Douglas C-54 Skymaster

Douglas C-54 Skymaster
(dane wersji C-54G)
	Dane podstawowe
Państwo	Stany Zjednoczone
Producent	Douglas Aircraft Company
Typ	samolot transportowy
Konstrukcja	metalowy dolnopłat; podwozie klasyczne, chowane w locie
Załoga	4
	Historia
Lata produkcji	1942–1947
Wycofanie ze służby	2 kwietnia 1974
Liczba egz.	1170
	Dane techniczne
Napęd	4× 14-cylindrowy silnik gwiazdowy w układzie podwójnej gwiazdy Pratt & Whitney R-2000-9
Moc	4320 kW (5800 KM); 4× 1080 kW (1450 KM)
	Wymiary
Rozpiętość	35,80 m
Długość	28,60 m
Wysokość	8,38 m
Powierzchnia nośna	136 m²
	Masa
Własna	17 660 kg
Użyteczna	15 340 kg
Startowa	33 000 kg
	Osiągi
Prędkość maks.	442 km/h
Prędkość przelotowa	310 km/h
Pułap	6800 m
Zasięg	6400 km
Współczynnik obciążenia konstrukcji	207 kg/m²
	Dane operacyjne
	Liczba miejsc
	50 żołnierzy
	Rzuty
	Multimedia w Wikimedia Commons

Douglas C-54 Skymaster – czterosilnikowy samolot transportowy używany przez siły zbrojne Stanów Zjednoczonych i innych krajów od 1942 do 1974. Oprócz transportu ładunków, był on także używany do przewożenia członków rządu Wielkiej Brytanii i personelu wojskowego. Był jednym z pierwszych samolotów, który otrzymał nazwę Air Force One i służył do przewozu Prezydentów Stanów Zjednoczonych. Liczne wersje C-54 były wykorzystywane do różnorodnych ról, takich jak np. ratownictwa morskiego, badań naukowych i wojskowych, śledzenia rakiet i innych. Podczas blokady Berlina (1948-1949) samoloty C-54 przewoziły węgiel i zapasy żywności do Berlina Zachodniego.

Historia

Podobnie jak C-47, także C-54 Skymaster powstał w wyniku modyfikacji samolotu pasażerskiego (w jego przypadku był to Douglas DC-4).

C-54 Skymaster w 1942 rozpoczął służbę w United States Army Air Forces. Początkowo były to wersje transportowe mogące przewozić do 26 pasażerów, które później zmodyfikowano do 50 pasażerów. United States Navy również nabyła te samoloty, jednak w wersji R5D^[1]. Podczas II wojny światowej samoloty C-54 były jednymi z najczęściej używanych amerykańskich samolotów transportowych dalekiego zasięgu. Przewoziły między innymi Franklina Roosevelta, Douglasa MacArthura i Winstona Churchilla. Amerykańska delegacja lecąca na konferencję w Casablance również korzystała z C-54. Łącznie wyprodukowano 1170 egzemplarzy, z czego 515 w Santa Monica i 655 w Orchard Place/Douglas Field hrabstwie Cook^[2].

Po wojnie C-54 nadał służył jako podstawowy amerykański wojskowy samolot transportowy. Pod koniec 1945 kilkaset egzemplarzy przekazano jako nadwyżkę wojskową dla celów cywilnych operacji lotniczych. Samoloty te zostały odsprzedane do linii lotniczych na całym świecie. Między innymi, w styczniu 1946 linie Pan American World Airways wprowadziły C-54 Skymaster na regularne połączenia transatlantyckie pomiędzy Stanami Zjednoczonymi i Europą. Rejsy transpacyficzne rozpoczął 6 czerwca 1946^[3].

Prezydent Stanów Zjednoczonych Harry Truman na pokładzie prezydenckiego samolotu C-54 ("Sacred Cow") podpisał National Security Act of 1947 ustanawiający United States Air Force. Prezydencki samolot przekazano później do National Museum of the United States Air Force^[4].

W czasie blokady Berlina większość zaopatrzenia dostarczonego mieszkańcom Berlina Zachodniego została przewieziona na pokładach ponad 300 samolotów C-54. Wzięły one także udział w wojnie koreańskiej^[2]. Po jej zakończeniu C-54 zostały zastąpione przez Douglasa C-124 Globemaster II, ale pozostawały jeszcze na służbie do 1972^[5]. Ostatni egzemplarz (C-54Q, BuNo 56501) służył w szkole Naval Air Station Patuxent River do 2 kwietnia 1974^[6].

Wersje

C-54: Pierwsze 24 egzemplarze wyprodukowano w tej wersji, która była modyfikacją samolotu pasażerskiego Douglas DC-4.
C-54A: Pierwsza wojskowa wersja ze wzmocnioną konstrukcją płatowca, większymi zbiornikami paliwa i powiększoną ładownością. Wyprodukowano 252 egzemplarze. Odpowiada wersji produkowanej dla US Navy: R5D-1.
MC-54A: Egzemplarze podstawowej wersji C-54 modyfikowane dla potrzeb ewakuacji medycznych.
C-54B: Wersja z większymi zbiornikami na paliwo w skrzydłach (jeden był używany przez Winstona Churchilla). Wyprodukowano 220 egzemplarzy.
VC-54C: Zmodyfikowany samolot w wersji C-54A, przystosowany do potrzeb przewożenia Prezydenta Stanów Zjednoczonych.
C-54D: Wersja C-54B produkowano z silnikami R-2000-11. Wyprodukowano 380 egzemplarzy.
AC-54D: Niewielka liczba egzemplarzy wyposażonych w specjalny sprzęt elektroniczny i środki łączności. Przemianowano je później na wersję WE-54D.
WE-54d: Zmieniona nazwa wersji AC-54D.
HC-54D Rescuemaster: Samoloty ratownicze przystosowane do prowadzenia akcji poszukiwawczych na morzu. Z czasem przemianowane ją na wersję SC-54D. Wyprodukowano 38 egzemplarzy.
JC-54D: Wersja przystosowana do śledzenia rakiet. Wyprodukowano 9 egzemplarzy.
SC-54D: Zmieniona nazwa wersji HC-54D Rescuemaster.
TC-54D: Wersja C-54D przeznaczona do celów szkoleniowych.
VC-54D: Wersja C-54D dostosowana do przewozu osób VIP.
WC-54D: Wersja C-54D przeznaczona do rozpoznania warunków pogodowych.
C-54E: Wersja ze zmodyfikowanymi zbiornikami paliwa, w której można montować dodatkowe rezerwowe zbiorniki bądź powiększać wielkość ładowni. Wyprodukowano 125 egzemplarzy.
AC-54E: Wersja C-54E ze zmodyfikowanym układem powietrznym. W 1962 przemianowano ją na wersję WE-54E.
WE-54E: Przemianowana w 1962 wersja AC-54E.
HC-54E: Wersja C-54E zmodyfikowana do potrzeb ratownictwa morskiego. W 1962 przemianowano ją na wersję SC-54E.
SC-54E: Przemianowana w 1962 wersja HC-54E.
VC-54E: Wersja C-54E zmodyfikowana do przewozu pasażerów.
XC-54F: Proponowana wersja eksperymentalna dla potrzeb spadochroniarzy. Nie zrealizowano projektu.
C-54G: Wersja C-54E z silnikami R2000.
HC-54G: Wersja C-54G zmodyfikowana do potrzeb ratownictwa morskiego. W 1962 przemianowana w wersję SC-54G.
JC-54G: Wersja testowa C-54G.
SC-54G: Przemianowana w 1962 wersja HC-54G.
VC-54G: Wersja C-54G zmodyfikowana do potrzeb przewożenia VIP-ów i pasażerów.
C-54GM: Wersja samolotu pasażerskiego DC-4 wyprodukowana z silnikami Merlin.
C-54H: Wersja do transportu spadochroniarzy. Nie zrealizowano projektu.
C-54J: Wersja do transportu sztabów. Nie zrealizowano projektu. Wersja dl US Navy: R5D-6.
XC-54K: Wersja o wydłużonym zasięgu, z silnikami Wright R-1820.
C-54L: Jeden samolot C-54A testowany w 1947 z eksperymentalnym układem paliwowym.
C-54M: Wersja C-54 zmodyfikowana do przewozu węgla podczas blokady Berlina.
MC-54M: Wersja C-54E przystosowana do ewakuacji medycznej.
VC-54N: Wersja przystosowana do transportu pasażerów dla potrzeb US Navy. W 1962 przemianowana na R5D-1, a następnie na R5D-1Z.
C-54P: 30 samolotów w wersji C-54B przeniesionych do US Navy. W 1962 przemianowane na wersję R5D-2.
VC-54P: Zmodyfikowana wersja C-54P przystosowana do przewozu pasażerów. W 1962 przemianowana na wersję R5D-2Z.
C-54Q: 95 samolotów w wersji C-54D przeniesionych do US Navy. W 1962 przemianowana na wersję R5D-3.
VC-54Q: Zmodyfikowana wersja C-54Q przystosowana do przewozu pasażerów. W 1962 przemianowana na wersję R5D-3Z.
C-54R: 20 samolotów w wersji C-54E przeniesionych do US Navy. W 1962 przemianowana na wersję R5D-4R.
C-54S: Wersja ze zmodyfikowanym silnikiem zbliżonym do wersji C-54G. W 1962 przemianowana na wersję R5D-5.
VC-54S: Wersja C-54S przystosowana do przewozu pasażerów. W 1962 przemianowana na wersję R5D-5Z.
C-54T: Wersja przystosowana do przewozu pasażerów. W 1962 przemianowana na wersję R5D-5R.
EC-54U: 20 samolotów w wersji C-54E przeniesionych do US Navy. W 1962 przemianowana na wersję R5D-4.
RC-54V: Wersja przystosowana do robienia zdjęć. W 1962 przemianowana na wersję R5D-3P.
R5D-1: 56 samolotów w wersji C-54A przeniesionych do US Navy.
R5D-1C: Wersja R5D-1 ze zmodyfikowanym układem paliwowym, w oparciu o wersję C-54B.
R5D-1F: Zmodyfikowana wersja R5D-1 przystosowana do przewozu sztabu.
R5D-1Z: Tymczasowa nazwa wersji R5D-1F.
R5D-2: Zmieniona w 1962 nazwa wersji C-54P.
R5D-2F: Zmieniona w 1962 nazwa wersji VC-54P.
R5D-2Z: Tymczasowa nazwa wersji R5D-2F.
R5D-3: Zmieniona w 1962 nazwa wersji C-54Q.
R5D-3P: Zmieniona w 1962 nazwa wersji RC-54V.
R5D-3Z: Zmieniona w 1962 nazwa wersji VC-54Q.
R5D-4: Zmieniona w 1962 nazwa wersji WE-54U.
R5D-4R: Zmieniona w 1962 nazwa wersji C-54R.
R5D-5: Zmieniona w 1962 nazwa wersji C-54S.
R5D-5R: Zmieniona w 1962 nazwa wersji C-54T.
R5D-5Z: Zmieniona w 1962 nazwa wersji VC-54S.
R5D-6: Wersja pasażerska C-54J dla potrzeb US Navy. Projektu nie zrealizowano.
XC-112: Ciśnieniowy wariant C-54B z silnikami Pratt & Whitney R-2800. Projektu nie zrealizowano.
XC-112A: Jeden samolot rodziny DC-6/C-118. Później zmieniono na YC-112A.
XC-114: Jeden samolot w wersji C-54E z silnikami Allison V-1710.
XC-115: Wersja XC-114 z silnikami Packard V-1650. Projektu nie zrealizowano.
YC-116: Jeden samolot w wersji XC-114 do testów cieplnej instalacji odlodzeniowej w miejsce dotychczasowych nadmuchiwanych gumowych nakładek na krawędziach natarcia.
Skymaster I: 22 samoloty w wersji C-54D służące w Royal Air Force.

Użytkownicy samolotów C-54 na świecie

Wojskowi

Arabia Saudyjska: Królewskie Saudyjskie Siły Powietrzne - jeden samolot C-54A.
Argentyna: Argentine Naval Aviation
Belgia: Belgijskie Siły Powietrzne - w latach 1950-1971 jeden samolot w wersji R5D1.
Boliwia: Transporte Aéreo Militar - w 1973 zakupiły jedną maszynę w wersji VC-54D i jedną w wersji C-54G.
Brazylia: Brazylijskie Siły Powietrzne - w latach 1960-1968 dwanaście samolotów w wersji C-54G (numery FAB 2400 do 2411) tworzyły 1 i 2 Grupę Transportową.
Czad
Dania: Królewskie Duńskie Siły Powietrzne - w latach 1959-1977 eksploatowały sześć samolotów w wersji C-54D.
Etiopia: Etiopskie Siły Powietrzne - jeden samolot w wersji C-54D i jeden w wersji C-54G.
Francja: Francuskie Siły Powietrzne - w 1945 otrzymała jeden samolot w wersji C-54E, który w 1960 przekazano marynarce. W latach 1961–1975 eksploatowano jeden samolot C-54A.; French Naval Aviation - w latach 1960-1982 jeden samolot C-54E. W latach 1962–1969 jeden samolot C-54B.
Hiszpania: Hiszpańskie Siły Powietrzne - w 1959 przejęto cztery samoloty C-54D, które później uzupełniono trzynastoma kolejnymi w wersjach C-54, C-54A, C-54B, C-54E, C-54G i R5D-3.
Holenderskie Indie Wschodnie: Royal Netherlands East Indies Army Air Force - cztery samoloty w wersji C-54A.
Honduras
Islandia: Icelandic Coast Guard
Izrael: Siły Powietrzne Izraela
Kambodża
Kolumbia
Korea Południowa
Kuba
Niger: Nigeryjski Siły Powietrzne - w latach 1968-1974 eksploatowały jeden samolot C-54B.
Peru: Peruwiańskie Siły Powietrzne - dziewięć samolotów.
Portugalia: Portugalskie Siły Powietrzne - od 1952 używały cztery samoloty C-54D, które w 1961 uzupełniły cztery C-54A. W 1965 pozyskano dziesięć byłych amerykańskich HC-54D na części zamienne.
Stany Zjednoczone: United States Army Air Forces; United States Air Force; United States Navy; United States Marine Corps; United States Coast Guard
Tajlandia
Republika Chińska: Chinese Nationalist Air Force - dwa samoloty C-54D (zakupione w 1965 i 1966) oraz jeden C-54G (zakupiony w 1968).
Turcja: Tureckie Siły Powietrzne - w latach 1966-1976 eksploatowały trzy samoloty C-54D.
Wenezuela: Wenezuelskie Siły Powietrzne - w latach 1949-1955 eksploatowały jeden samolot C-54A.
Wielka Brytania: Royal Air Force - dziesięć samolotów C-54D i jeden samolot C-54B (wykorzystywany przez Winstona Churchilla).
Zimbabwe

Cywilni

Australia: Trans Australia Airlines.
Belgia: Sabena; Avions Fairey; Belgian International
ChRL: China Airlines
Hongkong: Cathay Pacific
Islandia: Icelandair; Loftleiðir
Izrael: El Al
Kanada: Buffalo Airways - zarejestrowanych czternaście samolotów.; Canadian Pacific; Curtiss Reid Flying Services Canada; Kenting Aviation; Maritime Central Airways; Pacific Western; Transair
Kolumbia: Avianca
Nikaragua: LANICA Lineas Aereas de Nicaragua S.A.
Paragwaj: Paraguayan Airways Service; Lloyd Aéreo Paraguayo S.A.
Stany Zjednoczone: Aero Union; Capital Airlines; Eastern Air Lines; Pacific Southwest Airlines; Pan American World Airways; Transocean Airlines; Trans World Airlines
Wielka Brytania: Invicta; Starways

Przypisy

↑ C-54 Skymaster / R5D. globalsecurity.org, 2011-07-01. [dostęp 2015-02-13]. (ang.).
↑ ^a ^b Rickard J.: Douglas C-54 Skymaster. historyofwar.org, 2008-11-13. [dostęp 2011-03-26]. (ang.).
↑ Peter Berry: The Douglas DC-4. Air-Britain (Historians) Ltd., 1967, s. 7.
↑ Douglas C-54 Skymaster. strategic-air-command.com. [dostęp 2011-03-26]. (ang.).
↑ Roy A. Grossnick: United States Naval Aviation 1910–1995. Waszyngton D.C.: Naval Historical Center Department of the Navy, 1997, s. 308. ISBN 0-945274-34-3.
↑ The Seventies 1970–1980. [w:] Naval History & Heritage Command [on-line]. [dostęp 2011-10-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-05-13)]. (ang.).

[1] C-54 Skymaster / R5D. globalsecurity.org, 2011-07-01. [dostęp 2015-02-13]. (ang.).

[historyofwar-2] Rickard J.: Douglas C-54 Skymaster. historyofwar.org, 2008-11-13. [dostęp 2011-03-26]. (ang.).

[3] Peter Berry: The Douglas DC-4. Air-Britain (Historians) Ltd., 1967, s. 7.

[4] Douglas C-54 Skymaster. strategic-air-command.com. [dostęp 2011-03-26]. (ang.).

[5] Roy A. Grossnick: United States Naval Aviation 1910–1995. Waszyngton D.C.: Naval Historical Center Department of the Navy, 1997, s. 308. ISBN 0-945274-34-3.

[6] The Seventies 1970–1980. [w:] Naval History & Heritage Command [on-line]. [dostęp 2011-10-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-05-13)]. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

Samoloty myśliwskie	FR F2A F3F F4F F4U F6F F7F F8F P-26 P-35 P-36 P-38 P-39 P-40 P-43 P-47 P-51 P-59 P-61 P-63 P-70 P-80
Samoloty bombowe i torpedowe	BT-1 A-20 A-26 B-10 B-17 B-18 B-23 B-24 B-25 B-26 B-29 B-32 B-34 Maryland Hudson PB4Y-2 SBC SBN SB2A SB2C SB2U SBD TBD TBF
Samoloty rozpoznawcze i łącznikowe	L-3 L-4 PBY PB2Y J2F G-21 J4F O-46 OS2U PBM SOC SO3C SC
Samoloty szkolne	BT-13 PT-17 T-6
Samoloty transportowe i szybowce	C-46 C-47 C-54 C-75 C-87 C-108 CG-13 CG-15 CG-3 CG-4 XC-105 XCG-14
Śmigłowce	R-4
Konstrukcje prototypowe i doświadczalne	BTD FL FM-1 F8B L-133 SB2D TB2D XA-32 XF5F XP-46 XFG-1 XF5U XP-49 XP-50 XP-52 XP-54 XP-55 XP-56 XP-57 XP-58 XP-59 XP-62 XP-67 XP-68 XP-69 XP-71 XP-72 P-75 XP-76 XP-77 XP-81 P-82 XP-83 XA-41 XB-19 XB-27 XB-28 XB-30 XB-31 XB-33 YB-35 XB-38 XB-39 YB-40 XB-41 XB-42 XB-43 XBTC XBTK XPB2M XPBB XPBS-1 XTB2F XTSF TBY