Moskv
| |||||
| |||||
| Administrativine keskuz | Moskv | ||||
| Pind - Ühtes |
83-nz' 2561,5 km² | ||||
| Eläjiden lugu - Kaik |
1-nz' 12,197,596 ristitud (2015) | ||||
| Federaline ümbrik | Keskuzline | ||||
| Venäman ekonomine region | Keskuzline | ||||
| Valdkundkel' (-keled) | venäkel' | ||||
| Lidnan pämez' | Sergei Sobänin (2010-) | ||||
| Ohjastusen pämez' | hän-žo | ||||
| Lidnan Duman ezimez' | Aleksei Šapošnikov | ||||
| Gimn | «Minun armaz pälidn» («Minun Moskv») | ||||
| Avtokod | 77, 97, 99, 177, 197, 199, 777 | ||||
| Aigvöd | UTC+3 (MSK) | ||||
_-_Moscow.svg?lang=vep)
Moskv (venäkelel: Москва) om Venäläižen Federacijan pälidn, federaližen alištusen lidn da vägilidn. Moskv om Venäläižen Federacijan da Evropan kaikiš suremb lidn ristituiden lugun mödhe: vl 2015 vilukun 1 päival Moskvan eläjiden lugu om 12 197 596 eläjad. Lidn om Moskvan aglomeracijan keskuz (enamba 15,5 mln rist. vl 2012). Moskv mülüb Man 10 kaikiš järedambiden lidnoiden nimikirjuteshe.
Se om Federaližen Keskuzümbrikon administrativine keskuz, mugažo Moskvan agjan üks' administrativižiš keskusišpäi (sihe agjaha iče Moskv ei mülü).
Keled
Valdkundkel' om üks'jäine — venäkel'.
Istorii
Dolgorukii Jurii pani Moskvan lidnan alusen vodel 1147. Jäl'ghepäi lidn oli Suren Moskvan Ruhtinazkundan (Knäz'kundan), Venäläižen kunigazkundan (1389—1713), Venälaižen Imperijan (1728—1732), Nevondkundaližen Venäman (vspäi 1918) da NSTÜ:n istorine pälidn. Vspäi 1991 Moskv om nügüdläižen Venäman pälidnaks.
Nügüdläižiš röunoiš Moskv om olmas vl 2012 heinkun 1. päivälpäi.
Moskvan Päkäskuz[1] om vahvištadud vl 1995 kezakun 28. päiväl da om väges nügüd' äiluguižiden vajehtusidenke.
Geografijan andmused
Moskvan sijaduz om Päivnouzmaižen Evropan alangišton keskuses, Okanjogen ga Volgan jogiden keskes, Moskvanjogen keskjoksmusen molembil randoil.
Lidn-region röunatab Kalugan agjanke suvipäivlaskmas, om ümbärtud Moskvan agjal toižiš polišpäi. Moskv om valdmererandatoi.
Pind om 2 561 km², sidä kesken koumandez' (870 km²) om Moskvan ümbärten südäimes. Mec da penzhišt ottas 343 km² ümbärten südäimes, mugažo äi tahoid uziš rajoniš. Kaik joged mülüdas Moskvanjogen basseinha, sidä kesken Jauz, Shodn', Setun', Pahr da toižed. Enamba 20 sildad om saudud päliči Moskvanjoges lidnan röunoiš. Läz 400 uitod oma Moskvas.
Reljef om kukhikaz. Kaikiš korktemb čokkoim om Lämän Stanan ülüden pä, se sijadase Moskvan ümbärten suvipäivlaskmas sen südäimes (255 m). Kaikiš alahaižemb om Moskvanjogen kendäk päivnouzmas (114 m).
Klimat om ven kontinentaline. Heinkun keskmäine lämuz om +19°C, vilukun da uhokun kesklämuz om -6°C. Voden kesklämuz om +6°C. Paneb sadegid 600-800 mm vodes, enamba kezakus-redukus.
Londuseližed varad oma sauvondmaterialad (saved, letked), reskvezi.
Tobmuz
Sergei Sobänin radab lidnan pämehen vs 2010 redukun 21. päiväspäi. Kaik rahvaz änestab händast videks vodeks, strokuiden lugu om röunatusita. Lidnan pämez' om mugažo Moskvan ohjastusen pämez', hän märičeb sen strukturad da paneb Ohjastusen ministrid da toižid ühtnijoid radnikusile. Moskvan prefekturiden pämehed taughudas ohjastusen rados ministriden rangas.
Moskvan üks'kodine parlament om Lidnan Dum. Kaik rahvaz valičeb sen 45 ezitajad videks vodeks. Aleksei Šapošnikov radab Duman ezimeheks vs 2014 sügüz'kun 24. päiväspäi.
Radonoigendai tobmuz om Moskvan Ohjastuz. Lidnan departamentad, ohjandused, komitetad, laudkundad da inspekcijad alištudas Ohjastusele.
Vl 2013 sügüz'kun 8. päiväl lidnan pämest valitihe, nügüdläine mer sai vägestust ezmäižel tural (51,37% änid) da radab kahtenden strokun. Järgvaličendad Lidnan Dumha oliba vl 2014 sügüz'kun 14. päiväl.
Ičeze administrativiž-territorialine jagand, lidnanznam, flag da gimn oma Moskval. Venäman federaližed valdkundaližed aluskundad sijadase Moskvas (vaiše üks' niiden erind — Venäläižen Federacijan konstitucine käskuzkund — sijadase Piteriš), mugažo sijaližed tobmuden aluskundad da verhanmaiden sur'oigenduzkundad.
Administrativine jagand
Moskv jagase 12 ümbrikoks:
- Keskuzümbrik
- Pohjoine
- Pohjoižpäivnouzmaine
- Päivnouzmaine
- Suvipäivnouzmaine
- Suvine
- Suvipäivlaskmaine
- Päivlaskmaine
- Lodehline
- Zelenogradan
- Troickan
- Uden Moskvan
Ümbrikod alajagase rajonihe päiči Troickan da Uden Moskvan ümbrikoiš. Kaik om 125 rajonad. Troickan da Uden Moskvan ümbrikod mülütadas 21 kundad, ned — 289 žilod da küläd.
Rajoniden röunoiš sijadase 4 südäilidnalašt lidnad (Moskovskii, Ščerbink, Zelenograd, Troick).
Eläjad
Vn 2010 rahvahanlugemižen mödhe eläjiden lugu oli 11 503 501 ristitud[2], sidä kesken 24 vepsläšt[3]. Läz kaik eläjad oma lidnalaižed (99%).
Rahvahad (enamba 0,3% vl 2010): venälaižed (86,3%), ukrainalaižed (1,3%), totarlaižed (1,3%), armenijalaižed (0,9%), azerbaidžanlaižed (0,5%), evrejalaižed (0,5%), vaugedvenälaižed (0,3%), gruzijalaižed (0,3%), uzbekalaižed (0,3%), toižed — 3,5%, rahvahuden ozutandata — 5,8%.
Mel'heižtahod
Moskv om Venäman znamasine turistine keskuz. Moskvan Kreml' da Rusked torg, toižed kul'turan da arhitekturan muštpachad mülüdas UNESCO:n Man jäl'gusen nimikirjuteshe.
Transport
Moskv om mugažo jalos znamasine transportsol'm. Lidnas om 6 aeroportad, 9 päraudtestancijad, 3 jogiportad. Sapsan-üläpiguzjonused kävudas Piterin, Moskv da Alauz'lidnan keskes. Vodespäi 1935 Moskvan metropoliten radab pälidnas (vl 2015 om 12 jonod, 197 stancijad, 329 km raudted).
Sport
1980 vodel Moskvas mäniba Kezaolimpižed vändod.
Galerei
Tetabad ristitud
- Sündnuded
- Aleksei da Vasilii Berezuckijad (sünd. 1982) – Venäman futbolistad, vellesed-kaks'jaižed.
- Polina Gagarina (sünd. 1987) – Venäman pajatai naine.
- Glük'oZa (Natal'ja Čistäkova-Ionova) (sünd. 1986) – Venäman kinoaktris da estradan pajatai naine.
- Batu Hasikov (sünd. 1980) – Venäman kikbokser, enzne Kalmikijan parlamentan ezitai (2008-2012).
- Andrei Makarevič (sünd. 1953) – Nevondkundaližen Ühtištusen i Venäman bard, pajatai mez', muzikankirjutai, pirdai da TV-vedäi.
- Dmitrii Malikov (sünd. 1970) – Nevondkundaližen Ühtištusen i Venäman pajatai mez' da muzikankirjutai.
- Andrei Mironov (1941-1987) – oli Nevondkundaližen Ühtištusen kinon akt'or da pajatai.
- Nüša (Nüša Šuročkina) (sünd. 1990) – Venäman pajatai naine.
- Alla Pugačova (sünd. 1949) – Nevondkundaližen Ühtištusen i Venäman estradan pajatai naine da prodüser.
- Aleksandr Puškin (1799-1837) – oli Venälaižen imperijan runokirjutai da kirjutai.
- Elänuded
- Anatolii Papanov (1922-1987) – oli Venäman akt'or.
Homaičendad
- ↑ Moskvan Päkäskusen tekst (constitution.garant.ru). (ven.)
- ↑ Venäman kaikenaigaine ristitišt vl 2010. — Rosstat (gks.ru). (ven.)
- ↑ Население коренных малочисленных народов Российской Федерации по родному языку по отдельным субъектам (Venälaižen Federacijan igähižiden vähäluguižiden rahvahiden ristitišt mamankelen da subjektan polhe). — Lp. 21. (ven.)
Irdkosketused
- Tobmuz
- Moskv-lidnan pämehen da ohjastusen oficialine sait. (ven.) (angl.)
- Moskv-lidnan Duman oficialine sait. (ven.) (angl.)
- Toižed
- Moskvan rahvahidenkeskeine portal. (ven.) (angl.) (saks.) (fr.) (isp.) (kit.)
- Moskv, kudambad ei ole jo. Istoriž-kul'turine projekt. (venäkelel)
- Moskvan uzištused (newsmsk.com). (venäkelel)
| Venälaižen Federacijan subjektoiden pälidnad | ||
| Abakan | Alauz'lidn | Anadir' | Arhangel'sk | Astrahan' | Barnaul | Belgorod | Birobidžan | Blagoveščensk | Bränsk | Čeboksarad | Čeläbinsk | Čerkessk | Čit | Elist | Gatčin | Gorno-Altaisk | Groznii | Habarovsk | Hanti-Mansiisk | Irkutsk | Iževsk | Ivanovo | Jakutsk | Jaroslavl' | Jekaterinburg | Joškar-Ol | Kaliningrad | Kalug | Kazan' | Kemerovo | Kirov | Kizil | Kostrom | Krasnodar | Krasnogorsk | Krasnojarsk | Kurgan | Kursk | Lipeck | Magadan | Magas | Mahačkal | Maikop | Moskv | Murmansk | Nal'čik | Nar'jan Mar | Novosibirsk | Omsk | Orel | Orenburg | Penz | Perm' | Petropavlovsk Kamčatkal | Petroskoi | Piter | Pskov | Rostov Donal | Räzan' | Salehard | Samar | Saransk | Saratov | Siktivkar | Simferopol' (de fakto) | Sevastopol' (de fakto) | Smolensk | Stavropol' | Sur' Uz'lidn | Suvisahalinsk | Tambov | Tomsk | Tul | Tver' | Tümen' | Uf | Ulan Ude | Ul'janovsk | Vladikavkaz | Vladimir | Vladivostok | Volgograd | Vologd | Voronež | ||
| Evropan pälidnad | ||
| Afinad | Amsterdam | Andorr la Vel'j | Baku | Belgrad | Berlin | Bern | Bratislav | Brüssel' | Budapešt | Buharest | Dublin | Hel'sinki | Jerevan | Kijev | Kišinöv | Kopenhagen | Lissabon | London | Lüblän | Lüksemburg-lidn | Madrid | Minsk | Monako-lidn | Moskv | Nikosii | Oslo | Pariž | Podgoric | Prag | Reikjavik | Rig | Rim | San Marino-lidn | Sarajevo | Skopje | Sofii | Stokhol'm | Zagreb | Tallidn | Tbilis | Tiran-lidn | Vaduc | Vallett | Varšav | Vatikan | Ven | Vil'nüs | ||
| Nece kirjutuz Vepsän Vikijas: Москв. |