Beyin zarı
Beyin zarları veya meninksler (Latince: tek. meninx, çoğ. meninges), beyin ve omuriliği sarmalayan üç zara verilen isimdir. Memelilerde beyin zarları sert zar (dura mater), örümceksi zar (araknoid mater) ve ince zar (pia mater) bölümlerinden oluşur. Beyin omurilik sıvısı, araknoid mater ile pia mater arasındaki subaraknoid boşlukta bulunur. Bu zarların temel işlevi, merkezi sinir sistemini korumaktır.
Yapı
[değiştir | kaynağı değiştir]Dura mater
[değiştir | kaynağı değiştir]
Dura mater, kafatasına ve omurlara en yakın olan kalın ve dayanıklı bir zardır. En dıştaki kısım olan dura mater, çoklu düzenlenmiş hücre süreçleri, hücre dışı kollajen içermeyen ve önemli hücre dışı boşluklarla karakterize gevşek şekilde düzenlenmiş, fibroelastik bir hücre tabakasıdır. Orta bölge çoğunlukla lifli bir kısımdır. Kafatasına en yakın olan endosteal tabaka ve beyne daha yakın kalan iç meningeal tabaka olmak üzere iki katmandan oluşur.[1] Pia mater'deki kılcal damarlara yol olan daha büyük kan damarlarını içerir. Yoğun lifli dokudan oluşur ve iç yüzeyi pia mater ve araknoid mater yüzeylerinde bulunanlar gibi düzleştirilmiş hücrelerle kaplıdır. Dura mater, araknoid materi sarar ve beyinden kalbe doğru kan taşıyan büyük dural sinüsleri çevreler .
Leptomeninksler
[değiştir | kaynağı değiştir]Araknoid ve pia mater bazen birlikte Grekçede "ince beyin zarları" manasına gelen leptomeninges olarak adlandırılırlar. Bu ortak sınıflandırmada araknoid materin pia matere örümcek ağı benzeri iplikçikler ile bağlı olmasının ve dolayısıyla yapısal olarak bir devamlılık oluşturmalarının payı vardır. Yapılar, ana bir beyin omurilik sıvısı proteini olan prostaglandin D2 sentaz üretiminden sorumludur.[2]
Araknoid mater (örümceksi zar)
[değiştir | kaynağı değiştir]
Meninksin orta öğesi örümcek ağına benzeyen görünümünden dolayı araknoid mater olarak adlandırılan kısımdır ve merkezi sinir sistemini sarmalar. Bu ince, şeffaf zar, lifli dokudan oluşur ve pia mater gibi, sıvı geçirmediği düşünülen düz hücreler ile kaplanmıştır.
Araknoid materin şekli, beyin yüzeyinin kıvrımlarına uymaz ve gevşek bir keseye benzer.
pia mater
[değiştir | kaynağı değiştir]Tüm beyin hatlarını (gyri ve sulci) takip ederek beyin ve omuriliğin yüzeyine sıkıca yapışmış bir meningeal zarf olan pia mater çok hassas bir zardır. Dış yüzeyinde, sıvı geçirmez olduğu düşünülen bir düz hücre tabakası ile kaplanmış lifli dokudan oluşan çok ince bir yapıya sahiptir. Kan damarları pia mater içinden geçerek beyne ve omuriliğe kılcal damarlar yolu ile besin gönderir.
Subaraknoid mesafe
[değiştir | kaynağı değiştir]Subaraknoid mesafe, normalde araknoid ile beyin omurilik sıvısı ile dolu pia mater arasında var olan ve omuriliğe doğru devam eden boşluktur. Boşluklar, subaraknoid boşluk boyunca farklı noktalardaki açıklıklardan oluşur ve içleri beyin omurilik sıvısı ile doludur.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Scalp Anatomy: Structure, Nerve Supply, Arterial Supply". 20 Haziran 2017. 23 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ekim 2019.
- ^ Yamashima, Tetsumori; Sakuda, Kazushige; Tohma, Yasuo; Yamashita, Junkoh; Oda, Hiroshi; Irikura, Daisuke; Eguchi, Naomi; Beuckmann, Carsten T.; Kanaoka, Yoshihide; Urade, Yoshihiro; Hayaishi, Osamu (1 Nisan 1997). "Prostaglandin D Synthase (β-Trace) in Human Arachnoid and Meningioma Cells: Roles as a Cell Marker or in Cerebrospinal Fluid Absorption, Tumorigenesis, and Calcification Process". Journal of Neuroscience (İngilizce). ss. 2376-2382. 23 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ekim 2017.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
Wikimedia Commons'ta Meninges ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur
