Gorlice

Gorlice

miasto i gmina
Kolaż Gorlic: panorama, ratusz, pierwsza na świecie uliczna lampa naftowa, Dwór Karwacjanów, ul. 3 maja
Herb Flaga
Państwo	Polska
Województwo	małopolskie
Powiat	gorlicki
Data założenia	1354
Prawa miejskie	1354
Burmistrz	Rafał Kukla
Powierzchnia	23,56 km²
Wysokość	274 – 441 m n.p.m.
Populacja (30.06.2023) • liczba ludności • gęstość	25 682 1090,07 os./km²
Strefa numeracyjna	+48 18
Kod pocztowy	38-300, 38-301, 38-302, 38-320
Tablice rejestracyjne	KGR
Położenie na mapie Polski Gorlice
Położenie na mapie województwa małopolskiego Gorlice
Położenie na mapie powiatu gorlickiego Gorlice
49°39′16″N 21°09′33″E
TERC (TERYT)	1205011
SIMC	0959903
Hasło promocyjne: Gorlice – miasto światła
Urząd miejski Rynek 2 38-300 Gorlice
Strona internetowa
BIP

Gorlicki Rynek o poranku

Widok na Gorlice z okna Ratusza

Park Miejski w Gorlicach nocą

Pomnik Tereski na gorlickim Rynku

Była synagoga w Gorlicach, w XXI w. piekarnia

Gorlice (rusiń. Ґорлиці, trb. Gorłyci) – miasto w województwie małopolskim, siedziba gminy wiejskiej Gorlice i powiatu gorlickiego.

Gorlice leżą w dolinie Ropy i jej dopływu Sękówki, na północnej granicy Beskidu Niskiego. Przyległą zachodnią część Beskidu Niskiego powszechnie nazywa się Beskidem Gorlickim. Najwyższy szczyt Gorlic stanowi wzgórze nazywane Łysą Górą (441 m n.p.m.) 49°39′55″N 21°07′31″E.

Według danych GUS z 30 czerwca 2023 r. miasto liczyło 25 682 mieszkańców. Składa się z 12 osiedli, które są jednostkami pomocniczymi gminy.

Pod względem historycznym Gorlice położone są w Małopolsce, na wschodnim skraju dawnej ziemi krakowskiej.

Środowisko naturalne

Miasto Gorlice zajmuje obszar 23,56 km² (2002), w tym:

• użytki rolne: 61%
• użytki leśne: 10%

Miasto stanowi 2,44% powierzchni powiatu.

Demografia

Dane z 30 czerwca 2012 r.:

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
Jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
Populacja	28 628	100	13 734	48	14 894	52
Gęstość zaludnienia [mieszk./km²]	1215		583		632

• Piramida wieku mieszkańców Gorlic w 2014 roku.

Historia

Pawilon Historii Miasta Gorlice

Powstanie miasta

Etymologia nazwy miasta jest niejasna. Próby jej ustalenia podjął Józef Barut w swym opracowaniu monograficznym na temat Gorlic. Najstarsza nazwa odnotowana przez Długosza brzmi Gardlicza. Marcin Kromer w swej kronice nazywa miasto Gorlicza i łączy jej powstanie z osadnikami ze Zgorzelca (niem. Görlitz). Według Baruta w zachowanych w Archiwum Miejskim w Gorlicach wyciągach z ksiąg ziemskich i grodzkich bieckich, sądeckich i czchowskich od 1401 r. nazwa Gorlicza przeważa liczebnie nad Gorlice. Większość późniejszych źródeł powiela wersję Marcina Kromera, ale pojawiają się też opinie, że choć do miasta przybyli osadnicy ze Zgorzelca to nazwa jest jednak miejscowego pochodzenia, a nie przeniesiona (a więc ponowiona) przez Niemców przybyłych z łużyckiego Zgorzelca. Powołując się na teksty Wacława Potockiego, Barut sugeruje, że pierwotnie nazwa była rodzaju żeńskiego podobną do okolicznych (Ropica, Moszczenica, Nowica, Banica, Osobnica). Uległa ona zatem późniejszej pluralizacji, dając dzisiejsze Gorlice. W nazewnictwie rusińsko-łemkowskim nazwa Gorlic to Ґорлиці - Horłycia, czyli ‘gardło’.

Data powstania miasta jest niepewna. Kromer podaje rok 1355. Prawdopodobnie miasto początkowo osadzone na prawie polskim, od 1417 r. na prawie niemieckim.
Według kronik Marcina Kromera z 1354 r. Dersław I Karwacjan otrzymał od króla Kazimierza Wielkiego przywilej utworzenia miasta Gorlic u zbiegu rzek Ropy i Sękówki. Zgodnie z zapiskami zawartymi w tych kronikach pierwsi osadnicy przybyli z miasta Görlitz na Łużycach. W drugiej połowie XVI w. dziedzicami Gorlic została rodzina Pieniążków herbu Odrowąż. W 1625 r. połowę miasta wykupiła rodzina Rylskich będących w czasie Potopu po stronie najeźdźcy, natomiast Pieniążkowie byli stronnikami króla Jana Kazimierza. Pod władaniem Pieniążków i Rylskich Gorlice były jednym z ważnych ośrodków kalwinizmu w Polsce. Miasto Gorlice szybko stało się ośrodkiem rzemieślniczo-handlowym. Gorlice uzyskały prawo składu w 1659 roku.

W XIX w. region gorlicki stał się kolebką przemysłu naftowego. W latach 1853–1858 pracownię miał Ignacy Łukasiewicz, farmaceuta, konstruktor lampy naftowej, ojciec przemysłu naftowego.

Budynek gorlickiego „Sokoła”

W Gorlicach w 1892 r. powstało Polskie Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” ze zebranych funduszy w 1906 wybudowano przy ulicy Władysława Jagiełły gmach z dużą salą ze sceną, gdzie prowadzono ćwiczenia gimnastyczne, urządzano zebrania i przedstawienia. „Sokół” posiadał także bibliotekę z czytelnią, propagował rozwój kulturalny oraz aktywność fizyczną w różnych dyscyplinach sportowych. W 1895 r. założyciele spółki „Bergheim i Mac Garvey”, Kanadyjczyk William Henry Mac Garvey i austriacki bankier Johan Bergheim uzyskali koncesję na założenie Galicyjskiego Karpackiego Naftowego Towarzystwa Akcyjnego z siedzibą w Gliniku Mariampolskim, a ich zakład zaczął funkcjonować jako samodzielna Fabryka Maszyn i Narzędzi Wiertniczych w Gliniku Mariampolskim.

W 1865 r. Gorlice stały się miastem powiatowym. Od tego czasu wyraźnie widoczny staje się proces rozwoju miasta, przejawiający się m.in. założeniem Parku Miejskiego (jeden z najstarszych parków miejskich w Polsce, powstał w latach 1899–1900 z inicjatywy burmistrza – Wojciecha Biechońskiego, otwarcie w 1900 r., ponad 20 ha powierzchni), powstaniem szpitala i pierwszych szkół średnich (Seminarium Nauczycielskie dla dziewcząt – 1904 r., gimnazjum – 1906 r.).

I wojna światowa

Ogólny widok Gorlic od strony Zawodzia przed I wojną światową

Architektura przełomu XIX i XX wieku – starostwo powiatowe i sąd rejonowy

Rozwój miasta przerwała I wojna światowa. Pod Gorlicami, po wielkiej bitwie 2 maja 1915 r., został przerwany front rosyjski. Gen. Tadeusz Rozwadowski, dowódca 12 Brygady Artylerii w 12 „Krakowskiej” Dywizji Piechoty odegrał jedną z kluczowych ról w tej majowej bitwie.
Za główne źródło sukcesu 12 DP w pierwszym dniu bitwy uznano współdziałanie artylerii z piechotą. Dokonany przez artylerię 12 DP wyłom w linii obronnej wroga zaczął rozszerzać się, co umożliwiło zdobycie Gorlic. Rozwadowski zastosował nowy sposób użycia artylerii i należy do prekursorów tzw. Ruchomej zasłony ogniowej, w której ogień artyleryjski postępował tuż przed atakującą piechotą. Metoda ta szybko weszła na trwałe do niemieckiego regulaminu walki jako Feuerwalze, a do francuskiego jako barrage roulant, zastępując stosowane wcześniej wielogodzinne ostrzeliwanie pozycji wroga, po których następował pochłaniający liczne ofiary szturm wojsk. 17 maja pod Jarosławiem Rozwadowski takim samym systemem, jaki zastosował pod Gorlicami, powstrzymał kontrnatarcie Rosjan. Wprawiło to w zachwyt cesarza niemieckiego Wilhelma II.
Jednak na skutek samej bitwy, a także trwających 126 dni poprzedzających ją walk pozycyjnych, zniszczeniu uległa większość zabudowy Gorlic.

Okres II Rzeczypospolitej

W okresie międzywojennym Gorlice należały do województwa krakowskiego.

II wojna światowa

7 września 1939 r. na obszar powiatu gorlickiego wkroczyły wojska niemieckie. Burmistrzem Gorlic został w tym czasie Andrzej Kwaskowski, aktywny członek ruchu oporu. Mieszkańcy Gorlic zostali dotknięci różnymi formami represji ze strony okupanta. Już 21 sierpnia 1940 r. zorganizowana została pierwsza uliczna łapanka w której zostało aresztowanych 60 mieszkańców miasta, wywiezionych następnie do obozu koncentracyjnego w Oświęcimiu. W 1942 r. zatrzymano, a następnie wywieziono do III Rzeszy uczniów byłego gimnazjum. Tragiczny los spotkał gorlickich Żydów. Byli oni wywożeni do obozów koncentracyjnych drogą kolejową. W październiku 1941 r. zostało utworzone getto, które zlikwidowane ostatecznie zostało w sierpniu 1942 r. Jednocześnie nie zabrakło wśród ludzi woli samozorganizowania się w zbrojny opór przeciwko hitlerowskiemu okupantowi. W 1939 r. powstał obwód Gorlice Związku Walki Zbrojnej, natomiast w 1942 r. powstaje Sztab Obwodu AK Gorlice. Na terenie działały również Bataliony Chłopskie. Równocześnie odbywały się Tajne komplety. 28 kwietnia 1942 roku hitlerowcy dokonali aresztowań działaczy podziemnych lewicowych organizacji (PPR i PPS), których wywieziono do obozów koncentracyjnych (w 1962 roku na ul. Waryńskiego 100 odsłonięto tablicę upamiętniającą ten fakt). 16 stycznia 1945 roku miasto zostało zdobyte przez jednostki IV Frontu Ukraińskiego (w 1965 roku na budynku Urzędu Miasta odsłonięto tablicę upamiętniającą ten fakt). W bezpośrednich walkach o miasto zginęło 60 czerwonoarmistów.

Okres po 1945 roku

Promenada - ul. 3 Maja

Po zakończeniu II wojny światowej Gorlice weszły w skład nowo utworzonego województwa rzeszowskiego.

Powstały Zakłady Maszyn Wiertniczych i Górniczych „Glinik”, Gorlickie Zakłady Przemysłu Drzewnego, Zakłady Materiałów Izolacyjnych i Ceramiki Budowlanej. W 1965 roku przy Zakładowym Domu Kultury „Górnik” powstał Regionalny Zespół Taneczny „Pogórzanie”.

Gorlice w 1969 roku brały udział w Telewizyjnym Turnieju Miast, turniej o formule zawodów emitowany był na żywo w Telewizji Polskiej, w tym turnieju Gorlice rywalizowały z miastem Sanok.

W latach 1975–1998 miasto należało do województwa nowosądeckiego.

Etnografia okolic Gorlic

Dwór Karwacjanów

Doliny Ropy i Sękówki były częścią szlaków handlowych, o czym świadczyć mogą znaleziska archeologiczne. Jedną z najwcześniejszych osad tych terenów jest Stróżówka, pochodząca z czasów Bolesława Chrobrego, położona na północny zachód od miasta. Przypuszcza się, że mogła ona powstać w ramach umacniania granicy z Czechami.

Według Marcina Kromera w 1354 r. Dersław I Karwacjan otrzymał od króla Kazimierza Wielkiego przywilej utworzenia miasta Gorlice u zbiegu rzek: Ropy i Sękówki. Zgodnie z zapiskami zawartymi w kronikach pierwsi osadnicy przybyli z miasta Görlitz na Łużycach.

W 1816 r. Tomasz Święcki, a następnie Adam Tadeusz Naruszewicz (wyd. z 1836) pisali, że „całe Podgórze Ruskie i Małopolskie, tudzież inne miejsca pograniczne, różnych teraz rzemieślników pełne, są to osady pierwiastkowe tego dobroczynnego króla (Kazimierza Wielkiego). Język tych ludzi nieco przygrubszy, a jakieś ze Szląskiem, Morawskiem, Czeskim i Pruskim podobieństwem mający, dowodem jest pierwszej ich ojczyzny. Stąd też poszły owe zniemczone od nowych osadników, lub na nowo nadane miastom Polskim i Ruskim, Lambergi, Frawensztadu, Łańcuta, Pilsna, Gorlicy, i tym podobne nazwiska”.

W 1869 r. okolice Gorlic opisał m.in. Wincenty Pol: „Na obszarze Wisłoki uderza nas fakt inny; całą tę okolicę, którą obszar Wisłoki, Ropy, Jasły, Jasełki i średniego Wisłoka zajmuje, osiedli tak zwani Głuchoniemcy od dołów Sanockich począwszy, to jest od okolicy Komborni, Haczowa, Trześniowa aż po Grybowski dział: Gorlice, Szymbark i Ropę od wschodu na zachód, ku północy aż po ziemię Pilźniańską, która jest już ziemią województwa Sandomierskiego. Cała okolica Głuchoniemców jest nowo-siedlinami Sasów; jakoż strój przechowali ten sam co węgierscy i siedmiogrodzcy Sasi. Niektóre okolice są osiadłe przez Szwedów, ale cały ten lud mówi dzisiaj na Głuchoniemcach najczystszą mową polską dialektu małopolskiego, i lubo z postaci odmienny i aż dotąd Głuchoniemcami zwany, nie zachował ani w mowie ani w obyczajach śladów pierwotnego swego pochodzenia, tylko że rolnictwo stoi tu na wyższym stopniu, a tkactwo jest powołaniem i głównie domowem zajęciem tego rodu”.

Zabytki

Pałac Długoszów

Ulica Garbarska w historycznym centrum miasta

Widok na bazylikę z ulicy Legionów

Osiedle Górne

Obiekty wpisane do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego

• synagoga, ob. piekarnia, ul. Piekarska 3,
• kapliczka Jezusa Frasobliwego, ul. Węgierska, 1850,
• cmentarz parafialny, ul. Karwacjanów,
  • kaplica Miłkowskich, 1907,
  • kaplica Potockich, 1920,
  • ogrodzenie,
• cmentarz żydowski,
• cmentarz wojenny nr 87 z I wojny światowej „Nowodwór”,
• cmentarz wojenny nr 88 z I wojny światowej „Sokół”,
• cmentarz wojenny nr 91 z I wojny światowej „Korczak”,
• cmentarz wojenny nr 92 z I wojny światowej „Stróżówka”,
• cmentarz wojenny nr 98 z I wojny światowej „Glinik”,
• park miejski,
• dwór Karwacjanów,
• dom „Sklarczykówka”, ul. Legionów 13,
• dom drewniany z lat 1918–1919, ul. Ogrodowa 1 (przeniesiony do skansenu w Szymbarku)
• dom, Rynek 6, 7,
• dom, ul. Wąska 11,
• zespół pałacowy Siary, ul. Węgierska 135,
  • pałac,
  • kordegarda,
  • brama,
  • oranżeria,
  • pergola,
  • fontanna,
  • park z zespołem rzeźb i wazonów,
  • park leśny.

Administracja

Burmistrzowie Gorlic

• Marcin Piąkosz (1523)
• Sebastian Kamieński (1657)
• Stanisław Kuligowicz (1715)
• Pafnucy Kleszczyński (1783)
• Stanisław Turski (1784)
• Johan Podgórski (1837–1837)
• Franz Jonatsch 1841
• Eduard Nowosielski (1847–1854)
• Józef Odrowąż Pieniążek 1865
• Antoni Radler 1868
• Jan Kapuściński (1873–1877)
• Czesław Sieczkowski 1880
• Walery Rogawski (1882–1886)
• Eugeniusz Neuman 1887
• Wojciech Biechoński (1887–1902)
• Józef Radomski (1903–1905)
• Emil Wolniewicz 1907
• Stefan Meus (1908–1910)
• Feliks Tarczyński (1910–1916)
• ks. Bronisław Swieykowski (1914–1918)
• Kazimierz Murdziński (1919–1934)
• Andrzej Kwaskowski (1934–1944)
• Wacław Baranowski 1945
• Teofil Kozłowski (24.05.1945–1948) (PPS)
• Leon Samsonowicz 1949
• Leopold Ludwin (1950–1954)
• Michał Ligarski (1955–1956)
• Julia Jaworska (1956–1957)
• Edward Szewczyk (1957–1975)
• Józef Forczek (1975–1976)
• Henryk Basista (1976–1982)
• Tomasz Mierzwiński (1982–1983)
• Eugeniusz Bohatkiewicz (1983–1985)
• Mieczysław Gniadek (1986–1990)
• Krzysztof Gomoła (1990–1992)
• Stanisław Szura (1992–1998)
• Józef Abram (1998–2002)
• Kazimierz Sterkowicz (2002–2010)
• Witold Kochan (2010–2014)
• Rafał Kukla (od 2014)

Podział administracyjny

• Osiedle nr 1 Starówka
• Osiedle nr 2 Magdalena
• Osiedle nr 3 Kromera
• Osiedle nr 4 Mariampol
• Osiedle nr 5 Młodych
• Osiedle nr 6 Zawodzie
• Osiedle nr 7 Sokół
• Osiedle nr 8 Korczak
• Osiedle nr 9 Górne
• Osiedle nr 10 Skrzyńskich
• Osiedle nr 11 Łysogórskie
• Osiedle nr 12 Krasińskiego

Gospodarka

Miasto jest ośrodkiem przemysłu naftowego, maszynowego i drzewnego. W Gorlicach mieści się obszar przemysłowy podlegający Specjalnej Strefie Ekonomicznej Euro-park Mielec.

Lista przedsiębiorstw w mieście których obrót roczny wynosi powyżej 25 milionów złotych:

• Grupa Kapitałowa „Glinik” S.A.
• Przedsiębiorstwo Materiałów Izolacyjnych „Matizol” S.A. (wchodzi w skład Grupy Selena)
• FOREST Gorlice sp. z o.o. - wyrób użytkowych przedmiotów drewnianych, przede wszystkim wieszaków, stanowiących znaczną część produkcji firmy.
• SEVERT Polska Sp. z o.o. - obróbka metali oraz obróbką-skrawaniem CNC.
• Gór-Stal sp. z o.o. produkcja płyt warstwowych oraz paneli termoizolacyjnych
• TLC Architectural Metalwork - TLC zajmuje się produkcją rozmaitego gatunku schodów.
• Saint-Gobain Adfors Polska – produkcja oraz sprzedaż tkanin i dzianin z włókna szklanego dla budownictwa.

W Gorlicach od 1870 r. funkcjonuje bank spółdzielczy (zob. Bank Spółdzielczy w Gorlicach).

Transport

Drogi krajowe i wojewódzkie

• Droga krajowa nr 28: Zator – Wadowice – Nowy Sącz – Gorlice – Biecz – Jasło – Krosno – Sanok – Medyka.
• Droga wojewódzka nr 977: Tarnów – Gromnik – Gorlice – Konieczna.
• Droga wojewódzka nr 993: Gorlice – Folusz – Nowy Żmigród – Dukla.
• Droga wojewódzka nr 979: Gorlice – Moszczenica.

Koleje

Stacja kolejowa Gorlice

Linie kolejowe:

• Linia kolejowa nr 108: Stróże – Krościenko
• Linia kolejowa nr 110: Gorlice Zagórzany – Gorlice, w całości położona na terenie miasta

Stacje kolejowe:

• Gorlice Zagórzany
• Gorlice
• Gorlice Glinik

Komunikacja miejska

W okresie PRL Miejską Komunikację Samochodową obsługiwało Miejskie Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej. Utrzymywano m.in. linie:

• 1 Gorlice – Zagórzany – Libusza – Biecz (15 połączeń na dobę w dni powszednie oraz 2 w dni targowe, 10 w dni świąteczne),
• 2 Ropica Górna – Sękowa – Siary – Gorlice (15 połączeń na dobę w dni powszednie oraz 1 w dni targowe, 7 w dni świąteczne, przy czym z Ropicy 3 w dni powszednie i 2 w dni świąteczne, a z Siar dodatkowo 6 kursów w dni robocze),
• 3 Gorlice – Zagórzany stacja kolejowa (7 połączeń w dni robocze i 8 w dni świąteczne, w tym kursy nocne o 2:05, 3:40 i 23:04),
• 4 Gorlice – Sokół – Dominikowice – Kryg (10 połączeń na dobę w dni powszednie oraz 3 w dni świąteczne)

W październiku 2019 roku Miejski Zakład Komunikacyjny przeszedł gruntowne zmiany oraz modernizację. Tabor został zasilony jedenastoma niskopodłogowymi autobusami marki Solaris, dostosowanymi do komfortu podróży osób starszych, kobiet w ciąży, oraz osób poruszających się na wózkach inwalidzkich.

Z momentem uruchomienia połączenia kolejowego Kraków – Stacja Zagórzany, powstała nowa linia autobusowa, która poprowadzona została od Zajezdni MZK, przez Krytą pływalnię do stacji kolejowej w Zagórzanach. Linia ta jest bezpłatna dla wszystkich pasażerów. Gorlicki MZK oferuje darmowe przejazdy na wszystkich swoich liniach podczas "Dnia bez samochodu".

"Górka" - Zespół Szkół nr 1
im. I. Łukasiewicza

Komunikacja autobusowa

W 2022 r. Gorlicki Dworzec Autobusowy został zlikwidowany. Funkcję dworca spełnia przystanek autobusowy przy ulicy Bardiowskiej.

Transport lotniczy

W 2012 r. przy ul. Węgierskiej otworzono sanitarne lądowisko dla śmigłowców Lotniczego Pogotowia Ratunkowego.

Edukacja

Przedszkola

• Miejskie Przedszkole nr 1, ul. Jagiełły 9
• Miejskie Przedszkole nr 3, ul. Potockiego 7
• Miejskie Przedszkole nr 4, ul. Broniewskiego 11
• Miejskie Przedszkole nr 5, ul. Krakowska 11
• Miejskie Przedszkole nr 8, ul. Hallera 17
• Niepubliczne Przedszkole Sióstr Felicjanek, ul. Krasińskiego 21
• Niepubliczne Przedszkole Sióstr Służebniczek, ul. Jezierskiego 3
• Niepubliczne Przedszkole „Chatka Misia Uszatka”, ul. Wyszyńskiego 21
• Niepubliczne Przedszkole „Wesołe Skrzaty”, ul. Dukielska 73
• Niepubliczne Przedszkole Specjalne Caritas, ul. Konopnickiej 21

Miejskie zespoły szkół (szkoły podstawowe i gimnazja)

• Miejski Zespół Szkół nr 1 w Gorlicach im. ks. Stanisława Konarskiego, ul. Piękna 9
• Miejski Zespół Szkół nr 3 im. św. Jana Kantego, ul. Wyszyńskiego 16
• Miejski Zespół Szkół nr 4, ul. Krasińskiego 9
• Miejski Zespół Szkół nr 5 im. ks. Jana Twardowskiego, ul. Krakowska 5
• Miejski Zespół Szkół nr 6, ul. Hallera 79

Szkoły ponadpodstawowe

• Zespół Szkół nr 1 im. I. Łukasiewicza, ul. Wyszyńskiego 18
• I Liceum Ogólnokształcące im. M. Kromera, ul. Kromera 1
• Zespół Szkół Ekonomicznych im. Jana Pawła II, ul. Ariańska 3
• Zespół Szkół Technicznych im. W. Pola, ul. Michalusa 6
• Zespół Szkół Zawodowych im. K. Pułaskiego, ul. Niepodległości 5
• Zespół Jednostek Edukacyjnych Województwa Małopolskiego w Gorlicach
• Centrum Kształcenia Torus – oddział w Gorlicach

Szkoły wyższe

• Wydział zamiejscowy Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, ul. Niepodległości 5
• Wydział zamiejscowy Małopolskiej Wyższej Szkoły Ekonomicznej w Tarnowie

Kultura

Skansen Przemysłu Naftowego Magdalena

Skrzyżowanie ulic Kościuszki i Węgierskiej w Gorlicach – miejsce, gdzie zapłonęła pierwsza na świecie uliczna lampa naftowa

Biblioteki

• Miejska Biblioteka Publiczna
• Pedagogiczna Biblioteka Wojewódzka w Nowym Sączu, filia w Gorlicach

Muzea

• Muzeum Dwory Karwacjanów i Gładyszów – oddział Galeria Sztuki „Dwór Karwacjanów” – ul. Wróblewskiego 10;
• Muzeum Regionalne PTTK im. Ignacego Łukasiewicza – ul. Wąska 7/9;
• Muzeum Gorlickiego Kopalnictwa Naftowego – kopalnia „Magdalena”, ul. Lipowa

Instytucje i stowarzyszenia kulturalne

• Gorlickie Centrum Kultury
• Stowarzyszenie „Klub Gorliczan”
• Stowarzyszenie Lokalna Grupa Działania „Beskid Gorlicki”
• Stowarzyszenie PATRONUS
• Stowarzyszenie Ruska Bursa w Gorlicach
• Stowarzyszenie Historyczne „Bitwa pod Gorlicmi 1915”,
• Dom Polsko-Słowacki w Gorlicach

Inne

• W Gorlicach od 1999 roku odbywa się festiwal muzyki elektronicznej ambient pod nazwą „Międzynarodowe Prezentacje Multimedialne „Ambient Festival”, podczas którego odbywają się koncerty różnych odmian muzyki elektronicznej oraz występują znani artyści polscy i zagraniczni.
• Od września 2015 roku w Gorlicach z inicjatywy pisarza Andrzeja Stasiuka organizowany jest Festiwal im. Zygmunta Haupta.
• Regionalny Zespół Taneczny „Pogórzanie”.

Media

Portale internetowe

• Gorlice24.pl
• TerazGorlice.pl
• HaloGorlice
• Gorlice.pl
• Głos 24

Prasa

• Gazeta Krakowska
• Kurier Gorlicki
• Kwartalnik Gorlicki
• Głos Gorlicki

Radio

Rozgłośnie lokalne i regionalne posiadające siedzibę bądź redakcję w Gorlicach:

• Polskie Radio Kraków – oddział Gorlice
• Radio AM Gorlice
• Radio Trendy Krosno

Telewizja

• Regionalna Telewizja Gorlicka
• Telewizja internetowa Gorlice.TV

Sport

Obiekty sportowe z lotu ptaka

Większe kluby sportowe

• GKS Glinik – piłka nożna
• Miejski Klub Sportowy w Gorlicach – koszykówka
• KRS Ekstrim – siatkówka kobiet
• Gorlicki Klub Piłki Siatkowej – siatkówka mężczyzn
• MKS Radość – tenis stołowy
• Gorlicki Klub Zapaśniczy – zapasy
• LKS Pogórze – podnoszenie ciężarów
• Maraton Gorlice – klub biegaczy
• Klub Narciarski Magura P&P Gorlice
• Gorlicki Klub Cyklistów – kolarstwo
• Grupetto Gorlice – kolarstwo i biegi

Obiekty sportowe

• Stadion OSiR im. Maksymiliana Kumorkiewicza – piłka nożna
• Hala Widowiskowo-Sportowa OSiR im. prof. Jana Dziopka – przystosowana do uprawiania dyscyplin sportowych: piłka ręczna, piłka nożna, koszykówka, siatkówka, badminton, tenis stołowy, unihokej
• Kryta Pływalnia „Fala”
• Basen sezonowy (odkryty) OSiR
• Sztuczne lodowisko OSiR
• Sala gimnastyczna – Międzyszkolny Ośrodek Sportowy
• Korty tenisowe
• Strzelnica – Rejonowy Ośrodek Szkolenia LOK

Szlaki turystyczne

• 

  Gorlicka Golgota

  Szlak zielony: Gorlice – Ożenna – od stacji PKP w Gorlicach przez: Wapienne, Magurę Wątkowską, Nowy Żmigród
• Szlak niebieski: Bartne – Szalowa

– od stacji PKP w Gorlicach przez: Łysą Górę do Szalowej

– od stacji PKP w Gorlicach przez: Magurę Małastowską do Bartnego

• Szlak żółty: Gorlice stacja PKP – Bartnia Góra (góra) – Bielanka – Miejska Góra – Ropa – Wawrzka – Florynka – Jamnica
• od ul. Korczaka – cmentarz nr 91 – Stróżówka (szlak cmentarny poprowadzony tak jak szlak niebieski)

Wspólnoty wyznaniowe

Bazylika Mniejsza Narodzenia Najświętszej Maryi Panny

Prawosławny sobór katedralny Świętej Trójcy

• Chrześcijańska Wspólnota Ewangeliczna:
  • placówka misyjna w Gorlicach
• Ewangeliczna Wspólnota Zielonoświątkowa:
  • zbór w Gorlicach
• Kościół Adwentystów Dnia Siódmego:
  • zbór w Gorlicach
• Kościół greckokatolicki:
  • parafia Przemienienia Pańskiego
• Kościół rzymskokatolicki:
  • parafia Narodzenia Najświętszej Maryi Panny
  • parafia św. Andrzeja Boboli
  • parafia św. Jadwigi Królowej
  • parafia Matki Bożej Nieustającej Pomocy
  • parafia św. Wawrzyńca Diakona i Męczennika w Zagórzanach (diecezja tarnowska):
    • kaplica filialna pw. Niepokalanego Serca Matki Bożej – os. Skrzyńskich w Gorlicach
• Kościół Zielonoświątkowy:
  • zbór „Syloe”
• Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny:
  • parafia katedralna Świętej Trójcy
• Świadkowie Jehowy:
  • zbór w Golicach, Sala Królestwa ul. Stróżowska 56

Od 2009 r., w Gorlicach ma swoją siedzibę prawosławny biskup Paisjusz (Martyniuk), sufragan diecezji przemysko-nowosądeckiej PAKP (od 2016 ordynariusz diecezji przemysko-gorlickiej). W związku z tym cerkiew gorlicka została podniesiona do rangi katedry biskupiej (soboru). W soborze katedralnym spoczywają relikwie św. Maksyma Sandowicza. Znajduje się także cząstka św. Krzyża oraz relikwie Apostoła Andrzeja, św. Pantelejmona i św. Łazarza. Proboszczem parafii jest ks. dr kanonik Roman Dubec.

Od 2015 patronką miasta jest Matka Boża Niepokalana.

Cmentarze

Cmentarz z I wojny światowej na Górze Cmentarnej

Nad miastem góruje cmentarz nr 91 na Górze Cmentarnej, a w okolicach Gorlic znajduje się wiele rozrzuconych po lasach i wzgórzach cmentarzy wojskowych z okresu I wojny światowej. Niektóre to prawdziwe arcydzieła architektury cmentarnej.

Cmentarze z I wojny w ramach „gniazda Gorlice”

• nr 87 (Cmentarz Na Pocieszce) – ul. Łokietka ( żółty szlak turystyczny do Bielanki)
• nr 88 – Gorlice-Sokół – ( zielony szlak turystyczny do Wapiennego)
• nr 89 – ul. Kopernika (nieistniejący, szczątki żołnierzy przeniesiono, w latach 1961–1962, na cmentarz na Górze Cmentarnej).
• nr 90 – na zachodnim stoku Góry Cmentarnej (nieistniejący), znajdujący się na terenie cmentarza żydowskiego.
• nr 91 – na szczycie Góry Cmentarnej
• nr 98 – Gorlice-Glinik.
• cmentarz wojenny z II wojny światowej – ul. Wincentego Pola.

Pomniki

Ławeczka Ignacego Łukasiewicza w Gorlicach

Sidur Przechodniów przy ul. Stróżowskiej w Gorlicach

Mural Ignacego Łukasiewicza przy ul. Wąskiej

• Wojciecha Biechońskiego w Parku Miejskim
• Bohaterów Ziemi Gorlickiej przy ul. Hallera
• Dersława I Karwacjana przy ul. Wróblewskiego
• Janusza Korczaka przy ul. Korczaka (odsłonięty 13 października 2008 r.)
• Ignacego Łukasiewicza przy ul. Kościuszki
• Ignacego Łukasiewicza przy ul. Wyszyńskiego
• Ławeczka Ignacego Łukasiewicza na Rynku
• Krzyż Powstańców na cmentarzu parafialnym
• Kazimierza Pułaskiego w Parku Miejskim
• Juliusza Słowackiego w Parku Miejskim
• Tereski – studnia na Placu Dworzysko (w 2011 r. przeniesiony z Rynku)
• Pomnik Tysiąclecia przy ul. Legionów
• Pomnik Jana Pawła II przy Placu Kościelnym
• Pomnik Niepodległości przy ul. J. Słowackiego
• Pomnik - Upamiętniający Zagładę Gorlickich Żydów przy Rynku Maślanym
• Pomnik Sidur Przechodniów przy ul. Stróżowskiej

Imię nosiły lub noszą statki:

• Gorlice – drobnicowiec

Miasta partnerskie

Miasta partnerskie Gorlic:

• Bardejov, Słowacja
• Kałusz, Ukraina
• Nyíregyháza, Węgry
• Pápa, Węgry
• Sosnowiec, Polska

Ludzie związani ze Gorlicami

Urodzili się

• Antoni Reichenberg (ur. 7 czerwca 1825 w Gorlicach, zm. 23 stycznia 1903 w Tarnopolu) – polski ksiądz, jezuita, artysta.
• Ewa Wachowicz (ur. 19 października 1970 w Gorlicach) – polska producentka, dziennikarka i prezenterka telewizyjna. Miss Polonia 1992, sekretarz prasowy premiera Waldemara Pawlaka w latach 1993–1995.

Honorowi obywatele miasta

• Władysław Długosz – od 11 września 1913 r.
• Bronisław Świeykowski – od 4 lipca 1921 r.
• Józef Piłsudski – od 9 listopada 1933 r.
• Felicjan Sławoj Składkowski – od 22 marca 1939 r.
• Eugeniusz Kwiatkowski – od 22 marca 1939 r.
• Włodzimierz Kunz – od 17 listopada 1994 r.
• Jerzy Hoffman – od 26 lutego 1999 r.
• Marian Zgórniak – od 25 kwietnia 2002 r.
• Józef Micek – od 19 lutego 2004 r.
• István Kovács – od 19 lutego 2004 r.
• Kazimierz Kotwica – od 24 lutego 2012 r.
• Vladislav Sendecki – od 3 maja 2017 r.

Zobacz też

• Synagoga w Gorlicach
• Synagoga w Gorlicach (ul. Strażacka)

Bibliografia

• Władysław Boczoń: Za ziemię ojców. Centralny Ośrodek Informacji Turystycznej, 1989. Brak numerów stron w książce
• Józef Barut: Gorlice. Studium historyczno-urbanistyczne miasta. Brzozów, Muzeum Regionalne PTTK Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego im. Adama Fastnachta, zlec. Muzeum Regionalne PTTK im. Ignacego Łukasiewicza w Gorlicach, 1991. ISBN 83-900130-2-9. Brak numerów stron w książce
• Michał Klimecki: Gorlice 1915. Warszawa, „Bellona”, 1991. ISBN 83-11-07938-2. Brak numerów stron w książce
• Bronisław Świeykowski: Z dni grozy w Gorlicach, od 25 IX 1914 do 2 V 1915. Kraków, Druk. Narodowa, 1991. Brak numerów stron w książce

Linki zewnętrzne

• Gorlice, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 718 .
• Miasto Gorlice. gorlice.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-12-21)]. – oficjalna strona WWW
• Historia Żydów w Gorlicach na portalu Wirtualny Sztetl
• Wizerunek miasta w czasie I wojny światowej