Al-Muktadir
| |
| 18. kalif | |
| Okres |
od 13 sierpnia 908 |
|---|---|
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Dane biograficzne | |
| Dynastia | |
| Data i miejsce urodzenia | |
| Data i miejsce śmierci |
31 października 932 |
| Ojciec | |
| Matka | |
| Małżeństwo | |
| Moneta | |
 Złoty dinar kalifa Al-Muktadira | |
Abū’l-Faḍl Jaʿfar ibn Aḥmad ibn Ṭalḥa ibn Jaʿfar ibn Muḥammad ibn Hārūn Al-Muqtadir bi'Llāh (arab. أبو الفضل جعفر بن أحمد المعتضد بالله), znany również jako ⓘal-Muqtadir bi'Llāh (arab. المقتدر بالله, "Potężny w Bogu"[1], ur. 13 listopada 895 w Bagdadzie, zm. 31 października 932 tamże) – osiemnasty kalif Abbasydów.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Przyszły kalif Al-Muktadir przyszedł na świat 14 listopada 895 roku, jako drugi syn kalifa Al-Mu’tadida. Jego matką była konkubina i umm al-walad ojca Shaghab[2][3].
Panowanie
[edytuj | edytuj kod]
Al-Muktadir był pierwszym nieletnim kalifem w historii muzułmańskiej[4] i w związku z tym w początkowych latach jego panowania powołano radę regencyjną (al-sāda, „panowie”), w skład której, według al-Tanukhi, wchodziła jego matka Shaghab, jej osobista agentka (qahramāna) Umm Musa, jej siostra Khatif i inna była konkubina al-Mu’tadida, Dastanbuwayh[5][6]. Shaghab, zwykle znana po prostu jako al-Sayyida („Dama”), całkowicie „dominowała nad synem, wykluczając inne kobiety w jego haremie, w tym żony i konkubiny”; al-Muktadir spędzał większość czasu w kwaterach matki. W rezultacie sprawy rządowe zaczęto rozstrzygać w prywatnych kwaterach władcy, a nie w pałacu publicznym zdominowanym przez biurokrację, a Shaghab stała się jedną z najbardziej wpływowych postaci panowania syna, ingerując w mianowanie i zwalnianie urzędników, wnosząc wkłady finansowe do skarbu państwa i podejmując działalność charytatywną[7]. Późniejsi historycy zazwyczaj przedstawiają Shaghab jako „chciwą i krótkowzroczną intrygantkę”[8].
Mu’nis al-Muzaffar był jednym z pierwszych zagorzałych przeciwników Ibn al-Furata[9] i sojusznikiem jego głównego rywala, Alego ibn Isa al-Dżarraha oraz jego frakcji[10]. Ibn al-Furata był wyższym urzędnikiem kalifatu Abbasydów pełnił trzykrotnie funkcję wezyra pod rządami Al-Muktadira.
W 928 roku, po usunięciu z wezyratu swojego faworyta, Alego ibn Isy[11], Mu’nis przeprowadził zamach stanu i obalił Al-Muktadira, a na jego miejsce wprowadził swojego przyrodniego brata Al-Kahira, ale wycofał się po kilku dniach. Mu’nis sprawował teraz praktycznie dyktatorską władzę nad rządem Abbasydów[9][12].
W 931 roku Al-Muktadir zgromadził wystarczające poparcie, aby zmusić go do opuszczenia Bagdadu, ale w 932 roku, po zebraniu wojsk, Mu’nis wkroczył do Bagdadu i pokonał armię kalifa pod murami miasta, a Al-Muktadir poległ na polu bitwy[9][12]. Triumfujący Mu’nis ustanowił teraz Al-Kahira kalifem, ale obaj szybko się od siebie oddalili. W 933 roku Al-Kahir zwabił Mu’nis i jego głównych poruczników do pałacu, gdzie zostali straceni[9][13].
Życie prywatne
[edytuj | edytuj kod]Al-Muktadir miał tylko jedną żonę, która nazywała się Hurra bint Badr. Miał on natomiast liczne konkubiny. Jedną z nich była kobieta imieniem Zalum, matka najstarszego syna kalifa, Ar-Radiego i księcia Haruna[14][15][16]. Inną konkubiną była Dimma, matka księcia Ishaka i babcia przyszłego kalifa, Al-Kadira[17]. Następna konkubina nazywała się Khalub, ale znana była również jako Zuhra[18]. Ona była matką kalifa Al-Muttakiego[15][16]. Konkubina Mash’ala była Saqalibą i matką przyszłego kalifa, Al-Mutiego[15][16]. Inną konkubiną była Khamrah. Była matką księcia Isy i jest opisywana jako osoba bardzo dobroczynna wobec biednych i potrzebujących[19]. Kolejną konkubiną była matka księcia Ibrahima, który urodził się w 909 roku. Matka dziecka została pochowana na cmentarzu Rusafah[19]. Oprócz wcześniej wspomnianych synów, Al-Muktadir miał dwie córki: jedna zmarła w 911 roku i została pochowana obok grobu swojego dziadka, Al-Mu’tadida, a druga zmarła w 917 roku i została pochowana na cmentarzu Rusafah[20].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Bowen 1928 ↓, s. 88.
- ↑ Massignon 1994 ↓, s. 182.
- ↑ Zetterstéen i Bosworth 1993 ↓, s. 541.
- ↑ Osti 2013 ↓, s. 53.
- ↑ Osti 2013 ↓, s. 56.
- ↑ El Cheikh 2013 ↓, s. 168.
- ↑ El Cheikh 2013 ↓, s. 168-169.
- ↑ Osti 2013 ↓, s. 59.
- ↑ a b c d Bowen 1993 ↓, s. 575.
- ↑ Bonner 2010 ↓, s. 350.
- ↑ Kennedy 2004 ↓, s. 192.
- ↑ a b Bonner 2010 ↓, s. 351.
- ↑ Kennedy 2004 ↓, s. 192-193.
- ↑ Brubaker i Tougher 2016 ↓, s. 331-332.
- ↑ a b c L. Massingnon, H. Masson: The Passion of Al-Hallaj: Mystic and Martyr of Islam. Princeton University Press, s. 182, seria: Bollingen Series. ISBN 978-0-691-01919-2. (ang.).
- ↑ a b c L. Massingnon, H. Masson: The Passion of Al-Hallaj, Mystic and Martyr of Islam. T. 1: The Life of Al-Hallaj. Princeton University Press, s. 394. (ang.).
- ↑ Sourdel 1978 ↓, s. 378.
- ↑ Sayyid Saeed Akhtar Rizvi, Salman Shou: Mtazamo wa Kiislamu na wa Nchi za Magharibi. Al-Itrah Foundation, s. 63. ISBN 978-9987-9022-4-8. (suahili).
- ↑ a b Brubaker i Tougher 2016 ↓, s. 332.
- ↑ Brubaker i Tougher 2016 ↓, s. 337.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Michael Bonner: The waning of empire, 861–945. W: Chase F. Robinson: The New Cambridge History of Islam, Volume 1: The Formation of the Islamic World, Sixth to Eleventh Centuries. Cambridge: Cambridge University Press, 2010. ISBN 978-0-521-83823-8. (ang.).
- Harold Bowen: The Life and Times of ʿAlí Ibn ʿÍsà, ‘The Good Vizier. Cambridge: Cambridge University Press, 1928. OCLC 386849. [dostęp 2024-11-01]. (ang.).
- Harold Bowen: Muʾnis al-Muẓaffar. W: Clifford Edmund Bosworth, Emeri van Donzel, Wolfhart Heinrichs, Charles Pellat: The Encyclopedia of Islam. T. VII. New Edition, 1993, s. 575. ISBN 978-90-04-09419-2. (ang.).
- L. Brubaker, S. Tougher: Approaches to the Byzantine Family. Taylor & Francis, 2016, s. 331-332, seria: Birmingham Byzantine and Ottoman Studies. ISBN 978-1-317-18001-2. (ang.).
- Chapter Seven: The Harem. W: Nadia Maria El Cheikh: Crisis and Continuity at the Abbasid Court: Formal and Informal Politics in the Caliphate of al-Muqtadir (295-320/908-32). BRILL, 2013, s. 165-185. ISBN 978-90-04-25271-4. [dostęp 2024-11-01]. (ang.).
- Hugh N. Kennedy: The Prophet and the Age of the Caliphates: The Islamic Near East from the 6th to the 11th Century. Wyd. 2. Pearson Education, 2004. ISBN 978-0-582-40525-7. [dostęp 2024-11-01]. (ang.).
- Louis Massignon: The Passion of Al-Hallaj: Mystic and Martyr of Islam. Princeton University Press, 1994. ISBN 978-0-691-01919-2. [dostęp 2024-11-01]. (ang.).
- Leitzia Osti: The Caliph. W: Crisis and Continuity at the Abbasid Court: Formal and Informal Politics in the Caliphate of al-Muqtadir (295–320/908–32). Leiden: Brill, 2013, s. 49-61. ISBN 978-90-04-25271-4. (ang.).
- Dominique Sourdel: al-Ḳādir Bi'llāh. W: Clifford Edmund Bosworth, Emeri van Donzel, Wolfhart Heinrichs, Charles Pellat: The Encyclopedia of Islam. T. VII. New Edition, 1978, s. 378-379. DOI: 10.1163/1573-3912_islam_SIM_3761. OCLC 758278456. (ang.).
- Karl Vilhelm Zetterstéen, Clifford Edmund Bosworth: al-Muḳtadir. W: Karl Vilhelm Zetterstéen, Clifford Edmund Bosworth: Encyclopaedia of Islam. Wyd. 2. T. 7: Mif–Naz. Leiden: E.J. Brill, 1993, s. 542-543. ISBN 978-90-04-09419-2. (ang.).