Fibromialgia

Fibromialgia

Punkty bolesne sprawdzane przy rozpoznawaniu fibromialgii
Klasyfikacje
ICD-10	M79.7

Fibromialgia – zespół chorobowy charakteryzujący się uogólnionym bólem w układzie ruchu z występowaniem charakterystycznych punktów, rozmieszczonych symetrycznie (tzw. punktów tkliwych), wrażliwych na ucisk, któremu towarzyszy uczucie przewlekłego zmęczenia, wrażenie sztywności oraz sen niepowodujący poczucia odpoczynku.

Termin fibromialgia został po raz pierwszy użyty w medycynie w 1976, natomiast w 1990 Amerykańskie Kolegium Reumatologiczne podało kryteria klasyfikacyjne tej jednostki chorobowej. Uważa się, że na fibromialgię cierpi około 4% populacji, częściej chorują kobiety i częstość występowania zwiększa się wraz z wiekiem (około 8% kobiet po 70. roku życia).

Rozpoznanie

Wspomniane powyżej kryteria Amerykańskiego Towarzystwa Reumatologicznego pozwalają na rozpoznanie fibromialgii, jeśli oba poniżej podane kryteria są spełnione oraz ból utrzymuje się co najmniej od 3 miesięcy.

• W wywiadzie chory zgłasza uogólniony ból. Ból ma charakter uogólniony, jeśli spełnione są wszystkie poniższe warunki:
  • ból lewej połowy ciała
  • ból prawej połowy ciała
  • ból powyżej pasa
  • ból poniżej pasa
  • ból w okolicy szkieletu osiowego
    • ból kręgosłupa szyjnego lub
    • ból przedniej części klatki piersiowej lub
    • ból kręgosłupa piersiowego lub
    • ból kręgosłupa lędźwiowo-krzyżowego

• Ból przy ucisku przynajmniej 11 z podanych poniżej 18 punktów spustowych. Ucisk powinien być wywierany z siłą około 4 kilogramów.
  • potylica obustronnie w miejscu przyczepów mięśnia podpotylicznego
  • dolna część kręgosłupa szyjnego, obustronnie na przedniej powierzchni przestrzeni między wyrostkami poprzecznymi kręgów C5 - C7
  • mięsień czworoboczny obustronnie w punkcie środkowym górnej jego krawędzi
  • mięsień nadgrzebieniowy obustronnie, w części początkowej powyżej grzebienia łopatki
  • drugie żebro obustronnie, przy przyczepie chrząstki żebrowej na powierzchni górnej
  • nadkłykieć boczny kości ramiennej obustronnie, 2 cm obwodowo od nadkłykcia
  • pośladek obustronnie, w górnym zewnętrznym kwadrancie na przednim fałdzie mięśnia
  • kolano obustronnie, na przyśrodkowej częścią ciała tłuszczowego podrzepkowego proksymalnie od szpary stawu

Prowadzone są badania nad diagnozowaniem fibromialgii na podstawie badań krwi.

Przyczyny

Nie ma jednoznacznych teorii określających przyczynę tej choroby. U chorych na fibromialgię stwierdzono zaburzenia czwartej fazy snu (NREM – bez szybkich ruchów gałek ocznych). W EEG stwierdzono nakładanie się wielu powtarzających się fal α, co jest jednak również spotykane u osób wyczerpanych emocjonalnie lub z zespołem bezdechu sennego.

Stwierdzono również w płynie mózgowo-rdzeniowym małe stężenie serotoniny, jednak leki wpływające na jej stężenie nie przynoszą efektu w leczeniu fibromialgii.

Stwierdza się także zmniejszenie stężenia somatomedyny C (mediator działania hormonu wzrostu) oraz podwyższenie stężenia substancji P, która będąc neuroprzekaźnikiem może odpowiadać za przekazywanie bodźców bólowych.

U wielu chorych występują objawy spełniające rozpoznanie zaburzeń psychicznych, w tym lęk, hipochondria, depresja, jednakże fibromialgia występuje również u ludzi bez jakichkolwiek zaburzeń psychicznych.

Przebieg choroby

Choroba ma niekorzystne rokowanie: mimo leczenia objawy u większości chorych się utrzymują, a tylko około 25% z nich osiąga remisję. Według danych amerykańskich od 10% do 25% pacjentów jest niezdolnych do wykonywania jakiejkolwiek pracy, u kolejnych konieczna jest zmiana charakteru pracy. Ponieważ niektórzy lekarze oraz towarzystwa ubezpieczeniowe podają w wątpliwość występowanie tej choroby, chorzy niejednokrotnie mają problemy z uzyskaniem orzeczenia o niepełnosprawności.

Leczenie

Niesteroidowe leki przeciwzapalne i kortykosteroidy nie przynoszą istotnej poprawy, jedynie w małym stopniu zmniejszają objawy tej choroby. Czasowe złagodzenie dolegliwości mogą spowodować miejscowe wstrzyknięcia lidokainy, fizykoterapia (zwłaszcza ciepłolecznictwo). Poprawę mogą także spowodować leki antydepresyjne, w tym amitryptylina, doksepina; ostatnio bada się efektywność nowatorskiej terapii LDN (gdzie używa się małych dawek naltreksonu w celu podwyższenia poziomu endorfin dla celów leczniczych) w fibromialgii. Ważna jest psychoterapia oraz pomoc psychologa.

Ostatnie doniesienia niemieckich naukowców pokazują, że terapia metodą REST (m.in. przez pobyt w kabinie deprywacyjnej) przynosi trwałe efekty, w postaci przywrócenia fazy REM podczas snu, dzięki czemu pacjenci mogą budzić się wypoczęci.

Wiele osób wskazuje również na korzyści wynikające z palenia konopi indyjskich w postaci łagodzenia większości objawów choroby, czego jednak nie potwierdzają badania naukowe.

Linki zewnętrzne

• Informacja o tej chorobie na stronie Arthritis Foundation (ang.)
• lek. Z. Guła, dr med. M. Korkosz, Fibromialgia, Medycyna Praktyczna (dostęp 14.08.12)

Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.