Kotowate
| Koty | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Systematyka | ||||||||||
| ||||||||||
| Podrodzina i Gatunek | ||||||||||
|
Felinae
| ||||||||||
Koty (Felidae) to rodzina ssaków z rzędu drapieżnych. Zwierzęta o uzębieniu tnąco-kruszącym, z silnie rozwiniętym kłami i łamaczami. Dobrze wykształcone zmysły, zwłaszcza wzroku i słuchu. Głowa zaokrąglona, ciało wydłużone, pysk krótki. Kończyny przednie pięciopalczaste, z chowanymi pazurami (poza gepardem). Kończyny tylne czteropalczaste. Owłosienie zazwyczaj równomierne (wyjątkiem samiec lwa), ubarwienie zmienne, często w plamy, pręgi lub cętki. Siatkówka oczu kotowatych jest niezwykle czuła dzięki warstwie guaninowej powodującej charakterystyczne "świecenie oczu" pod wpływem światła.
Zamieszkują wszystkie strefy klimatyczne. Występują na wszystkich kontynentach poza Australią i Antarktydą. Zależnie od gatunku prowadzą nocny lub dzienny tryb życia, wspinają się na drzewa, niektóre bardzo szybko biegają (patrz gepard), inne polują z zasadzki. Żyją przeważnie samotnie, znacznie rzadziej w grupach rodzinnych lub niewielkich stadach. Rozmnażają się 1-2 razy w roku, młode przychodzą na świat ślepe.
Historia ewolucyjna kotów sięga końca eocenu. Wywodzą się prawdopodobnie z jednej z gałęzi wiwerowatych Viverridae. Do dziś niektórzy przedstawiciele tej rodziny, jak np. żenety lub fossa wykazują wiele cech wspólnych z kotowatymi. Może to byc przykład konwergencji ewolucyjnej lub też spadek po wspólnym przodku. Pierwsze prawdziwe kotowate pojawiły się w oligocenie. Najstarszy opisany kot to Proailurus lemanensis odkryty w Europie. Był to niewielki drapieznik prowadzący tryb zycia prawdopodobnie zblizony jak dzisiejszy margaj. Wiele czasu spędzał na drzewach, gdzie zdobywał pokarm i ukrywał sie przed wiekszymi drapieznikami. Od późniejszych kotowatych różni się wyraźnie częściowo stopochodnymi łapami tylnymi, dłóższym pyskiem i większą ilością zębów policzkowych. Nastepnym kotem był Pseudaelurus, który zróżnicował się na conajmniej kilkanaście gatunków i prawdopodobnie dał początek wszystkim późniejszym gałęziom kotowatych. Rodzaj ten rozprzestrzenił sie z Europy również na tereny Azji, Ameryki Północnej i prawdopodobnie również Afryki. Pseudaelurus dał początek dwóm najwazniejszym grupom kotowatych, szablastozębnym machajrodontom Machairodontinae oraz stożkozębnym felininom Felinae. Wśród tych ostatnich wyodrępniła się potem jeszcze jedna gałąź - panterininy Pantheriinae, do których zalicza się potocznie duże kotowate. Koty te nie mogą mruczeć, są za to w stanie ryczeć. Wiąże się to z budową kości gnykowych (u podstawy języka). U tych dużych kotów kość o nazwie epihyoideum została w toku ewolucji zastąpiona cienkim więzadłem, łączącym luźno język i krtań z podstawą czaszki. Źrenica dużych kotów jest okrągła. Kot domowy i koty z rodzaju Felis ( oraz większość niewielkich kotowatych) mają rozbudowane kości gnykowe i wydają pomruki, a ich źrenice są pionowe. Często wyróźnia się jeszcze podrodzinę gepardów Acinonychinae na podstawie bardzo charakterystycznych i unikalnych wśród kotowatych cech. Niedawno przeprowadzone badania genetyczne udowodniły jednak że gepard jest silnie zmodyfikowanym przedstawicielem felininae, a jego najbliższymi krewniakami są puma i jaguarundi.
W Polsce żyją żyją 2 gatunki z rodziny kotów: ryś i żbik (nie licząc najpopularniejszego kota domowego).
Przykłady kotów
| Plik:Lion zoo antwerp 1280.jpg | Plik:Rys rudy.jpg | 
|
|
Patrz też: Koty