22] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Xanthosia Rudge. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2023-09-22].
↑ Xanthosia. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2023-09-22].
↑ David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 984, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Genus Xanthosia, [w:] New South Wales Flora Online [online], plantnet.rbgsyd.nsw.gov.au [dostęp 2023-09-22] .
↑ Xanthosia, [w:] Electronic Flora of South Australia genus Fact Sheet [online], flora.sa.gov.au [dostęp 2023-09-22] .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g K. Kubitzki (red.): The Families and Genera of Vascular Plants. XV. Flowering Plants. Eudicots. Springer International Publishing, 2018, s. 85. ISBN 978-3-319-93604-8.
↑ Genus Xanthosia Rudge, [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [online], USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System [dostęp 2023-09-22] .

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2023-09-22] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2023-09-22] (ang.).

[powo-3] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Xanthosia Rudge. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2023-09-22].

[ing-4] Xanthosia. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2023-09-22].

[mabb-5] David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 984, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .

[plantnet-6] Genus Xanthosia, [w:] New South Wales Flora Online [online], plantnet.rbgsyd.nsw.gov.au [dostęp 2023-09-22] .

[7] Xanthosia, [w:] Electronic Flora of South Australia genus Fact Sheet [online], flora.sa.gov.au [dostęp 2023-09-22] .

[kubitzki-8] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g K. Kubitzki (red.): The Families and Genera of Vascular Plants. XV. Flowering Plants. Eudicots. Springer International Publishing, 2018, s. 85. ISBN 978-3-319-93604-8.

[grin-9] Genus Xanthosia Rudge, [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [online], USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System [dostęp 2023-09-22] .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]