Evanjelikalizm
| Makale serilerinden |
| Hristiyanlık |
|---|
 |
Evanjelikalizm, Evanjelikal Hristiyanlık veya Evanjelikal Protestanlık, Protestanlık'ta, İncil'in özünün sadece lütufla, yalnızca İsa'nın kefaretine imanla kurtuluş öğretisinden oluştuğu inancını koruyan, dünya çapında bir mezhepsel bir harekettir.[1][2][3] Evanjelikler, kurtuluşta İncil'in Tanrı'nın insanlığa vahiy olarak yetkisi ve Hristiyan mesajını yayma konusundaki dönüşümün veya "tekrar doğma" deneyiminin merkeziliğine inanırlar. Hareket, uzun süredir Anglosfer'de, 19., 20. ve 21. yüzyılların başlarına yayılmadan önce var oldu.
Evanjelikalizm'in kökenleri genellikle 1738 yılına kadar, Pietizm, Püritenlik, Presbiteryenlik ve Moravya Kilisesi (özellikle piskoposu Nicolaus Zinzendorf ve Herrnhut'taki topluluğu) dahil olmak üzere kuruluşuna katkıda bulunan çeşitli teolojik akışlarla izlenir.[4] Öncelikle, John Wesley ve diğer erken Metodistler İlk Büyük Uyanış sırasında bu yeni hareketi ateşlemenin kökenindeydiler. Bugün, Protestan dallarda ve belirli bir dalda toplanmayan çeşitli mezheplerde Evanjelikler bulunur.[5] Protestan hareketin liderleri ve önemli figürleri arasında John Wesley, George Whitefield, Jonathan Edwards, Billy Graham, Bill Bright, Harold Ockenga, John Stott ve Martyn Lloyd-Jones bulunmaktaydı. Hareket, Britanya ve ABD'deki Büyük Uyanışlar ile 18. ve 19. yüzyıllarda büyük bir ivme kazandı.
2016 yılında, dünyada tahmini olarak 619 milyon Evanjelik bulunmakta olup bu da dört Hristiyandan birinin Evanjelik olduğu anlamına gelmektedir.[6] Amerika Birleşik Devletleri, dünyanın en büyük evanjelik nüfusuna sahip olup[7] Amerikalı Evanjelikler, ülke nüfusunun dörtte birini ve tek en büyük dini grubunu oluşturmaktadırlar.[8][9] Mezheplerarası bir koalisyon olarak, Protestan mezhep ve geleneğinde, özellikle Kalvinist, Baptist, Wesleyan, Pentekostal ve karizmatik kiliselerde, Evanjelikler bulunabilir.[10][11]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Stanley, Brian (2013). The Global Diffusion of Evangelicalism: The Age of Billy Graham and John Stott. 5. Downers Grove, Illinois: IVP Academic. s. 11. ISBN 978-0-8308-2585-1.
- ^ The Concise Oxford Dictionary. Oxford University Press. 1978.
- ^ Operation World, 18 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 3 Haziran 2020
- ^ Brian Stiller, Evangelicals Around the World: A Global Handbook for the 21st Century, Thomas Nelson, USA, 2015, pp. 28, 90.
- ^ "Christianity report" (PDF). 5 Ağustos 2013 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Haziran 2020.
- ^ Loup Besmond de Senneville, la-croix.com, Dans le monde, un chrétien sur quatre est évangélique 11 Kasım 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., France, 25 Ocak 2016 (Fransızca)
- ^ How Many Evangelicals Are There?, Wheaton College: Institute for the Study of American Evangelicals, 30 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 3 Haziran 2020
- ^ Smith, Gregory A.; Masci, David (3 Mart 2018). "5 facts about U.S. evangelical Protestants". Pew Research Center. 1 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Haziran 2020.
- ^ "Religion in America: US Religious groups". Pew Research Center. 29 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Haziran 2020.
- ^ Mohler (2011, ss. 106–108): "A new dynamic emerged in the last half of the twentieth century as the charismatic and Pentecostal movements also began to participate in the larger evangelical world. By the end of the century, observers would often describe the evangelical movement in terms of Reformed, Baptist, Wesleyan, and charismatic traditions."
- ^ Ohlmann 1991, s. 155.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Institute for the Study of American Evangelicalism, Wheaton College, 6 Ağustos 2002 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 3 Haziran 2020.
- Spencer, Michael (10 Mart 2009), "The Coming Evangelical Collapse", The Christian Science Monitor, 6 Aralık 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 3 Haziran 2020.
- Modern Evangelical African Theologians: A Primer, Need not fret, 14 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 3 Haziran 2020.
- American Evangelicalism and Islam: From the Antichrist to the Mahdi, Almanya: Qantara, 3 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 3 Haziran 2020.
- Operation World, 1 Ağustos 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 3 Haziran 2020 – Statistics from around the world including numbers of Evangelicals by country.
- World Evangelical Alliance, 14 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 3 Haziran 2020 (WEA)
- FULLER Magazine Issue No. 2 – Evangelical, 3 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 3 Haziran 2020 – An exploration of what it means to be Evangelical
