Przejdź do zawartości

Zimowe Igrzyska Olimpijskie 1984

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
XIV Zimowe Igrzyska Olimpijskie
ilustracja
IO 1980

IO 1988

Stolica igrzysk

Sarajewo
 Jugosławia

Liczba ekip

49

Liczba sportowców

1273
(996 mężczyzn i 277 kobiet)

Liczba konkurencji

39 w 10 dyscyplinach

Otwarcie

8 lutego 1984

Oficjalne otwarcie

Prezydent Jugosławii Mika Špiljak

Zamknięcie

19 lutego 1984

Przysięga olimpijska

Bojan Križaj

Znicz olimpijski

Sanda Dubravčić

Stadion

Stadion Koševo

Multimedia w Wikimedia Commons

XIV Zimowe Igrzyska Olimpijskie – zawody sportowe, które odbywały się od 8 do 19 lutego 1984 roku w Sarajewie w Jugosławii (obecnie stolicy Bośni i Hercegowiny).

Międzynarodowy Komitet Olimpijski powierzył miastu prawo organizacji imprezy podczas posiedzenia w Atenach 18 maja 1978 roku. Przeprowadzone w Jugosławii igrzyska były drugimi w historii zawodami tej rangi przeprowadzonymi w państwie socjalistycznym – w 1980 roku letnie igrzyska zorganizowała Moskwa[1]. W zawodach wystartowało 1273 zawodników z 49 krajów[2].

Wybór organizatora

[edytuj | edytuj kod]
Wyniki głosowania
kandydat runda 1 runda 2
Sarajewo 31 39
Japonia Sapporo 33 36
Szwecja Göteborg 10 –

Zimowe igrzyska w 1984 roku chciały zorganizować trzy miasta – Göteborg, Sapporo oraz Sarajewo[1]. Wśród kandydatów tylko jedno miasto wcześniej było już gospodarzem igrzysk – w 1972 roku zawody odbyły się w Sapporo[3], a ich organizację oceniano bardzo dobrze. Kandydatura szwedzka zakładała decentralizację igrzysk i zorganizowanie ich w czterech głównych miastach – Göteborgu, Åre, Falun i Hammarstrand. Z kolei władze miejskie Sarajewa zobowiązały się do wybudowania w ciągu 6 lat od wyboru nowoczesnego centrum sportów zimowych[4].

Ostateczną decyzję co do wyboru miejsce rozegrania igrzysk w 1984 roku Międzynarodowy Komitet Olimpijski podjął podczas 80. sesji tej organizacji, która odbyła się w Atenach w dniach od 17 do 19 maja 1978 roku[4]. Samo głosowanie nad wyborem organizatora Zimowych Igrzysk Olimpijskich 1984 odbyło się 18 maja[1]. W pierwszej rundzie z rywalizacji odpadła kandydatura szwedzka (10 głosów), której minusem były duże odległości pomiędzy poszczególnymi ośrodkami igrzysk, co spowodowałoby konieczność korzystania z transportu lotniczego[2], a Sarajewo zajęło drugie miejsce (31 głosów, przy 33 głosach kandydatury japońskiej). W drugiej fazie głosowania większość głosów, które w poprzedniej turze zyskał Göteborg trafiły na konto Jugosławii i to właśnie ono ostatecznie zwyciężyło, pokonując Sapporo stosunkiem głosów 39:36[1]. Wśród argumentów przemawiających za Sarajewem była potrzeba stworzenia nowego centrum sportów zimowych w tym rejonie Europy[5].

Przygotowania

[edytuj | edytuj kod]
Trybuny stadionu Koševo – widok współczesny

Po zwycięstwie w głosowaniu MKOl w Sarajewie należało praktycznie od podstaw zbudować nowe obiekty sportowe[6]. Po ogłoszeniu zaciągu do młodzieżowych brygad pracy do organizatorów zgłosiło się ponad 3000 osób z całego kraju chętnych do bezpłatnej pomocy przy budowie obiektów[7]. Wstępny budżet igrzysk wynosił 160 milionów dolarów[5]. Mimo niekorzystnych warunków gospodarczych w kraju – inflacja w Jugosławii sięgała wówczas 50%, a dług zagraniczny wynosił 20 miliardów dolarów – wszystkie obiekty potrzebne do przeprowadzenia zawodów ukończono przed terminem[5]. Na konto komitetu organizacyjnego wpłynęła kwota 214 tysięcy dolarów – pieniądze te spontanicznie wpłacili mieszkańcy Sarajewa[7]. Najbardziej kosztowną inwestycją była modernizacja Stadionu Koševo, który miał być areną otwarcia igrzysk[8]. Budowa toru dla saneczkarstwa i bobslejów, którzy powstał na zboczach Trebevicia kosztowała 12 milionów dolarów[8]. W Sarajewie powstała hala Zetra, a w okolicach miasta odnowiono skocznie narciarskie Igman oraz zmodernizowano trasy zjazdowe w ośrodkach Bjelašnica i Jahorina[8]. Aby zapewnić odpowiednią różnicę poziomów pomiędzy startem i metą alpejskiej trasy biegu zjazdowego (800 metrów) organizatorzy zbudowali specjalną rampę[6]. W związku z igrzyskami w Sarajewie zmodernizowano także port lotniczy i stację kolejową[7].

Maskotka

[edytuj | edytuj kod]

Oficjalną maskotką igrzysk w Sarajewie był wilk o imieniu Vučko[9]. Przed zawodami czytelników jugosłowiańskich gazet poproszono o wybranie maskotki sarajewskich igrzysk z listy sześciu finalistów – oprócz wilka do miana oficjalnej maskotki kandydowały wiewiórka, baranek, koza górska, jeżozwierz oraz śniegowa kula[10]. Wilczek miał zmienić niekorzystny wizerunek tych zwierząt oraz przyczynić się do zwiększenia społecznej wiedzy na temat zagrożonych gatunków wilków na terytorium Bośni i Hercegowiny[10]. Ubrana w czerwony szalik z logiem igrzysk maskotka[11] stała się postacią kultową[10]. Według MKOl dzięki tej maskotce udało się zmienić niekorzystny stereotyp wilków w tym regionie[10]. Do historii przeszło zawołanie wilka „Sarajewoooo”, które pojawiało się jako intro transmisji telewizyjnych z igrzysk[10].

Rozgrywane dyscypliny

[edytuj | edytuj kod]

Uczestnicy Zimowych Igrzysk Olimpijskich 1984 rywalizowali w 39 konkurencjach w 10 dyscyplinach sportowych[2]. Po raz pierwszy w historii na zimowych igrzyskach olimpijskich rozegrano konkurencję biegu na 20 kilometrów kobiet techniką klasyczną[12], który do programu tych zawodów został wprowadzony decyzją podjętą podczas 83. sesji Międzynarodowego Komitetu Olimpijskiego, która odbyła się w dniach od 15 do 18 lipca 1980 roku w Moskwie[13].

Państwa uczestniczące

[edytuj | edytuj kod]

W zawodach uczestniczyli przedstawiciele 49 państw, co było wówczas najlepszym wynikiem w historii zimowych igrzysk olimpijskich (poprzednio najwięcej (37) państw wystąpiło w 1968, 1976 i 1980 roku)[14]. Najliczniej reprezentowanym kontynentem była Europa (26 państw), a najmniej Australia i Oceania (2 kraje). W zimowych igrzyskach olimpijskich zadebiutowali przedstawiciele 5 państw: Brytyjskich Wysp Dziewiczych, Egiptu, Monako, Portoryko i Senegalu[15].

Przebieg zawodów

[edytuj | edytuj kod]

Ceremonia otwarcia

[edytuj | edytuj kod]

Ceremonia otwarcia igrzysk została przeprowadzona na gruntownie odnowionym i rozbudowanym przed igrzyskami stadionie Koševo 7 lutego 1984 roku. W uroczystości brało udział blisko 75 tysięcy osób[9]. Ulokowany nad wschodnią trybuną obiektu znicz olimpijski zapaliła chorwacka łyżwiarka Sanda Dubravčić. Oficjalnego otwarcia igrzysk dokonał ówczesny prezydent Socjalistycznej Federalnej Republiki Jugosławii Mika Špiljak[2].

Zakończenie igrzysk

[edytuj | edytuj kod]

Ceremonia zakończenia igrzysk odbyła się 19 lutego 1984 roku. Ogień olimpijski w czarze został wygaszony o godzinie 20.22 w hali Zetra Ice Rink[16].

Biegi narciarskie

[edytuj | edytuj kod]

Główne role na tych zimowych igrzyskach grali biegacze narciarscy. Finka Marja-Liisa Hämäläinen, która zdobyła 3 złote i 1 brązowy medal, oraz Szwed Gunde Svan, który zdobył 2 złote medale, 1 srebrny i 1 brązowy.

Hokej na lodzie

[edytuj | edytuj kod]

Turniej hokeistów odbył się w dniach 7–19 lutego 1984 roku. Spotkania rozgrywano na dwóch halach w Sarajewie – Zetrze i Skenderiji. Oba obiekty mogły na swych trybunach pomieścić wówczas 8500 widzów. Kontrowersje wzbudzały przepisy zabraniające udziału w igrzyskach zawodnikom mającym podpisane profesjonalne kontrakty. Zabraniały one bowiem grę jedynie zawodnikom NHL, nie regulowały jednak kwestii graczy innych lig. Spowodowało to, iż w drużynach narodowych wystąpiło wielu profesjonalnych zawodników. W turnieju wzięło udział 12 zespołów, które podzielono na dwie grupy po sześć zespołów. Dwie pierwsze ekipy z każdej grupy awansowały do strefy medalowej. Ponadto drużyny z trzecich miejsc rozegrały spotkanie o piąte miejsce, a z czwartych – o siódme. Z czterech drużyn, które awansowały do strefy medalowej utworzono grupę finałową, w której jednak zaliczono zespołom spotkania z pierwszej fazy turnieju, które rozegrały między sobą. Złote medale zdobyli zawodnicy reprezentujący Związek Radziecki. Srebrne medale przypadły Czechosłowakom, a brązowe Szwedom[17][18]. Najskuteczniejszym zawodnikiem turnieju według punktacji kanadyjskiej został Erich Kühnhackl, reprezentujący RFN. Nagrodę fair play przyznano Związkowi Radzieckiemu[19].

Łyżwiarstwo figurowe

[edytuj | edytuj kod]

Para brytyjskich łyżwiarzy Jayne Torvill i Christopher Dean zaprezentowała taniec na lodzie pełen perfekcji i artyzmu. Przyznano im najwięcej punktów i zdobyli złoty medal.

Łyżwiarstwo szybkie

[edytuj | edytuj kod]
 Osobny artykuł: Łyżwiarstwo szybkie na Zimowych Igrzyskach Olimpijskich 1984.

Niemcy cieszyli się ze świetnych popisów panczenistki Karin Enke, która zdobyła 2 złote i 2 srebrne medale. Kanadyjczycy z szybkich biegów Gaétana Bouchera z dwoma złotymi medalami i jednym brązowym.

Narciarstwo alpejskie

[edytuj | edytuj kod]
 Osobny artykuł: Narciarstwo alpejskie na Zimowych Igrzyskach Olimpijskich 1984.

Srebrny medal w slalomie gigancie zdobył jugosłowiański narciarz Jure Franko.

Skoki narciarskie

[edytuj | edytuj kod]
 Osobny artykuł: Skoki narciarskie na Zimowych Igrzyskach Olimpijskich 1984.

Na kongresie FIS w 1983 roku postanowiono odejść od zasady tzw. podwójnego mistrzostwa, na podstawie której każdy medalista olimpijski stawał się automatycznie medalistą mistrzostw świata. Konkursy olimpijskie w Sarajewie były zatem pierwszymi, za które nie przyznawano tytułów mistrza świata[20]. Przed rozpoczęciem igrzysk rozważano wprowadzenie do kalendarza olimpijskiego zawodów drużynowych w skokach narciarskich. Propozycja ta nie została jednak przyjęta. W konsekwencji, już po zakończeniu zimowych igrzysk olimpijskich, rozegrano nieoficjalne mistrzostwa świata w Engelbergu, składające się tylko z zawodów drużynowych[21]. Nieoficjalnymi mistrzami świata zostali skoczkowie z Finlandii[22].

Konkursy skoków w Sarajewie były przede wszystkim pojedynkiem pomiędzy liderem i wiceliderem ówczesnej klasyfikacji Pucharu Świata – Jensem Weißflogiem i Matti Nykänenem[23]. W pierwszych zawodach, przeprowadzonych na skoczni K-90, złoto olimpijskie wywalczył Weißflog, wyprzedzając o 1,2 punktu Nykänena[24]. Na skoczni K-112 sytuacja była odwrotna, przy czym przewaga Nykänena nad Weißflogiem wyniosła 17,5 punktu. Taką różnicę Fin wypracował głównie dzięki poprawieniu rekordu skoczni[25]. Uzyskana przez Nykänena przewaga jest rekordową różnicą punktową, jaką mistrz olimpijski osiągnął nad wicemistrzem[26]. Brązowe medale wywalczyli: Jari Puikkonen na skoczni normalnej[24] i Pavel Ploc na skoczni dużej[25].

Mianem narodowej katastrofy nazwany został występ norweskich skoczków w zawodach olimpijskich w Sarajewie. Najlepszy z Norwegów, Ole Christian Eidhammer, zajął osiemnaste miejsce. Był to najgorszy spośród wszystkich występów skoczków z tego kraju od początku rozgrywania zimowych igrzysk olimpijskich[27].

Klasyfikacja medalowa

[edytuj | edytuj kod]
 Osobny artykuł: Klasyfikacja medalowa Zimowych Igrzysk Olimpijskich 1984.

Zawodnicy reprezentujący 17 krajów zdobyli przynajmniej jeden medal, z czego 11 reprezentacji zdobyło przynajmniej jedno złoto. Tym samym 32 spośród reprezentacji, które przyjechały na igrzyska, nie zdobyło żadnego medalu[28].

Pierwsze miejsce w klasyfikacji medalowej zajęli reprezentacji Niemieckiej Republiki Demokratycznej, dla których był to wówczas najlepszy start w historii zimowych igrzysk olimpijskich zarówno pod względem liczby medali ogółem, jak i liczby medali według ich kolorów[29]. Z kolei dla Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich, mimo zajęcia drugiego miejsca w klasyfikacji medalowej był to drugi najgorszy występ na zimowych igrzyskach olimpijskich pod względem kolorów zdobywanych medali (pod względem liczby zdobytych medali był to trzeci najlepszy występ sportowców radzieckich w historii)[30]. Jedynym krajem, który po raz pierwszy w historii zdobył medal zimowych igrzysk olimpijskich była reprezentacja gospodarzy zawodów – Jugosławii, która zdobyła jeden srebrny medal[31].

Poniższa tabela przedstawia klasyfikację medalową dziesięciu najlepszych państw na igrzyskach w Sarajewie oraz gospodarza tych zawodów (wyróżniony kolorem). Miejsca są uszeregowane względem koloru medalu.

Miejsce Kraj Złoto
Złoto 		Srebro
Srebro 		Brąz
Brąz 		Suma
Razem
1.  NRD 9 9 6 24
2.  ZSRR 6 10 9 25
3.  Stany Zjednoczone 4 4 0 8
4.  Finlandia 4 3 6 13
5.  Szwecja 4 2 2 8
6.  Norwegia 3 2 4 9
7.  Szwajcaria 2 2 1 5
8.  RFN 2 1 1 4
 Kanada 2 1 1 4
10.  Włochy 2 0 0 2
14. Jugosławia 0 1 0 1

Lista multimedalistów

[edytuj | edytuj kod]

Fińska biegaczka narciarska Marja-Liisa Hämäläinen zdobyła cztery medale (3 złote i 1 brązowy) i była najbardziej utytułowaną spośród wszystkich sportowców. Tuż za nią w indywidualnej tabeli medalowej znalazła się reprezentująca NRD panczenistka – Karin Enke, która wywalczyła dwa złote i dwa srebrne medale. Trzecie miejsce w indywidualnej klasyfikacji zajął szwedzki biegacz narciarski – Gunde Svan, który zdobył 2 złote, 1 srebrny i 1 brązowy medal[32].

Poniższa lista przedstawia zawodników, którzy zdobyli przynajmniej dwa medale, w tym minimum jeden złoty[33].

Zawodnik Narodowość Dyscyplina Złoto Srebro Brąz Razem
Hämäläinen, Marja-LiisaMarja-Liisa Hämäläinen  Finlandia Biegi narciarskie 3 0 1 4
Enke, KarinKarin Enke  NRD Łyżwiarstwo szybkie 2 2 0 4
Svan, GundeGunde Svan  Szwecja Biegi narciarskie 2 1 1 4
Boucher, GaétanGaétan Boucher  Kanada Łyżwiarstwo szybkie 2 0 1 3
Hoppe, WolfgangWolfgang Hoppe  NRD Bobsleje 2 0 0 2
Schauerhammer, DietmarDietmar Schauerhammer  NRD Bobsleje 2 0 0 2
Wassberg, ThomasThomas Wassberg  Szwecja Biegi narciarskie 2 0 0 2
Schöne, AndreaAndrea Schöne  NRD Łyżwiarstwo szybkie 1 2 0 3
Angerer, PeterPeter Angerer  RFN Biathlon 1 1 1 3
Kvalfoss, EirikEirik Kvalfoss  Norwegia Biathlon 1 1 1 3
Aunli, BeritBerit Aunli  Norwegia Biegi narciarskie 1 1 0 2
Gustafson, TomasTomas Gustafson  Szwecja Łyżwiarstwo szybkie 1 1 0 2
Małkow, IgorIgor Małkow  ZSRR Łyżwiarstwo szybkie 1 1 0 2
Nykänen, MattiMatti Nykänen  Finlandia Skoki narciarskie 1 1 0 2
Weißflog, JensJens Weißflog  NRD Skoki narciarskie 1 1 0 2
Zimiatow, NikołajNikołaj Zimiatow  ZSRR Biegi narciarskie 1 1 0 2
Jahren, AnneAnne Jahren  Norwegia Biegi narciarskie 1 0 1 2
Pettersen, BritBrit Pettersen  Norwegia Biegi narciarskie 1 0 1 2

Kontrowersje

[edytuj | edytuj kod]

Doping

[edytuj | edytuj kod]

Podczas Zimowych Igrzysk Olimpijskich 1984 badaniom mającym wykryć ewentualne stosowanie niedozwolonych środków dopingujących poddano ponad 500 sportowców, w tym wszystkich medalistów zawodów. Ówczesny prezydent komisji medycznej Międzynarodowego Komitetu Olimpijskiego, Alexandre de Mérode stwierdził, iż kontrole były ostrzejsze i dokładniejsze niż podczas zimowych igrzysk rozegranych w 1976 roku[34]. Jedynym zawodnikiem, któremu udowodniono stosowanie nielegalnego dopingu był reprezentant Mongolii, Pürevjavyn Batsükh, który stosował metandienon[35].

Kontrowersje wzbudził fakt, iż, z powodu wprowadzenia na listę zakazanych środków efedryny, zawodnicy nie mogli stosować części leków na nieżyt nosa, zawierających tę substancję[36].

Kontrowersje wzbudziła również wypowiedź trenera norweskiej reprezentacji w biegach narciarskich, Magnara Lundemo, który oskarżył reprezentantów Finlandii o stosowanie dopingu związanego z przetaczaniem krwi. Dzień po tej wypowiedzi Lundemo stwierdził, iż został źle zrozumiany i nie oskarżał nikogo o stosowanie dopingu, a jedynie zauważył fakt, że wyniki osiągane przez Finów były, jego zdaniem, nadzwyczaj dobre[37].

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Uwagi

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Liczba w nawiasie oznacza liczbę konkurencji rozegranych w poszczególnych dyscyplinach sportowych.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b c d Past Olympic host city election results [online], gamesbids.com [dostęp 2011-04-15] [zarchiwizowane z adresu 2008-09-15] (ang.).
  2. ↑ a b c d 1984 Sarajevo Winter Games [online], sports-reference.com [dostęp 2011-04-17] [zarchiwizowane z adresu 2020-04-17] (ang.).
  3. ↑ 1972 Sapporo Winter Games [online], sports-reference.com [dostęp 2011-04-17] [zarchiwizowane z adresu 2020-04-17] (ang.).
  4. ↑ a b 80 sesja MKOl – Ateny 1978. W: Grzegorz Młodzikowski: Olimpiady ery nowożytnej. Idea i rzeczywistość. Warszawa: Sport i Turystyka, 1984, s. 309–311. ISBN 83-217-2414-0.
  5. ↑ a b c David Miller: Historia igrzysk olimpijskich i MKOl. Od Aten do Pekinu 1894-2008. Poznań: Dom Wydawniczy Rebis, 2008, s. 274.
  6. ↑ a b Chronik Verlag: 100 lat igrzysk olimpijskich. Warszawa: GeoCenter International, 1996, s. 159. ISBN 83-7129-209-0.
  7. ↑ a b c Stefan Grzegorczyk (koordynacja): Na olimpijskim szlaku 1984 – Sarajewo, Los Angeles. Warszawa: wydawnictwo Sport i Turystyka, 1987, s. 66–72. ISBN 83-217-2610-0.
  8. ↑ a b c Sarajevooo...!!! [online], beharli.blogspot.com [dostęp 2011-04-18] (ang.).
  9. ↑ a b Zuzanna Brusić, Dominika Ćosić, Maciej Kania, Robert Sendek: Bałkany: Bośnia i Hercegowina, Serbia, Macedonia, Albania. Kraków: Wydawnictwo Bezdroża, 2005. ISBN 83-89676-60-5.
  10. ↑ a b c d e Wolves in Bosnia & Herzegovina [online], noadenmark.dk [dostęp 2011-05-29] [zarchiwizowane z adresu 2012-01-06] (ang.).
  11. ↑ Vucko. la84foundation.org. [dostęp 2016-10-08]. (ang.).
  12. ↑ Cross Country Skiing at the 1984 Sarajevo Winter Games: Women’s 20 kilometres. sports-reference.com. [dostęp 2012-02-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-04-16)]. (ang.).
  13. ↑ 83 sesja MKOl – Moskwa 1980. W: Grzegorz Młodzikowski: Olimpiady ery nowożytnej. Idea i rzeczywistość. Warszawa: Sport i Turystyka, 1984, s. 336. ISBN 83-217-2414-0.
  14. ↑ Winter Games Index. sports-reference.com. [dostęp 2012-02-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-08-12)]. (ang.).
  15. ↑ Olympic Countries. sports-reference.com. [dostęp 2012-02-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-12-25)]. (ang.).
  16. ↑ Wolf 1984 ↓.
  17. ↑ Ice Hockey at the 1984 Sarajevo Winter Games. www.sports-reference.com. [dostęp 2011-04-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-09-28)]. (ang.).
  18. ↑ Ice Hockey at the 1984 Sarajevo Winter Games: Men’s Ice Hockey. www.sports-reference.com. [dostęp 2011-04-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-01-07)]. (ang.).
  19. ↑ Jeux Olympiques de Sarajevo 1984. www.hockeyarchives.info. [dostęp 2011-04-23]. (fr.).
  20. ↑ FIS-Ski – FIS History. fis-ski.com. [dostęp 2013-07-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-10-26)]. (ang.).
  21. ↑ U.S.A. Ski Jumpers at the World Championships. skijumpeast.com. [dostęp 2016-10-08]. (ang.).
  22. ↑ World Ski Statistics / Statistique mondiale de ski / Welt-Skistatistik. fis-ski.com. s. 33. [dostęp 2016-10-08]. (ang.).
  23. ↑ Skoki narciarskie – Puchar Świata 1983/1984: Klasyfikacja po konkursie: 22.01.1984, Sapporo K-110. skokinarciarskie.pl. [dostęp 2013-07-17]. (pol.).
  24. ↑ a b 14th Winter Olympic Games in Sarajevo, Ski Jumping / 70 meter Hill, Sarajevo (JUG), Malo Polje, K-Point: 90.0 m, February 12th 1984. skijump-db.net [web.archive.org], 8 maja 2003. [dostęp 2013-07-17]. (ang.).
  25. ↑ a b 14th Winter Olympic Games in Sarajevo, Ski Jumping / 90 meter Hill, Sarajevo (JUG), Malo Polje, K-Point: 112.0 m, February 18th 1984. skijump-db.net [web.archive.org], 8 maja 2003. [dostęp 2013-07-17]. (ang.).
  26. ↑ Wojciech Szatkowski: Skoki Narciarskie: Skoki Narciarskie na Olimpiadzie. skijumping.pl, 30 kwietnia 2003. s. 2. [dostęp 2013-07-17]. (pol.).
  27. ↑ Ski Jumping at the 1984 Sarajevo Winter Games: Men’s Large Hill, Individual. sports-reference.com. [dostęp 2013-07-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-02-26)]. (ang.).
  28. ↑ Historia ZIO: Sarajewo 1984. wp.pl, 2010-02-01. [dostęp 2012-02-15]. (pol.).
  29. ↑ East Germany. sports-reference.com. [dostęp 2012-02-15]. (ang.).
  30. ↑ Soviet Union. sports-reference.com. [dostęp 2012-02-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-04-17)]. (ang.).
  31. ↑ Yugoslavia. sports-reference.com. [dostęp 2012-02-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-10-01)]. (ang.).
  32. ↑ Sarajewo 1984. sport.pl, 2009-01-01. [dostęp 2012-02-15]. (pol.).
  33. ↑ SARAJEWO 1984. interia.pl. [dostęp 2012-02-15]. (pol.).
  34. ↑ Drug Testing Is Negative. „New York Times”, 1984-02-17. (ang.). 
  35. ↑ Doping Irregularities at the Olympics. sports-reference.com. [dostęp 2013-05-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-01-15)]. (ang.).
  36. ↑ The Hidden Olympic Game. „New York Times”, 1984-02-04. (ang.). 
  37. ↑ Coach Denies Making Charge. „New York Times”, 1984-02-15. (ang.). 

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Roland Wolf: Sarajevo 84. Monachium, Niemcy Wschodnie: proSport Verlag für Sport und Kultur, 1984. (niem.).
Igrzyska olimpijskie
Symbole
Dewiza
Flaga
Hymn
Maskotka
Order
Znicz
Letnie igrzyska olimpijskie
Zimowe igrzyska olimpijskie
Alternatywne

Flaga olimpijska

  1. ↑ Odbyły się w 2021
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Zimowe_Igrzyska_Olimpijskie_1984&oldid=72462763”