Yurak-oʻpka reanimatsiyasi

Yurak-oʻpka reanimatsiyasi (YOʻR), yurak-oʻpka- miya reanimatsiyasi – bu tananing hayotiy funksiyalarini tiklashga va uni klinik oʻlim holatidan chiqarishga qaratilgan shoshilinch chora-tadbirlar majmuidir.

YOʻR – 1 daqiqada koʻkrak qafasining 5-6 sm chuqurligidagi, 100-120 marotaba siqilishini oʻz ichiga oladi.

Reanimatolog, oʻpkaning sunʼiy ventilyatsiyasini ham amalga oshirishi mumkin (sunʼiy nafas olish); mutaxassis boʻlmagan insonlar uchun esa, koʻkrak qafasining faqat siqishni oʻz ichiga olgan soddalashtirilgan usul tavsiya etiladi. Siqish va nafas olish nisbati kattalar uchun 30 dan 2 gacha boʻlishi kerak.

YOʻR odatda oʻz-oʻzidan yurakni tiklamaydi. Uning asosiy maqsadi toʻqimalarning oʻlimini kechiktirish uchun miya va yurakka kislorodli qonning qisman oqimini tiklashdir. Oddiy yurak ritmini tiklash uchun defibrilatsiya kerak.

Iloji boricha tezroq jabrlanuvchiga yurak massajini boshlang. Shu bilan birga, klinik oʻlimning uchta belgisidan ikkitasining mavjudligi – ong, nafas olish va pulsning yoʻqligi – uning boshlanishi uchun yetarli koʻrsatkichdir. YOʻRning asoschisi avstriyalik shifokor Piter Safar hisoblanadi.

YOʻR uchun koʻrsatmalar

• Ongning yetishmovchiligi
• Nafas yetishmovchiligi
• Qon aylanishining yetishmovchiligi (bunday vaziyatda uyqu arteriyalarida pulsni tekshirish samaraliroqdir).

Agar reanimatolog yoki reanimator (reanimatsiyani oʻtkazayotgan shaxs) uyqu arteriyasidagi pulsni aniqlamagan boʻlsa (yoki uni qanday aniqlashni bilmasa), unda puls yoʻqligini, yaʼni qon aylanishining toʻxtashi sodir boʻlgan deb hisoblash kerak. Yevropa reanimatsiya kengashining 2010-yildagi „Yurak-oʻpka reanimatsiyasini oʻtkazish boʻyicha uslubiy tavsiyalar“ ga muvofiq, asosiy reanimatsiya boshlanishi uchun koʻrsatmalar faqat nafas olish va ongning yoʻqligi hisoblanadi.

YOʻR uchun qarshi koʻrsatmalar

• Biologik oʻlimning aniq belgilarining mavjudligi.
• Hayotga mos kelmaydigan jarohatlar
• Davolab boʻlmaydigan kasalliklarning rivojlanishi.
• Oʻpka plevrasining shikastlanishi.

Reanimatsiya qilish tartibi

AHA tomonidan tavsiya etilgan kattalar oʻlimining oldini olish boʻyicha yangi chora-tadbirlar toʻplami quyidagi elementlarni oʻz ichiga oladi:

1. Yurak urishini toʻxtaganini erta aniqlash va tez yordam chaqirish
2. Oʻz vaqtida YOʻR koʻrsatish
3. Oʻz vaqtida defibrilatsiya qilish
4. Samarali intensiv terapiya qilish
5. Yurak urishi toʻxtaganidan keyingi kompleks terapiya.

ANA ning 2011-yildagi YOʻR boʻyicha tavsiyasiga asoslanib, kardiopulmoner reanimatsiyani amalga oshirish tartibi ABCDE dan CABED ga oʻzgartirildi. Faoliyatlarning tartibi, bosqichlari va ketma-ketligi juda muhimdir.

C- Circulation

Qon aylanishi-qon aylanishini va gemodinamikani taʼminlaydi.

Yurak massaji bilan taʼminlanadi.

Toʻgʻri bajarilgan bilvosita yurak massaji (koʻkrak qafasini siqish orqali) miyani kislorodning minimal miqdori bilan taʼminlaydi, sunʼiy nafas olish uchun pauza miyani kislorod bilan taʼminlashini yomonlashtiradi, shuning uchun, sternumni kamida 30 marta siqib 1 marta nafas berish kerak yoki tinmasdan 10 soniyadan koʻproq vaqt davomida nafas berish kerak.

A- Airway

Havo yoʻllari-havo yoʻllarining oʻtkazuvchanligi.

• nafas yoʻllarining obstruktsiyasi tashxisini qoʻyish (umumiy sianoz, koʻkrak qafasi va qorinning nafas olishdagi harakatlarining va nafas tovushining kamayishi yoki yoʻqligi, koʻkrak qafasining paradoksal harakatlari, yordamchi nafas olish mushaklarining ishtiroki, shovqinli nafas olish, shovqinli tovushlar, hurrillagan tovushlar va boshqalar). Uch martalik Safar texnikasini bajaring:
• 1-boshni orqaga egib,
• 2- pastki jagʼni oldinga itarib,
• 3-ogʻizni ochish.
• hayot uchun xavfli kasalliklarni tuzatishni amalga oshirish: havo yoʻllarining oʻtkazuvchanligini taʼminlash usullari, yuqori nafas yoʻllarining tarkibini aspiratsiyasi, kislorodli terapiya (maqsadli SpO2 94-98%, oʻpka obstruktiv kasalliklarida 88-92%).

B- breathing

Nafas olish.

Amerika yurak assotsiatsiyasi (2010) oʻqitilmagan kuzatuvchiga paramediklar kelguniga qadar faqat koʻkrak qafasini siqishini tavsiya qiladi.

Reanimatolog nafas olish sumkasi bilan nafas oldiradi.

D-Disability

Nevrologik holat.

• ong darajasini, qorachiqlarni, meningeal simptomlarni, fokal simptomlarni baholash; qondagi glyukoza darajasini; ong darajasining tushkunligiga olib kelishi mumkin boʻlgan boshqa metabolik kasalliklar yoki dori taʼsirini aniqlash.
• hayotga xavf soladigan buzilishlarni tuzatish.

E-Exposure

Tashqi koʻrinish.

• teri va shilliq pardalarning holatini baholash;
• hayotga xavf soladigan buzilishlarni tuzatish.

Reanimatsiya tadbirlari kompleksi

Reanimatsiya tadbirlari kompleksining tarkibiy qismlari sanab oʻtilgan

Prekordial urish

Bilvosita yurak massajini oʻtkazish sxemasi.

Jabrlanuvchi qattiq yuzaga yotqiziladi. Koʻrsatkich barmogʻi va oʻrta barmoq sternumning qilichsimon oʻsimtasi ustiga joylashtirilishi kerak. Keyin, kaftning qirrasini musht bilan siqib, barmoqlar ustidagi sternumga uring, urilgan qoʻlning tirsagi jabrlanuvchining tanasi boʻylab yoʻnaltirilishi kerak. Agar bundan keyin karotid arteriyada puls boʻlmasa, unda bilvosita yurak massajiga oʻtish tavsiya etiladi.

Prekordial urishning yagona qoʻllash mimkin boʻlgan holat, bu qon aylanishining toʻxtashi boʻlib, u sizning huzuringizda 10 soniyadan kamroq vaqt oʻtgan boʻlsa va foydalanishga tayyor elektr defibrilator boʻlmasagina mumkindir. Qoʻllash mumkin boʻlmagan holatlar – bolaning yoshi 8 yoshdan kichik, tana vazni 15 kg dan kam.

Hozirgi vaqtda prekordial urish texnikasi yetarli darajada samarali deb hisoblanmaydi, ammo baʼzi mutaxassislar shoshilinch reanimatsiyada foydalanish uchun yetarli klinik samaradorlikni talab qiladilar.

(bilvosita yurak massaji)

Bola uchun bilvosita yurak massaji.

Yordam, tekis, qattiq sirtda amalga oshiriladi. Siqish bilan, asosiy urgʻu kaftlar asosiga qaratiladi. Tirsak boʻgʻimlaridagi qoʻllar egilib qolmasligi kerak. Siqish paytida reanimatorning yelkalarining chizigʻi sternum bilan bir qatorda va unga parallel boʻlishi kerak. Qoʻllarning holati sternumga perpendikulyar. Siqish paytida qoʻllar „qulfda“ yoki birining ustiga „koʻndalang“ olinishi mumkin. Siqish paytida, qoʻllarni kesib oʻtgan holda, barmoqlar koʻtarilishi va koʻkrak yuzasiga tegmasligi kerak. Siqilish paytida qoʻllarning joylashishi sternumda, 2 koʻndalang barmoq qilichsimon oʻsimtasi oxiridan yuqorida boʻladi. Siqishni faqat oʻpkaning sunʼiy ventilyatsiyasi va karotid arteriyadagi pulsni aniqlash uchun zarur boʻlgan vaqtga toʻxtatish mumkin. Siqish kamida 5 sm chuqurlikda qoʻllanilishi kerak (kattalar uchun: 2011-yil AHA CPR koʻrsatmalari).

Birinchi siqilish koʻkrak qafasining elastikligi va qarshiligini aniqlash uchun sinov boʻlishi kerak. Keyingi siqilishlar bir xil kuch bilan amalga oshiriladi. Siqish daqiqada kamida 100 chastotada, iloji boricha ritmik tarzda amalga oshirilishi kerak. Siqishlar sternumni orqa miya bilan bogʻlaydigan chiziq boʻylab anteroposterior yoʻnalishda amalga oshiriladi.

Siqish paytida qoʻllaringizni sternumdan olmang. Siqish mayatnikga oʻxshash, silliq, tanangizning yuqori yarmining ogʻirligidan foydalangan holda amalga oshiriladi. Qattiq va tez-tez suring (ANA CPR Guidelines 2011). Kaftlar asosini sternumga nisbatan qoʻymang. Siqish va majburiy nafas olish oʻrtasidagi nisbatni buzishga yoʻl qoʻyilmasligi kerak.

– Kardiopulmoner reanimatsiyani bajaradigan odamlar sonidan qatʼiy nazar, nafas / siqish nisbati 2:30 boʻlishi kerak.

Tibbiy bilimga ega boʻlmaganlar uchun, siqish nuqtasini topishda qoʻllarni koʻkrak qafasining markaziga, koʻkrak uchlari orasiga qoʻyish mumkin.

Yangi tugʻilgan chaqaloqlar uchun bilvosita yurak massaji bir barmoq bilan amalga oshiriladi. Chaqaloqlar – ikkita barmoq, kattaroq bolalar – bitta kaft bilanamalga oshiriladi. Bosish chuqurligi koʻkrak qafasi balandligining 1/3 qismini tashkil qiladi.

Samaradorlik belgilari:

• karotid arteriyasida pulsning koʻrinishi
• terining pushti ranglanishi
• koʻz qorachigʻining yorugʻlikka refleksi paydo boʻlishi

Nafas olish va yurak faoliyatini tiklashda behush holatda boʻlgan jabrlanuvchini oʻzining botgan tili yoki qusishi bilan boʻgʻilib qolishini istisno qilish uchun uni yon tomonga yotqizish kerak. Tilning orqaga tortilishi koʻpincha nafas olish, horlamaga oʻxshash va keskin qiyin nafas olish bilan namoyon boʻladi.

Oʻpkaning sunʼiy ventilyatsiyasi

Ikkita yoʻl bor: " ogʻizdan ogʻizga " va ekstremal holatlarda „ogʻizdan burunga“. Ogʻizdan ogʻizga usuli bilan jabrlanuvchining ogʻzini va burnini barcha tarkibdan ozod qilish kerak. Keyin jabrlanuvchining boshi orqaga tashlanadi, shunda iyak va boʻyin oʻrtasida oʻtmas burchak hosil boʻladi. Keyin ular chuqur nafas oladilar, jabrlanuvchining burnini chimchilab, lablarini jabrlanuvchining lablariga mahkam oʻrab, ogʻziga nafas chiqaradilar. Shundan soʻng, barmoqlaringizni burundan olib tashlashingiz kerak. Nafas olish orasidagi interval 4-5 soniya boʻlishi kerak.

Koʻkrakni siqish bilan nafas olish nisbati 2 : 30 (ERC Guidelines 2007-2008). Qutqaruvchini ham, qutqarilganni ham himoya qilish uchun toʻsiqlar deb ataladigan narsalarni qoʻllash tavsiya etiladi: roʻmolchadan tortib, odatda birinchi tibbiy yordam toʻplamida boʻlgan maxsus plyonkalar va niqoblargacha.

Oshqozonning shishishini oldini olish muhim, bu boʻyinning haddan tashqari egilishi bilan mumkin. Mexanik shamollatishning samaradorligi mezoni koʻkrak qafasining ekskursiyasidir (koʻkrakni koʻtarish va tushirish).

Toʻgʻridan-toʻgʻri yurak massaji

Odatda operatsiya stolida amalga oshiriladi, agar operatsiya davomida bemorning yuragi toʻxtab qolganligi aniqlansa.

Xulosa shuki: shifokor jabrlanuvchining koʻkragini tezda ochadi va yuragini bir yoki ikki qoʻli bilan ritmik tarzda siqib chiqara boshlaydi va shu bilan qonni tomirlar orqali oʻtishga majbur qiladi. Qoida tariqasida, usul koʻkrak qafasining siqilishidan koʻra samaraliroq.

Defibrilatsiya

CPR treningi.

Bu usul yuqori samaradorligi tufayli keng qoʻllanadi. U qisqa vaqt ichida yuqori kuchlanish oqimini (taxminan 4000-7000 volt) taʼminlaydigan defibrilator deb ataladigan maxsus qurilmadan foydalanishga asoslangan.

Defibrilatsiya uchun koʻrsatma, bu qorincha fibrilatsiyasi boʻlib, qon aylanishining toʻxtatishidir. Shuningdek, bu usul supraventrikulyar va qorincha taxiaritmiyalarini toʻxtatish uchun ishlatiladi. Asistoliyada esa bu usul (yaʼni yurak tutilishi bilan) samarasizdir.

Defibrilyatorning ishlash printsipi maʼlum bir kuchlanishgacha boʻlib, oldindan zaryadlangan kondansatkichni zaryadsizlantirish natijasida energiya hosil qilishdir. Elektr impulslarining kuchi zaryadsizlanish paytida olingan energiya birliklari yordamida aniqlanadi. Bu energiya joul (J) – vatt-sekundlarda oʻlchanadi.

Defibrilatsiya yurak faoliyatini toʻxtatishga olib keladi, shundan soʻng yurakning normal faoliyatini tiklashi mumkin.

Avtomatik defibrilatorlar

Soʻnggi 10 yil ichida avtomatik (tashqi) defibrilatorlardan (AED, AED) foydalanish tobora keng tarqaldi. Ushbu qurilmalar nafaqat defibrilatsiyaga boʻlgan ehtiyojni va oqim kuchini aniqlashga imkon beradi, balki odatda kardiopulmoner reanimatsiyaning butun tsikli uchun ovozli koʻrsatmalar beradi. Ushbu defibrilatorlar eng koʻp gavjum va tashrif buyuradigan joylarda oʻrnatiladi, chunki qon aylanishining samarasizligi boshlanganidan keyin 7 daqiqadan soʻng defibrilatsiyaning samaradorligi keskin pasayadi (miyaning 4 daqiqadan soʻng qaytarilmas oʻzgarishlari sodir boʻlishini eslatib oʻtmaslik kerak) AEDni qoʻllashning standart tartibi. quyidagicha: hushidan ketgan odam va tez yordam chaqirgandan soʻng, koʻkrak terisiga bir martalik elektrodlar qoʻllanadi (puls urishi va koʻz qorachiqlarini tekshirishga vaqt sarflashingiz shart emas). Oʻrtacha chorak daqiqadan soʻng, qurilma (agar zaryadsizlanish belgisi mavjud boʻlsa) tugmani bosishni va defibrilatsiyani oʻtkazishni yoki (agar koʻrsatma boʻlmasa) koʻkrak qafasini siqish / sunʼiy nafas olishni boshlashni taklif qiladi va qurilmani yoqadi. Ritm tahlili zarbadan keyin yoki YOʻR uchun ajratilgan standart vaqtdan keyin takrorlanadi. Bu tsikl tibbiy guruh kelguniga qadar davom etadi. Yurak qayta tiklanganda, defibrilator monitoring rejimida ishlashni davom ettiradi.

Jamiyat va madaniyat

Yurak xuruji paytida yoʻtal

1999-yildan boshlab internetda „YOLGʻIZ BOʻLGANDA, QANDAY QILIB YURAK XURUJINI OʻTKAZISH MUMKIN“ nomli matn aylanib yuribdi. Matnda berilgan asosiy maslahat bu : yurak xuruji belgilari boʻlganda, kuchli yoʻtalish kerak, bu hayotni saqlab qolishi mumkin deyilgan. Lekin, matnning asl nusxasida keltirilgan Rochester umumiy kasalxonasi u bilan hech qanday aloqasi borligini rad etdi. Amerika yurak tashkiloti yoʻtalni yurak xurujini samarali oʻz-oʻzini boshqarish uchun ishlatish mumkin emasligi va shuning uchun kardiopulmoner reanimatsiyaga taalluqli emasligi haqida maxsus tushuntirish berdi.

Adabiyotlar

• Под ред. Б. Р. Гельфанда, А. И. Салтанова. Интенсивная терапия: Национальное руководство. ГЭОТАР-Медиа, 2009. ISBN 978-5-9704-0937-4. 

• Сумин С. А.. Неотложные состояния. Медицинское информационное агентство, 2006 — 652-675-bet. ISBN 5-89481-337-8. 
• Rojinskiy M. M, Katovskiy G. B. Okazanie dovrachebnoy pomoщi, Meditsina, Moskva, 1981.

Havolalar

• Reanimatsiyani oʻtkazish: asosiy qoidalar va koʻrsatmalar
• 2010 Arxivnaya kopiya Yevropa CPR koʻrsatmalari (Wayback Machine saytida 2010-12-23 sanasida arxivlangan)
• 2005-yilda Yevropa reanimatsiya kengashi tomonidan nashr etilgan reanimatsiya boʻyicha yoʻriqnomaning tarjimasi. (Wayback Machine saytida 2011-09-23 sanasida arxivlangan) Arxivnaya kopiya.
• Kardiopulmoner reanimatsiya qanday amalga oshiriladi?
• 2010-yil Amerika yurak assotsiatsiyasining (AHA) CPR va shoshilinch yurak-qon tomir yordami boʻyicha koʻrsatmalarini koʻrib chiqish. (Wayback Machine saytida 2022-04-28 sanasida arxivlangan) (rasmiy rus tiliga tarjimasi) (Wayback Machine saytida 2022-04-28 sanasida arxivlangan)