Breyten Breytenbach

	Breyten Breytenbach
	skriuwer
	Breyten Breytenbach op it Brooklyn Book Festival, 2009
	persoanlike bysûnderheden
oar pseudonym	B.B. Lasarus, Jan Blom en Jan Afrika.
nasjonaliteit	Frânsk; Súdafrikaansk
berne	16 septimber 1939
berteplak	Bonnievale
	wurk
taal	Afrikaansk, Ingelsk
sjenre	Roman, ferhaal, essay
bekendste ; wurk(en)	Literêr wurk
jierren aktyf	jierren 60 - no

Breyten Breytenbach (Bonnievale, 16 septimber 1939) is een Súd-Afrikaansk skriuwer, dichter en keunstner mei de Frânske nasjonaliteit.

Libben

Breytenbach waard berne yn Bonnievale, in doarp yn de West-Kaap, op sa'n 180 kilometer fan Kaapstêd en 100 kilometer fan de meast súdlike punt fan Afrika by Kaap Agulhas. Hy studearre keunst oan de Universiteit fan Kaapstêd en is in tawijd tsjinstanner fan apartheid wurden. Hy ferliet Súd-Afrika yn de jierren 1960 en ferfarde nei Parys. Hy troude in Frânske frou fan Fietnameeske komôf, Yolande Ngo Thi Hoang Lien. Ut reden fan rassewetjouwing koe er net werom nei syn heitelân. Op grûn fan de Wet op de Mingde Houliken (1949) en de Untuchtwet fan 1950 wie it in blanke nammentlik ferbean om in seksuele ferhâlding te hawwen mei in persoan fan in oar ras.

Yn Frankryk wie er meioprjochter fan Okhela, in groep fan ferballe persoanen dy't út it bûtenlân wei de apartheid bestride. Syn yllegaal ferbliuw yn Súd-Afrika yn 1975 waard ferret troch in mistrouwich ANC, dat hy waard fêstset en letter foar heechferried feroardiele ta njoggen jier finzenis. Nei druk fan it bûtenlân kaam er yn 1982 lykwols frij. Hy gie werom nei Parys en waard Frânsman.

Anno 2004 hâldt er út en troch ta yn Jeropa, Afrika en de Feriene Steaten. Sûnt jannewaris 2000 is er gastdosint psychology oan de Universiteit fan Kaapstêd en is er belutsen by it Gorée-ynstitút yn Dakar, Senegal en de Universiteit fan New York.

Breytenbachs wurk bestiet út dichtbondels, romans en essays, meast yn it Afrikaansk. Guon wurk hat in oersetting yn it Ingelsk krigen. Adriaan van Dis hat wurk yn it Nederlânsk oerset. Oar wurk is oarspronlik yn it Ingelsk útjûn. Breytenbach skildert ek. Der hawwe útstallingen fan syn skilderijen en ôfprintingen west yn Johannesburch, Kaapstêd, Hongkong, Amsterdam, Stockholm, Parys, Brussel, Edinboarch en New York.

Prizen

1968 - Reina Prinsen Geerligspriis foar Súd-Afrika foar Die huis van die dowe
1972 - Lucy B. en C.W. van der Hoogtpriis foar Lotus
1981 - Poetry International Earejild
1982 - Bysûndere priis fan de Jan Campert-stichting foar ien kear, foar syn hiele oeuvre
1995 - Jacobus van Looypriis foar it hiele oeuvre

Poëzij

Die ysterkoei moet sweet, Johannesburch, 1964
Die huis van die dowe , Kaapstêd, 1967
Kouevuur, Kaapstêd, 1969
Lotus, Kaapstêd, 1970
Skryt. Om 'n sinkende skip blou te verf, Amsterdam, 1972
Met ander woorde, Kaapstêd, 1973
Voetskrif, Johannesburch, 1976
Sinking Ship Blues, Toronto, 1977
And Death White as Words. An Anthology, Londen, 1978
In Africa even the flies are happy, Londen 1978
Blomskryf (Karlêzing?) Emmarentia, 1979
Eklips, Emmarentia, 1983
Buffalo Bill, Emmarentia, 1984
Lewendoon, Emmarentia, 1985
Judas Eye, Londen - New York, 1989
Soos die so, Emmarentia, 1990
Nege landskappe van on s tye bemaak aan 'n beminde, Groenkloof, 1993
Die hand vol vere, Kaapstad, 1995 (karlêzing?)
Oorblyfsels, 'n Roudig, Kaapstêd, 1997
Papierblom, Kaapstêd, 1998
Lady One, Kaapstêd, 2000 (Karlêzing leafdesgedichten)
Ysterkoei-blues, Kaapstêd, 2001 (Samle gedichten 1964-1975)
Lady One: Of Love and other Poems, New York, 2002
Die ongedanste dans, Kaapstêd, 2005 (Finzenisgedichten 1976–1983)
Windvanger, Kaapstêd, 2007

Proaza

Katastrofes,
Om te vlieg, Kaapstad, 1971 (roman)
De boom achter de maan, Amsterdam, 1974
Die miernes swell op ...), Emmarentia, 1980 (ferhalen)
A Season in Paradise, Amsterdam - New York - Londen, 1980 (Roman, ûnsensurearre ferzje)
Mouroir: Mirror Notes of a Novel, Londen - New York, 1983
The True Confessions of an Albino Terrorist, Londen - New York, 1983
Spiegeldood, Amsterdam , 1984
End Papers, Londen, 1985 (essays)
Memory of Snow and of Dust, Londen - New York, 1987 (roman)
Boek. Deel een, Emmarentia, 1987 (essays)
All One Horse. Fiction and Images, Londen, 1989
Hart-Lam, Emmarentia, 1991 (essays)
Return to Paradise. An African journal, Londen - New York, 1992
Memory of Birds in Times of Revolution Londen - New York, 1996 (essays)
Dog Heart. A travel memoir, Kaapstêd, 1998
Woordwerk, Kaapstêd, 1999
Intimate stranger: a writing book, 2005 (Yntime frjemdling: in skriuwboek (oan frou Lêzeres, 2006)
A veil of footsteps : memoir of a nomadic fictional character, Kaapstad : Human & Rousseau, 2007 (Wurdfûgel : tinkskriften fan in nomadyske romanfiguer, 2008)

Drama

Boklied, 1997
The life and times of Johnny Cockroach, 1999
Die toneelstuk (ûndertitel Belydenis in twee bedrywe), 2001

Keppelings om utens

Side oer Breytenbach oan de Universiteit fan New York
Iepen brief oan Generaal Ariel Sharon (fan Breyten Breytenbach)
Stellenbosch Writers
http://www.goreeinstitute.org/

Ofbylden dy't by dit ûnderwerp hearre, binne te finen yn de kategory Breyten Breytenbach fan Wikimedia Commons.