Gizateriaren ondare

Gizateriaren ondarea, balio unibertsal berezia duela eta, UNESCOk hala izendatutako leku konkretua (hala nola, baso, mendi, laku, uharte, basamortu, eraikin edo hiri bat) da. Programa honek aparteko garrantzi kultural edo naturala duten lekuak identifikatzea, babestea eta gordetzea du helburu^[1].

Aukeraketa irizpideak

86. tokia: Menfis eta bere Nekropolia - Piramideen Eremua Gizatik Dahshurrera (Egipto).

2004. urtearen amaiera arte, sei irizpide ziren ondare kulturala izendatzeko; eta lau, ondare naturala izendatzeko. 2005ean sistema hori aldatu zen, hamar irizpideko multzo bakarra osatzeko. Izendatutako tokiek "balio unibertsal aipagarria" eduki behar dute, eta hamar irizpidetik gutxienez bat bete.^[2]

i. "gizakien jeinu sortzailearen maisulana adieraztea".
ii. "giza balioen elkar-eragin garrantzitsua adieraztea denbora tarte luze edo kultura eskualde hedatu batean, arkitektura edo teknologia garapenean, arte monumentalean, hirigintzan edo paisaiagintzan".
iii. "lekukotza bakarra, edo gutxienez ezohikoa, ematea ohitura kultura edo zibilizazio batean, bizirik edo hilda dagoena".
iv. "giza historiako garai aipagarri bateko adibide bikaina izatea, hala nola, eraikin bat, teknologia edo arkitektura multzo bat edo paisaia bat.
v. "lur-itsasoen erabilera tradizionalaren edo jendeztatze tradizionalaren adibide bikaina izatea, batez ere aldaketa itzulezina izateko arriskuan badago".
vi. "balio unibertsala duten ideiei, sineskerei, artelanei, idazlanei, gertakari edo tradizio biziei lotuta egotea, zuzenean edo materialki".
vii. "aparteko gertakari naturalak edo edertasun naturala eta garrantzi estetiko ezohikoa izatea".
viii. "Lurraren historiaren aro nagusien adibide aparta izatea".
ix. "aldatzen edo garatzen ari diren prozesu ekologiko edo biologikoen adibide izatea".
x. "tokian bertan aniztasun biologikoa mantentzeko habitat naturalaren adibide garrantzitsu eta esanguratsua edukitzea".

Ondare hautatuak

Euskal Herrian

Euskal Herrian gizateriaren ondare izendatutakoak ondoko hauek dira:

Donejakue Bidea: luzera osoan izendatua, Frantziatik Compostelako Donejakuera, Nafarroako bidea barne. Bi izendapen ditu: Frantzian eta Espainian. Hauen barruan hainbat leku eta eraikin kokatzen dira Bidearekin lotura zuzena daukatenek. Haien artean lau ondare kokatzen dira Ipar Euskal Herrian:
- Baionako katedrala.
- Ospitalepeko eliza.
- Donibane Garaziko Donejakue atea.
- Zuberoako Arüe eta Nafarroa Behereko Izura artean dagoen 22 km erromes bide.

Bizkaiko Zubia: Portugalete eta Getxo lotzen dituen 1893ko burdinazko zubi esekia.
Santimamiñeko haitzuloak: Bizkaian
Ekaingo haitzuloak: Gipuzkoan
Altxerriko haitzuloak: Gipuzkoan

Espainian

Frantzian

307. tokia: Askatasunaren Estatua (AEB).

314. tokia: Alhambra, Generalife eta Albayzín (Espainia).

1. tokia: Iguazuko ur-jauziak (Argentina eta Brasil).

Munduan

Eskualdea	Naturala	Kulturala	Mistoa	Guztira
Afrika	39	48	4	91
Arabiar Herrialdeak	5	67	2	74
Asia-Pazifikoa eta Ozeania	55	148	10	213
Ipar Amerika eta Europa	68	417	11	496
Latinoamerika eta Karibea	36	91	3	130
Guztira	203	771	30	1004
Bikoiztuak kenduta	15	26	1	42
Guztira	188	745	29	962

Zerrendak

Eskualdeak

UNESCOk 5 gune geografikotan edo eskualdetan banatzen du mundua, gizateriaren ondareei dagokienez:

Afrika
Arabiar Herrialdeak
Asia-Pazifikoa
Europa/Ipar Amerika (Errusia eta Israel barne)
Latinoamerika/Karibea

Gizateriaren Ondarearen Batzarra

Gizateriaren Ondarearen Batzarrean parte hartzen dute estatuak hauek dira:^[3]

Aljeria	Kanbodia	Kolonbia	Estonia
Etiopia	Frantzia	Alemania	India
Irak	Japonia	Malaysia	Mali
Mexiko	Qatar	Errusia	Senegal
Serbia	Hegoafrika	Suedia	Suitza
Thailandia	Arabiar Emirerri Batuak

Batzarraren bilkurak

Bilkura	Urtea	Data	Hiria	Estatua
I.	1977	ekainaren 27 – uztailaren 1	Paris	Txantiloi:FRA
II.	1978	irailaren 5 – irailaren 8	Washington Hiria	Txantiloi:USA
III.	1979	urriaren 23 – urriaren 26	Kairo	Txantiloi:EGY
IV.	1980	irailaren 1 – irailaren 5	Paris	Txantiloi:FRA
V.	1981	urriaren 26 – urriaren 30	Sydney	Txantiloi:AUS
VI.	1982	abenduaren 13 – abenduaren 17	Paris	Txantiloi:FRA
VII.	1983	abenduaren 5 – abenduaren 9	Florentzia	Txantiloi:ITA
VIII.	1984	urriaren 29 – azaroaren 2	Buenos Aires	Txantiloi:ARG
IX.	1985	abenduaren 2 – abenduaren 6	Paris	Txantiloi:FRA
X.	1986	azaroaren 25 – azaroaren 28	Paris	Txantiloi:FRA
XI.	1987	abenduaren 7 – abenduaren 11	Paris	Txantiloi:FRA
XII.	1988	abenduaren 5 – abenduaren 9	Brasilia	(Korsikeraz) 1
XIII.	1989	abenduaren 11 – abenduaren 15	Paris	Txantiloi:FRA
XIV.	1990	abenduaren 7 – abenduaren 12	Banff	Txantiloi:CAN
XV.	1991	abenduaren 9 – abenduaren 13	Kartago	Txantiloi:TUN
XVI.	1992	abenduaren 7 – abenduaren 14	Santa Fe	Txantiloi:USA
XVII.	1993	abenduaren 6 – abenduaren 11	Indietako Cartagena	Txantiloi:COL
XVIII.	1994	abenduaren 12 – abenduaren 17	Phuket	Txantiloi:THA
XIX.	1995	abenduaren 4 – abenduaren 9	Berlin	Txantiloi:DEU
XX.	1996	abenduaren 2 – abenduaren 7	Merida	Txantiloi:MEX
XXI.	1997	abenduaren 1 – abenduaren 5	Napoli	Txantiloi:ITA
XXII.	1998	azaroaren 30 – abenduaren 5	Kioto	Txantiloi:JPN
XXIII.	1999	azaroaren 29 – abenduaren 4	Marrakex	Txantiloi:MAR
XXIV.	2000	azaroaren 27 – abenduaren 2	Cairns	Txantiloi:AUS
XXV.	2001	abenduaren 11 – abenduaren 16	Helsinki	Txantiloi:FIN
XXVI.	2002	ekainaren 24 – ekainaren 29	Budapest	Txantiloi:HUN
XXVII.	2003	ekainaren 30 – uztailaren 5	Paris	Txantiloi:FRA
XXVIII.	2004	ekainaren 28 – uztailaren 7	Suzhou	Txantiloi:CHN
XXIX.	2005	uztailaren 10 – uztailaren 17	Durban	Txantiloi:ZAF
XXX.	2006	uztailaren 8 – uztailaren 16	Vilnius	Txantiloi:LTU
XXXI.^[4]	2007	ekainaren 23 – uztailaren 1	Christchurch	Txantiloi:NZL
XXXII.	2008	ekainaren 2 – ekainaren 10	Quebec Hiria	Txantiloi:CAN
XXXIII.	2009	ekainaren 22 - ekainaren 30	Sevilla	Espainia
XXXIV.	2010	uztailaren 25 - abuztuaren 3	Brasilia	(Korsikeraz) 1
XXXV.	2011	ekainaren 19 - ekainaren 29	Paris	Txantiloi:FRA
XXXVI.	2012	ekainaren 25 - uztailaren 5	San Petersburgo	Errusia
XXXVII.	2013	ekainaren 17 - ekainaren 27	Phnom Penh	Kanbodia
XXXVIII.	2014	ekainaren 15 - ekainaren 25	Doha	Qatar
XXXIX.	2015	ekainaren 28 - Uztailaren 8	Bonn	Alemania