Glasnost

In die Russiese taal het die woord glasnost (гла́сность) verskeie algemene en spesifieke betekenisse. Dit word in Russies gebruik om 'openheid en deursigtigheid' te bedoel sedert ten minste die einde van die agtiende eeu. In die Russiese Ryk van die laat 19de eeu het die term veral verband gehou met hervormings van die regstelsel, waaronder hervormings wat dit vir die pers en die publiek moontlik gemaak het om verhore waarvan die uitspraak voorgelees moes word, by te woon. In die middel 1980's is dit deur Michail Gorbatsjof gepopulariseer as 'n politieke slagspreuk vir verhoogde regeringsdeursigtigheid in die Sowjetunie.

Historiese gebruik

Die menseregte-aktivis Lyudmila Alexeyeva voer aan dat die woord glasnost al 'n paar honderd jaar in die Russiese taal was: "Dit was in die woordeboeke en wetboeke solank daar woordeboeke en wetboeke was. Dit was 'n gewone, hardwerkende, nie-beskrywende woord wat gebruik word om te verwys na 'n proses, enige proses van geregtigheid of regering wat in die openbaar gevoer word". In die middel van die 1960's het dit 'n nuwe aktuele belang in die diskoers oor die interne beleid van die Sowjetunie gedurende die koue oorlog verkry.

In die USSR

Die andersdenkendes

Op 5 Desember 1965 het die Glasnost-betoging in Moskou plaasgevind, wat beskou word as 'n belangrike gebeurtenis in die opkoms van die Sowjet-burgerregtebeweging. Betogers op die Poesjkin-plein onder leiding van Alexander Yesenin-Volpin het toegang tot die geslote verhoor van Yuly Daniel en Andrei Sinyavsky geëis. Die betogers het spesifieke versoeke vir 'glasnost' gerig, hierin verwysend na die spesifieke toelating van die publiek, onafhanklike waarnemers en buitelandse joernaliste, tot die verhoor wat in die destyds pas uitgevaardigde Wet op die Strafproseswet gewettig is. Op enkele uitsonderings na, het artikel 111 van die wetgewing gesê dat regterlike verhore in die USSR in die openbaar gehou moet word.

Sulke protesaksies teen geslote verhore het gedurende die tydperk ná Stalin voortgeduur. Andrei Sakharov het byvoorbeeld nie na Oslo gereis om sy Nobelprys vir Vrede te ontvang nie weens sy openbare betoging buite 'n hofgebou in Vilnius, wat toegang geëis het tot die verhoor in 1976 van Sergei Kovalev, 'n redakteur van die Kroniek van Huidige Gebeure en vooraanstaande regte-aktivis.

Gorbatsjof

Mikhail Gorbatsjof in 1985

In 1986 neem Mikhail Gorbatsjof en sy adviseurs 'glasnost' aan as 'n politieke slagspreuk, tesame met die minder bekende term 'perestroika' om die historiese en tydelike resonansie van die term op te roep.

Glasnost is beskou as 'n toename in openheid en deursigtigheid in regeringsinstellings en aktiwiteite in die Sowjetunie. Glasnost weerspieël die verbintenis van die Gorbatsjof-regering om Sowjetburgers in staat te stel om die probleme van hul stelsel en potensiële oplossings in die openbaar te bespreek. Gorbatsjof het populêre ondersoek en kritiek op leiers aangemoedig, sowel as 'n sekere mate van blootstelling deur die massamedia

Sommige kritici, veral onder regshervormers en andersdenkendes, beskou die Sowjet-owerhede se nuwe slagspreuke as vae en beperkte alternatiewe vir meer basiese vryhede. Alexei Simonov, president van die Glasnost Defense Foundation, definieer die term krities deur te suggereer dat dit "...'n skilpad is wat na die vryheid van spraak kruip.

Verskeie betekenisse

Tussen 1986 en 1991, tydens 'n era van hervormings in die USSR, is glasnost gereeld gekoppel aan ander algemene begrippe soos perestroika (letterlik: herstrukturering of hergroepering) en demokratizatsiya (demokratisering). Gorbatsjof het dikwels 'n beroep op glasnost gedoen toe hy beleid bevorder het om korrupsie aan die bopunt van die Kommunistiese Party van die Sowjetunie en die Sowjetregering te verminder en die misbruik van administratiewe mag in die Sentrale Komitee te modereer. Die dubbelsinnigheid van 'glasnost' definieer die kenmerkende periode van vyf jaar (1986-1991) aan die einde van die USSR se bestaan. Daar was 'n afnemende sensuur voor publikasie en voor-uitsending en groter vryheid van inligting.

Die "era van Glasnost" het groter kontak gesien tussen Sowjetburgers en die Westerse wêreld, veral die Verenigde State: reisbeperkings is vir baie Sowjetburgers verslap wat die druk op internasionale uitruil tussen die Sowjetunie en die Weste verder verlig het.

Internasionale betrekkinge

Gorbatsjof se interpretasie van 'glasnost' kan die beste in Afrikaans opgesom word as 'openheid'. Terwyl dit verband hou met vryheid van spraak, was die hoofdoel van hierdie beleid om die bestuur van die land deursigtig te maak en om die besit van byna volledige beheer oor die ekonomie en burokrasie van die Sowjetunie deur 'n gekonsentreerde groep amptenare en burokratiese personeel te omseil.

Tydens glasnost is die Sowjetgeskiedenis onder Stalin weer ondersoek; gesensureerde literatuur in die biblioteke is wyer beskikbaar gestel en daar was 'n groter vryheid van spraak vir burgers en openheid in die media. Dit was in die laat tagtigerjare toe die meeste mense in die Sowjetunie begin leer het oor die wreedhede van Stalin en geleer het oor voorheen onderdrukkende gebeure.

Inligting oor die vermeende hoër gehalte van verbruikersgoedere en lewenskwaliteit in die Verenigde State en Wes-Europa is aan die Sowjetbevolking oorgedra, tesame met die Westerse populêre kultuur.

In Rusland sedert 1991

Die volstrekte verbod op sensuur is vervat in artikel 29 van die nuwe Grondwet van 1993 van die Russiese Federasie. Dit was egter die onderwerp van voortdurende kontroversie in die hedendaagse Rusland as gevolg van verhoogde regeringsintervensies wat die toegang tot inligting vir Russiese burgers, insluitend internetsensuur, beperk het. Daar was ook druk op die media wat deur die regering bestuur word om die afgelope paar jaar nie sekere gebeure of onderwerpe bekend te maak of te bespreek nie. Die monitering van die skending van mediaregte in die jare 2004 tot 2013 het bevind dat gevalle van sensuur die algemeenste soort oortreding was.