Cygnus (statek kosmiczny)
.jpg?lang=pl)
Cygnus – bezzałogowy, zaopatrzeniowy statek kosmiczny zaprojektowany i zbudowany przez Orbital ATK (dawniej Orbital Sciences Corporation) w ramach programu Commercial Orbital Transportation Services (COTS) ogłoszonego przez NASA. Jest on wykorzystywany do zaopatrywania Międzynarodowej Stacji Kosmicznej (ISS) w związku z zakończeniem w 2011 r. eksploatacji amerykańskich promów kosmicznych. Od sierpnia 2000 r. zaopatrywanie ISS w towary odbywa się regularnie za pomocą statków bezzałogowych, takich jak rosyjskie statki Progress, a także europejskie Automated Transfer Vehicle i japońskie H-II Transfer Vehicle, co pozwoliło na wygaszenie amerykańskiego programu załogowych promów kosmicznych. NASA przewiduje, że wykorzystanie prywatnych statków Cygnus i konkurencyjnych Dragon pozwoli na zmniejszenie uzależnienia się od zagranicznych środków transportu. 7 czerwca 2018 r. firma Orbital ATK została przejęta przez inną amerykańską firmę lotniczo-astroanutyczną Northrop Grumman jako jeden z jej działów, Northrop Grumman Innovation Systems.
W ramach programu COTS w 2006 r. NASA ogłosiła, że zwycięzcami konkursu na dostawy towarów do ISS zostały firmy Rocketplane Limited oraz SpaceX. Gdy okazało się, że Rocketplane nie będzie w stanie wywiązać się z zawartego kontraktu, został on w 2007 r. zerwany przez NASA, która ogłosiła 19 lutego 2008 r., że nowym zwycięzcą konkursu jest firma Orbital Sciences. 23 grudnia 2008 r. NASA zawarła kontrakt z Orbital Sciences na kwotę 1,9 mld USD, zakładający dostawę na ISS 20 ton towarów w ośmiu lotach w latach 2013-2016[1]. W 2015 r. kontrakt poszerzono o jedną dodatkową misję[2]
Pierwszy, próbny lot statku Cygnus początkowo planowano planowany na grudzień 2010, jednak realizacja programu uległa poważnemu opóźnieniu i pierwszego wystrzelenia dokonano dopiero 18 września 2013[3]. Rakietą nośną była Antares, znana wcześniej pod nazwą Taurus II, skonstruowana również przez Orbital Sciences.
Duże zmiany i opóźnienia w programie wprowadziła katastrofa rakiety Antares 130, która miała miejsce 28 października 2014 r., w wyniku eksplozji silnika w 1. stopniu. W rakiecie eksplodował silnik AeroJet Rocketdyne AJ-26, który stanowi zmodernizowany, jeszcze poradziecki NK-33 z niedoszłej księżycowej rakiety N1. Po katastrofie Orbital zrezygnował z dalszego użytkowania tych silników decydując się na zamianę ich na rosyjskie silniki RD-181 w następnych modelach rakiety Antares. W okresie do ukończenia nowej wersji swojej rakiety Orbital będzie korzystał z rakiet Atlas V spółki United Launch Alliance (ULA).
Konstrukcja
[edytuj | edytuj kod]Statek Cygnus składa się z dwóch podstawowych modułów: serwisowego Service Module (SM) i towarowego Pressurized Cargo Module (PCM):
- człon serwisowy jest oparty na platformie STAR Bus do satelitów produkowanych przez Orbital Sciences oraz zawiera elementy pochodzące z sondy Dawn. Ma masę ok. 1,8 t.
- człon towarowy produkowany przez Thales Alenia Space oparty jest na konstrukcji hermetyzowanego modułu Multi-Purpose Logistics Module, który był dowożony do ISS w ładowniach promów kosmicznych STS. W pierwszych trzech lotach Cygnusa stosowano moduł w wersji standardowej, natomiast od czwartego lotu OA-4 będzie stosowany moduł w wersji powiększonej (enhanced).
Statek jest cumowany do ISS przy pomocy manipulatora Canadarm2 do modułu Harmony.
Parametry
[edytuj | edytuj kod]Parametry techniczne statków Cygnus[4][5]:
| Parametr | Cygnus – wersja standardowa |
Cygnus – wersja powiększona |
|---|---|---|
| Wysokość | 3,66 m | 4,86 m |
| Średnica PCM | 3,07 m | 3,07 m |
| Masa sucha | 1,5 t | 1,8 t |
| Pojemność | 18,9 m³ | 27,0 m³ |
| Ładunek | 2,0 t | 3,5 t (Atlas V) 3,2 t (Antares 230) |
| Ładunek do usunięcia |
1,2 t | 1,2 t |
Misje
[edytuj | edytuj kod]Wykonane i planowane loty statków Cygnus:
| Nr | Data startu (UTC) |
Miejsce startu | Symbol misji | Nazwa własna statku / pełna nazwa misji |
Wariant | Rakieta nośna | Status | Uwagi |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | 18 września 2013,
14:58 |
Mid-Atlantic Regional Spaceport LP-0A | Orb CRS-D1 | George David Low Orbital Sciences COTS Demo Flight |
standardowy | Antares 110 | udana | Pierwszy lot statku Cygnus; pierwsze zbliżenie do ISS; pierwsze dokowanie do ISS; drugi lot rakiety Antares. Dokowanie do ISS zostało opóźnione z powodu problemów z komputerem[6][7][8] |
| 2 | 9 stycznia 2014,
18:07:05 |
Orb CRS-1 | C. Gordon Fullerton Orbital Sciences CRS Flight 1 |
Antares 120 | udana | Pierwszy lot Cygnusa w ramach Commercial Resupply Service (CRS); pierwszy lot rakiety Antares z wykorzystaniem członu Castor 30B[9][10] | ||
| 3 | 13 lipca 2014,
16:52:14 |
Orb CRS-2 | Janice Voss Orbital Sciences CRS Flight 2 |
udana | [11] | |||
| 4 | 28 października 2014,
22:22:38 |
Orb CRS-3 | Deke Slayton Orbital Sciences CRS Flight 3 |
Antares 130 | nieudana | Eksplozja rakiety nośnej 14 sekund po starcie[12] | ||
| 5 | 6 grudnia 2015,
21:44:57 |
Cape Canaveral, SLC-41 | OA CRS-4 | Deke Slayton II Orbital ATK CRS Flight 4 |
powiększony | Atlas V 401 | udana | Pierwsza misja powiększonej wersji statku Cygnus[13] |
| 6 | 23 marca 2016,
03:05:52 |
Cape Canaveral, SLC-41 | OA CRS-6 | Rick Husband Orbital ATK CRS Flight 6 |
Atlas V 401 | udana | [14] | |
| 7 | 17 października 2016,
23:45:36 |
Mid-Atlantic Regional Spaceport, LP-0A |
OA CRS-5 | Alan Poindexter Orbital ATK CRS Flight 5 |
Antares 230 | udana | Pierwszy lot konfiguracji Antares 230[15] | |
| 8 | 18 kwietnia 2017,
15:11:26 |
Cape Canaveral, SLC-41 | OA CRS-7 | John Glenn Orbital ATK CRS Flight 7 |
Atlas V 401 | udana | [16] | |
| 9 | 12 listopada 2017,
12:19:51 |
Mid-Atlantic Regional Spaceport LP-0A | OA CRS-8 | Eugene Cernan Orbital ATK CRS Flight 8 |
Antares 230 | udana | [16] | |
| 10 | 21 maja 2018,
08:44:06 |
Mid-Atlantic Regional Spaceport LP-0A | OA CRS-9 | J.R. Thompson Orbital ATK CRS Flight 9 |
Antares 230 | udana | [16] | |
| 11 | 17 listopada 2018,
09:01:31 |
Mid-Atlantic Regional Spaceport LP-0A | NG-10 | John Young
Northrop Grumman CRS Flight 10 |
Antares 230 | udana | [16] | |
| 12 | 17 kwietnia 2019,
20:46:07 |
Mid-Atlantic Regional Spaceport LP-0A | NG-11 | Roger Chaffee
Northrop Grumman CRS Flight 11 |
Antares 230 | udana | [17] | |
| 13 | 2 listopada 2019,
13:59:47 |
Mid-Atlantic Regional Spaceport LP-0A | NG-12 | Alan Bean
Northrop Grumman CRS Flight 12 |
Antares 230+ | udana | Pierwszy lot zmodyfikowanej rakiety Antares umożliwiającej wyniesienie na niską orbitę ziemską ładunku o masie o 800 kg większej od standardowej wersji 230.[18] | |
| 14 | 15 lutego 2020,
20:21:04 |
Mid-Atlantic Regional Spaceport LP-0A | NG-13 | Robert Lawrence Jr.
Northrop Grumman CRS Flight 13 |
Antares 230+ | udana | [19] | |
| 15 | 3 października 2020,
01:16:14 |
Mid-Atlantic Regional Spaceport LP-0A | NG-14 | Kalpana Chawla
Northrop Grumman CRS Flight 14 |
Antares 230+ | udana | [20] | |
| 16 | 20 lutego 2021,
17:36:50 |
Mid-Atlantic Regional Spaceport LP-0A | NG-15 | Katherine Johnson
Northrop Grumman CRS Flight 15 |
Antares 230+ | udana |
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]- Międzynarodowa Stacja Kosmiczna
- Commercial Orbital Transportation Services
- Commercial Resupply Services
Inne bezzałogowe statki zaopatrzeniowe MSK (ISS)
[edytuj | edytuj kod]- Progress – rosyjski statek dostawczy
- Automated Transfer Vehicle (ATV) – statek zaopatrzeniowy ESA
- H-II Transfer Vehicle (HTV) – japoński statek zaopatrzeniowy
- Dragon – statek zaopatrzeniowy prywatnego przedsiębiorstwa SpaceX
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Tariq Malik, Turner Brinton: NASA Taps SpaceX, Orbital Sciences to Haul Cargo to Space Station. Space.com, 2008-12-23. [dostęp 2013-10-09]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
- ↑ Chris Bergin: NASA lines up four additional CRS missions for Dragon and Cygnus. NASASpaceflight, 2015-03-03. [dostęp 2015-11-11]. (ang.).
- ↑ Jacek Krywko: Prywatny statek Cygnus leci do stacji kosmicznej. Wyborcza.pl, 2013-09-18. [dostęp 2013-10-09]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (pol.).
- ↑ Cygnus Fact Sheet. Orbital ATK, 2015. [dostęp 2015-11-08]. (ang.).
- ↑ ISS Payload Opportunities on Cygnus. Fact Sheet. Orbital ATK, 2015. [dostęp 2015-11-08]. (ang.).
- ↑ Computer mishap delays space station supply ship, Va. company says arrival at least 2 days off. Washington Post. [dostęp 2013-09-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-09-22)].
- ↑ Orbital’s Cygnus successfully berthed on the ISS. NASA. [dostęp 2013-10-08].
- ↑ William Graham: Orbital’s Antares launches Cygnus on debut mission to ISS. [w:] NASASpaceFlight.com [on-line]. 2013-09-18. [dostęp 2016-04-03]. (ang.).
- ↑ William Graham: ORB-1: Antares successfully launches Cygnus en route to ISS. [w:] NASASpaceFlight.com [on-line]. 2014-01-09. [dostęp 2016-04-03]. (ang.).
- ↑ ISS Commercial Resupply Services Mission (Orb-1). Orbital Sciences. [dostęp 2014-01-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-02-06)]. (ang.).
- ↑ William Graham: Antares lofts ORB-2 Cygnus on a path to the ISS. [w:] NASASpaceFlight.com [on-line]. 2014-07-13. [dostęp 2016-04-03]. (ang.).
- ↑ Jonathan McDowell: Jonathan's Space Report No. 704. 2014-10-30. [dostęp 2014-11-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-11-02)]. (ang.).
- ↑ William Graham: Cygnus returns to space via Atlas V launch. [w:] NASASpaceFlight.com [on-line]. 2015-12-06. [dostęp 2016-04-03]. (ang.).
- ↑ William Graham: OA-6 Cygnus launched to the ISS via Atlas V. [w:] NASASpaceFlight.com [on-line]. 2016-03-22. [dostęp 2016-04-03]. (ang.).
- ↑ William Graham: Antares 230 successfully returns with launch of OA-5 Cygnus. [w:] NASASpaceFlight [on-line]. 2016-10-17. [dostęp 2017-02-24]. (ang.).
- ↑ a b c d Launch Schedule. [w:] Spaceflight Now [on-line]. [dostęp 2017-02-24]. (ang.).
- ↑ Stephen Clark, Antares rocket boosts Cygnus supply ship toward International Space Station – Spaceflight Now [online] [dostęp 2020-12-30] (ang.).
- ↑ Stephen Clark, Space station resupply mission successfully launches from Virginia – Spaceflight Now [online] [dostęp 2020-12-30] (ang.).
- ↑ Stephen Clark, Antares rocket lifts off from Virginia on space station cargo mission – Spaceflight Now [online] [dostęp 2020-12-30] (ang.).
- ↑ Stephen Clark, Antares rocket takes aim on space station with zero-gravity toilet, other supplies – Spaceflight Now [online] [dostęp 2020-12-30] (ang.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]
- Oficjalna strona Northrop Grumman Innovation Systems (ang.)
- Podstawowe informacje o statku Cygnus i rozkład lotów. [w:] Loty Kosmiczne [on-line]. [dostęp 2017-02-24].