Edward Grey
Data i miejsce urodzenia |
25 kwietnia 1862 |
---|---|
Data i miejsce śmierci |
7 września 1933 |
Minister spraw zagranicznych | |
Okres |
od 10 grudnia 1905 |
Przynależność polityczna | |
Poprzednik | |
Następca | |
Odznaczenia | |
Edward Grey, 1. wicehrabia Grey of Fallodon KG (ur. 25 kwietnia 1862 w Londynie, zm. 7 września 1933 w Fallodon) – polityk brytyjski, członek Partii Liberalnej, minister spraw zagranicznych w latach 1905–1916 w rządach Henry’ego Campbella-Bannermana i Herberta Henry’ego Asquitha. Krewny Charlesa, 2. hrabiego Grey, premiera Wielkiej Brytanii w latach 1830–1834. Kierował brytyjską dyplomacją nieprzerwanie przez dokładnie 11 lat – dłużej niż ktokolwiek inny w historii[1].
Był synem pułkownika George’a Henry’ego Greya i Harriet Pearson, córki Charlesa Pearsona. Wykształcenie odebrał w Temple Grove School, Winchester College oraz Balliol College na Uniwersytecie Oksfordzkim. Na studiach grał w tenisa. W 1883 r. wygrał zawody w Oksfordzie. W latach 1889, 1891, 1895, 1896 i 1898 był mistrzem Anglii. W 1884 r. został asystentem prywatnego sekretarza Hugh Childersa, Kanclerza Skarbu. W październiku 1885 r. poślubił Dorothy Widdrington.
Karierę polityczną rozpoczął w 1885 r. jako liberalny członek Izby Gmin z okręgu Berwick-upon-Tweed. W latach 1892–1895 był podsekretarzem stanu w Ministerstwie Spraw Zagranicznych. W roku 1905 został ministrem spraw zagranicznych, przeprowadził wzmocnienie ententy z Francją i zbliżenie do Rosji (1907). Latem 1914 r. próbował skłonić Niemcy do wycofania wojsk z Belgii[2]. Wobec niepowodzenia tych prób, opowiedział się stanowczo za realizacją zobowiązań sojuszniczych[3], czym doprowadził Wielką Brytanię do udziału w I wojnie światowej[4]. Cesarz Wilhelm II Hohenzollern uznał go potem za głównego wroga Niemiec i osobę odpowiedzialną za przekształcenie wojny w konflikt światowy.
W 1916 r. był zmuszony do usunięcia się z życia politycznego z powodu choroby oczu. Otrzymał tytuł 1. wicehrabiego Grey of Fallodon. W latach 1919–1920 był posłem brytyjskim w Waszyngtonie. W roku 1921 powrócił do polityki, jako przywódca niezawisłych liberałów i przeciwnik Lloyd George’a. Zmarł w 1933 r. Wraz z jego śmiercią wygasł tytuł parowski.
Słynął z precyzyjnego rozkładu zajęć i punktualności. Był wielkim miłośnikiem wędkarstwa i znawcą ptaków. W swojej posiadłości Fallodon stworzył rezerwat dzikiego ptactwa. Został ministrem spraw zagranicznych, choć poza słabą znajomością francuskiego nie mówił w żadnym obcym języku i niemal nie podróżował poza Wielką Brytanię. Mimo to jest uważany za jednego z najwybitniejszych polityków brytyjskich początku XX wieku. Polityczny mentor Winstona Churchilla.
Napisał pamiętniki, wyjaśniające genezę wojny światowej: Twenty-Five Years, 1892–1916 (1925).
Jest autorem komentarza, wypowiedzianego w sierpniu 1914, na początku I wojny światowej: „W całej Europie gasną światła lamp. Nie zobaczymy ich ponownie za naszego życia” (The lamps are going out all over Europe; we shall not see them lit again in our lifetime)[1][5].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Sir Edward Grey, 3rd Baronet, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2020-11-10] (ang.).
- ↑ Pierwsze ultimatum brytyjskie z 4 sierpnia 1914, Drugie ultimatum brytyjskie z 4 sierpnia 1914
- ↑ Anglo-francuskie Entente cordiale z 1904 i porozumienie rosyjsko-angielskie z 1907 nie zobowiązywały Wielkiej Brytanii do zbrojnego wsparcia Francji bądź Rosji, układem obronnym o wzajemnej pomocy był jedynie sojusz francusko-rosyjski z 1892. 22 listopada 1912 Grey skierował do francuskiej ambasady w Londynie pisemne oświadczenie o konieczności omówienia współdziałania między oboma rządami w razie spodziewanego zagrożenia pokoju ze strony trzeciego mocarstwa, nazajutrz ambasador Pierre Paul Cambon odpowiedział listem o zbliżonej treści.
- ↑ Wypowiedzenie wojny Rzeszy przez Wielką Brytanię
- ↑ Ian Kershaw: Do piekła i z powrotem. Europa 1914–1949. Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy „Znak”, 2016, s. 29. ISBN 978-83-240-4165-7.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- 1911encyclopedia.org. 1911encyclopedia.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-07-18)].
- thepeerage.com
- ISNI: 0000000121002740
- VIAF: 295001983
- LCCN: n50031621
- GND: 118697587
- NDL: 00441699
- LIBRIS: tr58hxxc24gtfnn
- BnF: 11993562c
- SUDOC: 080755909
- NLA: 35605017
- NKC: skuk0001587
- BNE: XX1254843
- NTA: 067625649
- BIBSYS: 90203439
- CiNii: DA01704111
- Open Library: OL18565A
- PLWABN: 9810691118505606
- NUKAT: n01041139
- OBIN: 33570
- J9U: 987007262173505171
- PTBNP: 45968
- LNB: 000305225
- CONOR: 114527587
- ΕΒΕ: 141351
- Brytyjscy ministrowie spraw zagranicznych
- Arystokracja brytyjska
- Odznaczeni Orderem Podwiązki
- Brytyjscy parlamentarzyści 1885–1886
- Brytyjscy parlamentarzyści 1886–1892
- Brytyjscy parlamentarzyści 1892–1895
- Brytyjscy parlamentarzyści 1895–1900
- Brytyjscy parlamentarzyści 1900–1906
- Brytyjscy parlamentarzyści 1906–1910
- Brytyjscy parlamentarzyści 1910–1910
- Brytyjscy parlamentarzyści 1910–1918
- Urodzeni w 1862
- Zmarli w 1933
- Ambasadorowie Wielkiej Brytanii w Stanach Zjednoczonych
- Ludzie urodzeni w Londynie
- Brytyjscy samorządowcy