Przejdź do zawartości

Aleksander Koj

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Aleksander Koj
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

26 lutego 1935
Gana

Data i miejsce śmierci

29 grudnia 2016
Kraków

Profesor nauk medycznych
Specjalność: biochemia, biologia molekularna
Alma Mater

Akademia Medyczna w Krakowie

Doktorat

1961

Habilitacja

1969

Profesura

1976

Polska Akademia Nauk / Umiejętności
Status PAN

członek rzeczywisty

Status PAU

członek krajowy czynny

Nauczyciel akademicki
Uczelnia

Uniwersytet Jagielloński

Odznaczenia
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
Grób Aleksandra Koja na cmentarzu Rakowickim

Aleksander Koj (ur. 26 lutego 1935 w Ganie, zm. 29 grudnia 2016 w Krakowie[1]) – polski lekarz, naukowiec zajmujący się biochemią i biologią molekularną, profesor nauk przyrodniczych, rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Syn Franciszka i Zofii[1], urodził się 26 lutego 1935 w Ganie[2]. W latach 1951–1957 studiował medycynę na Wydziale Lekarskim Akademii Medycznej w Krakowie[3]. W 1961 uzyskał na tej samej uczelni stopień doktora nauk medycznych[4] na podstawie pracy dotyczącej biosyntezy glutationu we krwi. W latach 1953–1967 pracował w Katedrze Chemii Fizjologicznej Akademii Medycznej w Krakowie. W 1968 przeszedł na Wydział Biologii i Nauk o Ziemi UJ[3]. Habilitował się w 1969 na Uniwersytecie Jagiellońskim w dziedzinie biochemii[4] na podstawie rozprawy zatytułowanej Wpływ urazu na szybkość syntezy fibrynogenu[3]. W 1976 otrzymał tytuł naukowy profesora nadzwyczajnego. W 1990 mianowano go profesorem zwyczajnym[4].

Okresowo pracował poza granicami kraju na uniwersytetach w Wielkiej Brytanii, Kanadzie i Stanach Zjednoczonych[4], m.in. w zakładzie patologii McMaster University w Hamilton (1976–1977, 1983–1984) i zakładzie biochemii Georgia State University (1991–1992)[3]. Na Uniwersytecie Jagiellońskim pełnił funkcje dyrektora Instytutu Biologii Molekularnej (1977–1981)[2], kierownika Zakładu Biochemii Zwierząt (1986–1993), a w 1994 objął kierownictwo Pracowni Regulacji Metabolizmu[3]. Od 1984 do 1987 zajmował stanowisko prorektora UJ ds. kadry naukowej i badań. Przez trzy kadencje (w latach 1987–1990, 1993–1996 oraz 1996–1999) sprawował urząd rektora Uniwersytetu Jagiellońskiego. Jako rektor dążył do budowy III kampusu UJ, co uwieńczył położeniem kamienia węgielnego pod jego budowę. W latach 1997–1999 był przewodniczącym Konferencji Rektorów Akademickich Szkół Polskich[2]. W 2005 został profesorem emerytowanym.

W latach 80. uczestniczył w pracach Centrum Obywatelskich Inicjatyw Ustawodawczych Solidarności[5]. Był członkiem krajowym czynnym Polskiej Akademii Umiejętności oraz członkiem rzeczywistym Polskiej Akademii Nauk[6]. W latach 1987–1990 pełnił funkcję wiceprzewodniczącego Komitetu Biochemii i Biofizyki PAN. Zaangażował się również w działalność Wspólnoty Polskiej oraz krajowych i międzynarodowych organizacji naukowych (m.in. jako prezes oddziału Polskiego Towarzystwa Biochemicznego)[4].

Dorobek naukowy Aleksandra Koja objął blisko 200 prac, głównie z dziedziny enzymologii, immunologii, biologii molekularnej i patofizjologii klinicznej. Zajmował się także rolą, jaką pełnią cytokiny w fizjologii i w stanach chorobowych, metabolizmem siarki, szybkością syntezy i katabolizmu białek osocza oraz własnościami proteinaz i ich inhibitorów białkowych[4].

Wypromował około 60 magistrów[2] i 13 doktorów[4].

Zmarł 29 grudnia 2016[7], pochowany został w alei zasłużonych cmentarza Rakowickiego w Krakowie[8] (kwatera LXIX, pas B/1/24)[9].

Odznaczenia i wyróżnienia

[edytuj | edytuj kod]
Ordery i odznaczenia
Nagrody i wyróżnienia

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b Aleksander Koj. rejestry-notarialne.pl. [dostęp 2021-03-05].
  2. a b c d e f Zmarł prof. Aleksander Koj, trzykrotny rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego. naukawpolsce.pap.pl, 30 grudnia 2016. [dostęp 2016-12-31].
  3. a b c d e Prof. dr hab. Aleksander Koj – laureat Nagrody FNP 1996. fnp.org.pl. [dostęp 2016-12-31].
  4. a b c d e f g h i j Aleksander Koj. pan.pl. [dostęp 2012-04-15].
  5. Kazimierz Barczyk, Stanisław Grodziski, Stefan Grzybowski: Obywatelskie Inicjatywy Ustawodawcze Solidarności 1980–1990. Warszawa: Kancelaria Sejmu, 2001. ISBN 83-7059-503-0. [dostęp 2015-10-09].
  6. Prof. dr hab. czł. rzecz. PAN Aleksander Koj, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2016-12-31].
  7. Zmarł profesor Aleksander Koj. Trzykrotny rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego. uj.edu.pl, 30 grudnia 2016. [dostęp 2016-12-30].
  8. Ostatnia droga legendarnego rektora prof. Aleksandra Koja. dziennikpolski24.pl, 5 stycznia 2017. [dostęp 2017-01-11].
  9. Lokalizator Grobów. Zarząd Cmentarzy Komunalnych w Krakowie. [dostęp 2022-03-15].
  10. M.P. z 2011 r. nr 111, poz. 1120
  11. Ordery dla zasłużonych wykładowców i pracowników naukowych UJ. prezydent.pl, 1 października 2011. [dostęp 2012-04-15].
  12. M.P. z 1999 r. nr 38, poz. 578

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]