1. Timoteos

Timoteos'a Birinci Mektup (Grekçe: Επιστολή προς Τιμοθέῳν α') ya da Pavlus'un Timoteos'a Birinci Mektubu Yunanca Kutsal Yazıların (Yeni Ahit) bir kitabıdır. Sadece 1. Timoteos olarak da adlandırılmaktadır. Bu mektup elçi Pavlus'un değişik cemaatlere ya da kişilere yazdığı 14 mektubun biridir. Pavlus bu mektubu adı Timoteos olan bir Hristiyana yazdı.

Hitap edilen kişi

Timoteos adı „Tanrı'yı onurlandıran“ anlamına gelir. O, bir Yahudi kadın olan Evniki'nin ve ismi Yunanca Kutsal Yazılarda geçmeyen Yunan bir baba'nın oğluydu. Timoteos'a erken çocukluğunda annesi ve muhtemelen büyükannesi Lois tarafından "kutsal yazılar" öğretildi (Elçilerin İşleri 16:1; 2. Timoteos 1:5; 3:15). Timoteos'un Hristiyanlığı ne zaman kabul ettiği tam olarak bilinmemektedir. Fakat elçi Pavlus (muhtemelen M.S. 49'un sonlarında veya 50'nin başlarında) ikinci vaizlik gezisinde Listra'ya (muhtemelen Timoteos'un memleketi) geldiğinde, Timoteos belki yaklaşık 20 yaşındaydı ve “Listra ve Konya’daki kardeşler onun hakkında çok olumlu konuşuyorlardı.” (Elçilerin İşleri 16:2).

Elçi Pavlus ve cemaatin ihtiyarları, Timoteos'u İsa'nın takipçilerinin cemaatiyle ilgili belirli bir hizmet için ayırarak ona el koydular (2. Timoteos 1:6; Elçilerin İşleri 13:3). Pavlus, Timoteos'u yol arkadaşı olarak seçti ve Yahudilerin sendelemesine neden olmamak için onu sünnet etti (Elçilerin İşleri 16:3).

Timoteos, Pavlus ve Silas ile birlikte Filipi, Selanik ve Veriya'daki duyuru faaliyetine katıldı. Elçi Pavlus, bağnaz Yahudilerin uyandırdığı muhalefet yüzünden Veriya'dan ayrılmak zorunda kaldığında, yeni inananlar grubuna katılmak için Silas ve Timoteos'u orada bıraktı. Görünüşe göre Pavlus bundan sonra Veriya'ya bir mesaj göndererek Timoteos'a Selanik'teki kardeşleri ziyaret etmesini ve onları sıkıntılara rağmen sadık kalmaya teşvik etmesini söyledi. Ondan sonra Timoteos Korintos'ta Pavlus'la tekrar karşılaştığında, Selanik'teki Hristiyanların sadakati ve sevgisi hakkında iyi haber getirdi.

Elçi Pavlus'un üçüncü vaizlik gezisinde (M.S. 52-56 civarında), Timoteos onunla tekrar seyahat etti. (Elçilerin İşleri 20:4). Pavlus daha sonra muhtemelen Korintos'tan Romalılara yazdığında, Timoteos onunla birlikteydi. (Romalılar 16:21, 23; 1. Korintoslular 1:14). Timoteos adı, Pavlus'un Roma'daki ilk tutukluluğu sırasında Filipililere (1:1), Koloselilere (1:1) ve Filimon'a (ayet 1) yazdığı mektupların açılış selamlarında da görülür. Filipililer ile İbraniler mektuplarının yazıldığı dönemde Timoteos Roma'da hapsedilmiş gibi görünüyor (Filipililer 2:19; İbraniler 13:23).

Yazar

Kutsal Kitap'ın tanıklığı

İsa'nın elçisi Pavlus kendini şu sözlerle mektubun yazarı olarak tanıtır: „Kurtarıcımız Tanrı’nın ve ümidimiz Mesih İsa’nın emriyle Mesih İsa’nın elçisi olan Pavlus’tan, iman yolunda öz evladım gibi olan Timoteos’a, …“ (1. Timoteos 1:1, 2). Biyografisine de atıfta bulunur (1. Timoteos 1:12; 2:7; Elçilerin İşleri 9:15).

Pavlus, Benyamin kabilesinden olan bir Yahudi olarak Tarsus şehrinde doğdu (Filipililer 3:5; Elçilerin İşleri 21:39; 22:3). Anababası Yahudiliğin bir mezhebi olan Ferisilere ait idiler (Elçilerin İşleri 23:6; Filipililer 3:5). Doğumundan beri Roma'nın vatandaşlığına sahipti (Elçilerin İşleri 22:28). Çadırcı olarak geçimini sağladı (Elçilerin İşleri 18:3). Yeruşalim'de tahsili bir Ferisi olan Gamaliel tarafından öğretildi (Elçilerin İşleri 22:3). En az iki dil -İbranice ve Yunanca- konuşabildi (Elçilerin İşleri 21:37-40).

Pavlus, oradaki Hristiyanları tutuklu olarak Yeruşalim’e getirebilmek için Şam'a giderken olağanüstü bir görünüşte gökteki İsa'dan elçisi olarak seçildi (Elçilerin İşleri 9:1-16; Efesoslular 1:1).

Çocukluğundan beri o iki isme sahipti: İbranice ismi Saul ve Romalı ismi Pavlus. Özellikle Yahudi olmayan insanlara iyi haberi duyurmak için görevlendirildiğinden dolayı Romalı ismini kullandı (Elçilerin İşleri 9:15; Galatyalılar 2:7, 8).

Tarihin tanıklığı

Timoteos’a yazılan iki mektubun da Pavlus tarafından kaleme alındığı ve Kutsal Yazıların bir kısmı olduğu eski dönemlerden beri kabul edilir. Polykarpos, İgnatios ve Romalı Clemens gibi ilk Hristiyan ilahiyatçılarının hepsi de bu konuda aynı görüştedir.

Ayrıca Kutsal Metinlerin ilk birkaç yüzyıla ait listelerinde, Timoteos’a yazılan mektuplar Pavlus’un yazıları arasında yer almaktadır. Bir kaynak şöyle der: “Yeni Ahit yazılarında bundan daha güçlü kanıtlara sahip çok az kitap var. . . . . Bu nedenle, ilk yüzyıllardaki kilisenin sağlam tanıklığına rağmen mektupların doğruluğuna yöneltilen itirazlar, son dönemin icatları olarak görülmelidir.”

Dinbilimcilerin görüşleri

Aşağıdaki argümanlar, 1. Timoteos'un Pavlus'tan yazıldığına karşı yapılmıştır:

• Timoteos mektuplarındaki farklı kelimelerin kullanılışı (örneğin “hakikat bilgisi” [1. Timoteos 2:4], “sağlıklı öğreti” [2. Timoteos 4:3], “iyi işler” [1. Timoteos 2:10])

• Timoteos Pavlus'un deneyimli bir iş arkadaşı olduğu halde ona cemaat içinde nasıl davranması gerektiğini bilsin diye öğütler verdi (1. Timoteos 3:15) ve nasıl dua edilmesi gerektiğini yazıyor (1. Timoteos 2:1).

• Özellikle önemli olan, Timoteos'un bulunduğu cemaatteki durumun Pavlus'un cemaatlerinden önemli ölçüde farklı olduğu gözlemidir: Kurumsallaşmış yönetim organları ve bakanları olan bir cemaat düzeni vardır (1. Timoteos 3:1-12).

Bu sebeplerden dolayı Timoteos mektupları Pavlus'tan değil, bilinmeyen bir yazardan kaleme alındığı düşünülür.

Azınlıkta olan dinbilimcilere göre Pavlus Timoteos'a gönderilen mektupların yazarıdır.

Dinbilimcilerin görüşlerinin eleştirisi

• Farklı kelimelerin kullanılması geçerli bir neden değildir. Bazı sözcüklerin kullanılışı anlatılan konuya bağlıdır. Ayrıca “hakikat bilgisi” (ἐπίγνωσιν ἀληθείας) Titus 1:1 İbranice 10:26'da da geçer; “sağlıklı öğreti” (ὑγιαινούσης διδασκαλίας) Titus 1:9; 2:1'de de geçer; “iyi işler” (ἔργων ἀγαθῶν) Efesoslular 2:10 ve Koloseliler 1:10'da da geçer.

Diğer mektuplarda da sadece orada kullanılan kavramlar geçer: Filipililer 2:6 (ἐν μορφῇ θεοῦ) ”Tanrı'ya benzer yapı”; 1. Korintoslular 4:9 (θέατρον) “seyirlik oyun”.

• Pavlus Timoteos'a birinci mektubunu yazınca Timoteos nispeten gençti (1. Timoteos 4:12). Özellikle cemaatte daha yaşlı kişilere karşı nasıl davranılması gerektiğini öğütlemek yerindeydi (1. Timoteos 5:1, 2). Ayrıca Pavlus, Timoteos'a dua etmeyi öğretmedi. Hizmet ettiği cemaatlerde Timoteos, imandaşlarının sürekli dua etmelerine dikkat edecekti (1. Timoteos 2:1).

• Pavlus, Titus'a bir mektup yazarken onun Girit adasında “her şehirde cemaat ihtiyarlarını” atanması gerektiğini yazdı (Titus 1:5-9). Galatya bölgesinde cemaatler kurulduğu zaman “her cemaatte onlar için ihtiyarlar” atandılar (Elçilerin İşleri 14:23).

Selanik'te de cemaatte önderlik edenler vardı (1. Selanikliler 5:12, 13). Pavlus, Filipide olan Hristiyanlara yazdığı zaman giriş sözlerinde “cemaat gözetmenleri ve görevlileri” değindi (Filipililer 1:1). İbraniler 13:7, 17'e göre tüm cemaatlerde önderlik eden kişiler vardı.

Bundan anlaşılıyor ki Hristiyan cemaatlerin tümünde gözetmenler (episkopos) ve görevliler (diakonos) bulundu.

Kanon Dizileri ve El Yazmaları

Kartaca Konsili’nden önce (M.S. 397) hazırlanmış dördüncü yüzyıla ait kanon listelerinden birçoğu Yunanca Kutsal Metinlerin günümüzde kabul edilen dizisiyle tamamen uyuşur.

El yazmalarına gelince yazarlar ilk önce papirüs kâğıt olarak kullandılar. Papirüs, aynı adı taşıyan bir su bitkisinden yapılır. Yazıcılar yaklaşık M.S. 4. yüzyıldan itibaren el yazmalarında papirüs yerine genellikle dana, kuzu ya da keçi derisinden yapılan ve daha dayanıklı bir malzeme olan vellum (bir parşömen türü) kullanılmaya başladılar. Bu vellumlardan günümüze dek ulaşan bazıları çok önemli Kutsal Kitap el yazmalarını içerir.

Kanon Dizileri

1. Timoteos Mektubu Kutsal Kitabın erken kanon dizilerinde geçer:

Kanon Dizileri

	İsim	Yıl (M.S.)
1	Muratori Fragmanı (İtalya)	170
2	İrenaeus (Anadolu)	180
3	İskenderiyeli Clemens	190
4	Tertullianus (Kuzey Afrika)	207
5	Origenes (İskenderiye)	230
6	Eusebios (Filistin)	320
7	Kudüslü Kyrillos	348
8	Cheltenham-Listesi (Kuzey Afrika)	365
9	Athanasios (İskenderiye)	367
10	Epiphanios (Filistin)	368
11	Nazianzoslu Gregorios (Anadolu)	370
12	Amphilokhios (Anadolu)	370
13	Philaster (İtalya)	383
14	Hieronymus (İtalya)	394
15	Augustinus (Kuzey Afrika)	397
16	Kartaca Konsili (Kuzey Afrika)	397

Papirüs El Yazmaları

1. Timoteos Mektubu'nun birkaç ayetleri eski Papirüs El Yazmalarında bulunur.

Papirüs El Yazmaları

Simge	İsim	Tarih (M.S.)	Dil	Bulundukları Yer	İçerik
${\mathfrak {P}}^{133}$	P. Oxyrhynchus 5259	200-300	Yunanca	Oxford (İngiltere)	1. Timoteos 3:13 – 4:8

Vellum ve Deri El Yazmaları

Kodeks Sinaiticus: Matta 8:28-9:23

1. Timoteos Mektubu'nun tümü bazı meşhur Vellum ve Deri El Yazmalarında bulunur.

Vellum ve Deri El Yazmaları

	Simge	İsim	Tarih (M.S.)	Dil	Bulundukları Yer
1	א	Kodeks Sinaiticus	4. yüzyıl	Yunanca	Londra (İngiltere)
2	A	Kodeks Alexandrinus	5. yüzyıl	Yunanca	Londra (İngiltere)
3	B	Kodeks Vatikanus 1209	4. yüzyıl	Yunanca	Vatikan Kütüphanesi
4	C	Kodeks Ephraemi Syri reskriptus	5. yüzyıl	Yunanca	Paris (Fransa)
5	DP	Kodeks Claromontanus	6. yüzyıl	Yunanca / Latince	Paris (Fransa)

1. Timoteos 3:2

AnaBritannica ansiklopedisi bekârlık kuralını “Bazı dinlerde, din görevlilerinin ya da kendini dine adamış kişilerin evlenmeme yükümlülüğü” olarak tanımlar. Bu yükümlülük cinsellikten uzak durmayı gerektirir. 2006 yılında Papa 16. Benedict, Vatikan’daki kardinallere hitaben yaptığı konuşmasında, bekârlık talebinin “Havarilerin dönemine kadar uzanan bir geleneğe” dayandığını söyledi.

Birinci yüzyıldaki Hristiyanlar arasında cemaatte önderlik edenler için bir evlenme yasağı yoktu. 1. Timoteos 3:2'de şu yazılıdır: „Öyleyse bir gözetmen (ἐπίσκοπον = episkopos), ayıpsız, tek kadınla evli, …“ Kutsal Kitap birinci yüzyılda elçi Petrus gibi birçok vaizin evli olduğunu gösterir (Matta 8:14; Markos 1:29-31; 1. Korintoslular 9:5).

12. yüzyılından beri Katolik rütbe sahibi olanlar için bir evlenme yasağı mevcuttur. 1123 ve 1139 tarihlerinde Roma’da toplanan Laterano Konsilleri’nde iyice yerleşti ve Katolik Kilisesinin resmi tutumu olarak bugüne dek süregeldi.

Bu kilise kanunu Kutsal Kitap'a değil dinsel bir geleneğe dayanmaktadır.

Bölümleme

Kutsal Kitap'ın bölümlere ve ayetlere bölünmesi orijinal yazarlara geri dönmez, fakat yüzyıllar sonra yararlılık nedenleriyle tanıtıldı. Masoretler, İbranice Kutsal Yazıları ayetlere ayırdı. Daha sonra M.S. 13. yüzyılda bölümler eklendi. 1553'te, Robert Estienne'in Fransızca Kutsal Kitap'ı nihayet mevcut bölüm ve ayet bölümüyle birlikte ilk tam Kutsal Kitap olarak basıldı.

• Bölüm 1: Giriş sözleri (1, 2); sahte öğretmenlere karşı uyarı (3-11); Pavlus'a karşı hak edilmemiş iyilik (12-16); ebediyetin kralı (17); iyi mücadeleye devam etmek (18-20).
• Bölüm 2: Her tür insan için dua etmek (1-7): ancak bir tek Tanrı ve bir tek aracı (5), tüm insanlar için eşdeğer bir fidye (6); erkekler ve kadınlar için talimatlar (8-15): haddini bilir olmak (9, 10).
• Bölüm 3: Gözetmenler için koşullar (1-7); görevliler için koşullar (8-13); Tanrısal bağlılığın sırrı (14-16).
• Bölüm 4: Cinlerin öğretilerine karşı uyarı (1-5); Mesih'in iyi bir hizmetçinin nitelikleri (6-10): Tanrısal bağlılığın aksine bedensel eğitim (8); „Öğretişine dikkat et“ (11-16).
• Bölüm 5: Gençlere ve yaşlılara karşı davranış (1, 2); dullara yardım (3-16); çalışkan gözetmenlere saygı göstermek (17-25).
• Bölüm 6: Kulların efendilerine karşı saygısı (1, 2); sahte öğretmenler ve para sevgisi (3-10); Tanrı'ya bağlı olan bir insan için yönergeler (11-16); iyi işlerle ilgili zengin olmak (17-19); emanet edilen şeylere dikkat etmek (20, 21).

İçerik

Sina Yazması'nda bulunan 1. Timoteos 3:16 ayeti

Bu mektup, İsa’nın takipçisi bir ihtiyar olan Timoteos'a sorumlulukları hakkında öğütler içeriyor.

Pavlus, önceki hayatında ne gibi değişiklikler yaptığını anlattıktan sonra (1:12-14) ruhi bir savaşa girip inancı ve vicdanını korusun diye Timoteos'u teşvik ediyor (1:18, 19). Tanrı'nın isteği “her tür insanın hakikatle ilgili tam bilgi edinmesi ve kurtulmasıdır” (2:4). Hakikat bilgisi, tek bir Tanrı'nın ve Tanrı’yla insanlar arasında tek bir aracının var olduğunu içeriyor. O aracı olan İsa tüm insanlar için eşdeğer bir fidye olarak kendi canını verdi (2:5, 6).

Pavlus Timoteos'un, cemaatteki erkeklerin öfke ve tartışmalardan uzak durmalarına dikkat etmesini öğütlüyor. Ayrıca o, kadınların “altın ya da inciler veya çok pahalı elbiselerle değil, düzgün kıyafetler içinde ölçülü ve sağduyulu bir tutumla ve iyi işlerle kendilerini süslemelerine dikkat etsin (2:8-10).

Timoteos tarafından gözetmen olarak tayın edilen erkekler şu gereksinimleri karşılamalıdır: kusursuz olmalı, yalnızca bir karısı olmalı ve aklı başında, düzenli, misafirperver ve öğretme yeteneğine sahip olmalıdır; içki ve mizaç konusunda ölçülü ve duyarlı olmalı, paraya düşkün olmamalı, evini mükemmel bir şekilde yönetmeli, yeni iman etmiş biri olmamalı ve cemaat dışında iyi bir üne sahip olmalıdır (3:1-7). Hizmet görevlileri ciddi olmalı, ikiyüzlü değil, çok içki içmemeli veya haksız kazanç peşinde koşmamalı; önce göreve uygun olup olmadıkları denenmeli ve onlar da kendi evlerini mükemmel bir şekilde yönetmelidir (3:8-10, 12, 13).

Pavlus, bazılarının imandan sapacaklarını yazarak Timoteos'u uyarıyor (4:1-4). Bunun için onun değerli öğretiye bağlı kalıp Tanrı’ya bağlılık geliştirme hedefiyle kendini eğitmesini istiyor (4:6, 7). Timoteos, konuşma, davranışlar, sevgi, iman ve iffetle ilgili sadık kişilere iyi bir örnek bıraksın (4:12). Timoteos, cemaatten maddi destek alan dul kadınlarla ilgili Pavlus'tan öğüt alıyor (5:3-16).

Mektubun sonunda Pavlus Timoteos'un dikkatini bir daha başka bir öğreti yayan ve maddi servete güvenen kişilere çekiyor (6:3, 17). Pavlus şu uyarı kaleme aldı: “Zengin olmayı hedef edinenler, ayartıcı durumlara ve tuzağa düşerler; insanları yıkıma ve yok oluşa sürükleyen anlamsız ve zararlı arzulara kapılırlar. Çünkü her türlü zararlı şeyin bir kökü de para sevgisidir. Bazıları bu sevdaya kapılarak iman yolundan saptılar ve büyük acılarla kendilerini yaraladılar.” (6:9, 10). Fakat elindekiyle yetinmeyi bilen ve Tanrı’ya bağlılık büyük bir kazanç yolu olarak görenler “kendilerine güvenli bir hazine biriktirerek gelecek için iyi bir temel hazırlayabilirler ve “böylece, gerçek yaşama sımsıkı bağlanabilirler (6:17).

Edebiyat

• Heinz-Werner Neudorfer: Der erste Brief des Paulus an Timotheus (= Historisch-Theologische Auslegung). SCM R. Brockhaus, Wuppertal 2004, ISBN 978-3-417-29721-8.
• Helmut Merkel: Die Pastoralbriefe (= Neues Testament Deutsch. Band 9/1 der Neubearbeitung). Vandenhoeck & Ruprecht, Göttingen 1991, ISBN 3-525-51373-9.
• Lorenz Oberlinner: Kommentar zum Ersten Timotheusbrief (= Herders Theologischer Kommentar zum Neuen Testament. Band 11/2: Die Pastoralbriefe). Herder, Freiburg / Basel / Wien 1994, ISBN 3-451-23224-3.
• Jürgen Roloff: Der erste Brief an Timotheus (= Evangelisch-Katholischer Kommentar, 15). Benziger, Zürich 1988, ISBN 3-545-23116-X.

Ayrıca bakınız

• Yeni Ahit'in Papirüsler Listesi
• Yeni Ahit'in El Yazmalarının Kategorileri
• Muratori Kanonu