Cerkiew św. Paraskewy w Czyrnej

Cerkiew św. Paraskewy
obecnie kościół Niepokalanego Serca Najświętszej Maryi Panny

nr rej. 755 z dnia 5.09.1964
kościół parafialny
Państwo	Polska
Województwo	małopolskie
Miejscowość	Czyrna
Wyznanie	katolickie
Kościół	rzymskokatolicki
Parafia	Niepokalanego Serca NMP w Czyrnej
Wezwanie	Niepokalanego Serca Najświętszej Maryi Panny (obecnie) św. Paraskewy Męczennicy (poprzednio)
Historia Data zakończenia budowy 1893 Poprzednie wyznanie Kościół Greckokatolicki w Polsce
Dane świątyni Architekt Delavo Świątynia • materiał bud. • drewno Dzwonnica • typ dzwonnicy parawanowa
Położenie na mapie Polski Czyrna, cerkiew
Położenie na mapie województwa małopolskiego Czyrna, cerkiew
Położenie na mapie powiatu nowosądeckiego Czyrna, cerkiew
Położenie na mapie gminy Krynica-Zdrój Czyrna, cerkiew
49°28′57,6″N 21°01′16,5″E

Dzwonnica

Cerkiew św. Paraskewy Męczennicy w Czyrnej – dawna drewniana cerkiew greckokatolicka zbudowana w 1893, znajdująca się w Czyrnej.

Po 1947 zamieniona na kościół rzymskokatolicki i od 1951 pełni funkcję kościoła parafialnego pw. Niepokalanego Serca Najświętszej Maryi Panny.

Cerkiew znajduje się na Szlaku architektury drewnianej w Województwie Małopolskim.

Opis

Zbudowana w 1893 według projektu austriackiego architekta Delavo, z pochodzenia Francuza, o czym informuje tablica pamiątkowa wewnątrz cerkwi. W budowie uczestniczyła cała wieś pod przewodnictwem parocha Antoniego Konstantynowicza. Odnawiana i przebudowana w 1933. W latach 1979–83 przywrócono wnętrzu pierwotny wygląd odnowiono niektóre elementy wyposażenia.

Cerkiew łemkowska, typ epigonalny, orientowana, drewniana, konstrukcji zrębowej. Trójdzielna: wydłużone prezbiterium zamknięte trójbocznie, szeroka nawa, sprawiająca wrażenie transeptu i prostokątny babiniec. Nawa i wsch. część babińca optycznie tej samej wysokości co prezbiterium. Przy prezbiterium od pn. zakrystia. Ściany szalowane pionowym deskowaniem, dachy kryte blachą. Wieża konstrukcji słupowo-ramowej, lekko pochyła, ze słupami wbudowanymi w zachodnią część wydłużonego babińca, z pseudoizbicą i gzymsem zegarowym bez zegarów.

W bocznych ścianach nawy duże, potrójne okna. Nad oknami ozdobne, zadaszone półkola z okrągłymi okienkami, nawiązujące do gzymsu zegarowego na wieży. Nad nawą spłaszczona kopuła z pseudolatarnią i cebulastym hełmem. Nad wieżą hełm z cebulastą kopułą i latarnią. Nad wschodnią częścią babińca dach dwuspadowy. Nad prezbiterium dach kalenicowy z małą latarnią pozorną. Hełmy nad nawą i wieżą zwieńczone żelaznymi krzyżami.

• 
  Elewacja południowa
• 
  Widok od prezbiterium
• 
  Elewacja frontowa

Nad nawą sklepienie kolebkowe (beczkowe). Ikonostas z XX w., wykonany prawdopodobnie podczas remontu ok. 1933 umieszczony jest w prezbiterium i dzieli je na dwie części. Za ikonostasem ołtarzyk M.B. z Dzieciątkiem. Obok na ścianie ikona rokokowa św. Paraskewy z II poł. XVIII w. Ubrana dostatnio święta trzyma w rękach szablę i palmę męczeństwa. Ikonę znalazł na strychu plebanii ks. Mieczysław Czekaj. Mogła być ufundowana przez konfederatów barskich i namalowana na podobieństwo św. Barbary. W północno-wschodnim narożniku nawy ołtarz barokowy z obrazem Złożenia do Grobu z II poł. XVII w. Obok ołtarza ikona Opieki Bogurodzicy z pocz. XVIII w.; na jej ramie przymocowana korona, jedna z dwóch, jakie przytrzymywano nad głowami nowożeńców podczas zaślubin. Najstarsza ikona, XVII-wieczna Ostatnia Wieczerza w owalnej ramie, pochodząca z poprzedniej cerkwi przechowywana jest w zakrystii.

Przy cerkwi kamienna dzwonnica parawanowa z przełomu XIX i XX. W pobliżu cerkwi znajduje się plebania i spichlerz z XIX w. Ok. 200 m. na północ od cerkwi dawny cmentarz, na którym zachowało się kilka kamiennych nagrobków.

Bibliografia

• Losy cerkwi w Polsce po 1944 roku - praca zbiorowa, wyd. Reg. Ośr. Studiów i Ochr. Środowiska Kulturowego w Rzeszowie, 1997
• Ryszard Brykowski - Łemkowska drewniana architektura cerkiewna, Ossolineum, Wrocław, 1986