Gugel
O Gugel, en alto alemán tamén: gogel, kogel, kugel (do antigo alto alemán cucula, do latín cucullus "bolsa", " capucha", "gorra"; véxase tamén Kukulle), é unha peza de roupa que usaban os homes e as mulleres da Alta Idade Media en adiante. Probabelmente era o homónimo do Gugelhupf.[1]
O Gugel era un accesorio para a cabeza ou un gorro con forma de caperucha que tamén cubría os ombreiros e estaba feito de diversos materiais, especialmente de lan.
A Crónica de Limburgo menciona o "gran Kogeln" (großen Kogeln) en 1362: "Os mozos levaban case sempre Gugels abotoados, ao contrario das mulleres, e duraban máis de trinta anos". A mesma crónica de 1389 menciona: "As mulleres levaban 'Gugels bohemios', populares alí naquel momento. Sobresaían cara adiante por enriba das súas cabezas, como se representan as iconas nos cadros coas súas diademas".[2]
Historia
[editar | editar a fonte]
Transformación de moda da capucha
[editar | editar a fonte]Aínda que inicialmente era fundamentalmente unha peza que usaban labregos, peregrinos, monxes, viaxeiros, etc. para protexelos da intemperie, o uso da capucha fíxose popular entre a nobreza centroeuropea a partir do século XIV. O capuchón foise decorando con perlas e pedras preciosas, bordado con lemas, e engadiuse unha punta extralarga, a Sendelbande, e máis tarde tamén campaíñas, pero o seu uso diminuíu de novo e finalmente só se converteu nun signo de animadores como os bufóns.
Os tecidos utilizados eran de cores brillantes, incluíndo mi-parti. Os Gugel de cor vermella están documentados en fontes de imaxes contemporáneas de arredor de 1390, por exemplo nas pinturas murais do castelo de Runkelstein preto de Bolzano.[3] O colo adoitaba estar aberto na parte dianteira, pero podía pecharse con botóns (bastante novidosos naquel momento).
Cara a finais do século XIV, a forma orixinal de levar a capucha foi abandonada polas clases altas e só conservada pola xente do común. Porén, no transcurso do período gótico tardío establecéronse numerosas formas alternativas de vestir, incluíndo o uso dun orificio primeiro na cabeza que conduciu ao desenvolvemento dun sombreiro separado, o cappuccio na Península Itálica ou o chaperon na Francia. A protección do pescozo e a vendaxe podían colgar soltos arredor da cabeza e os ombreiros ou enrolarse nunha estrutura parecida a un turbante. Variantes tardías, como o Gugel con franxas do sur alemán, levaron ao sombreiro con franxas coñecido polo retrato de Dürer arredor de 1500 nun estilo similar.[4]
Nunhas poucas ilustracións pódense ver capuchas colocadas boca abaixo, coa capucha colgando sobre o peito. Tamén está comprobado que se pode levar nas costas ou no ombreiro (chamada Schultergugel, «capa de ombreiro»).
Ao mesmo tempo, desenvolvéronse formas abertas de capuchas que podían ser usadas polas mulleres sen quitar as súas capuchas de liño ou seda, pero estaban máis estendidas na marxe esquerda do Rin e no norte de Alemaña. Porén, os Gugel en xeral, e as pezas de roupa con capucha pechadas en particular, pódense clasificar claramente como roupa masculina, cuxo uso era visto como inapropiado para as mulleres.
No século XV desenvolvéronse dúas pezas de roupa separadas a partir do Gugel: o colar Goller e o gorro puntiagudo Zipfelmütze similar ao gorro frixio. O Gugel tamén foi utilizado comunmente pola poboación rural até o século XVI, e até o XIX, ás veces como roupa de loito.
O nome da sociedade secreta bávara Guglmänn deriva desta peza de roupa.
Galería de imaxes
[editar | editar a fonte]
Do Gugel ao Gugelhupf
[editar | editar a fonte]A repostaría Gugelhupf toma o seu nome, segundo J. A. Schmeller, da capucha Gugel. Cita unha reimpresión de Innsbruck de 1637 da canción burlona DieTeütsch-Frantzösin: "Leva un Gogelhopf marabillosamente alto, cuberto con pequenas cintas, sobre a súa orgullosa cabeza, poñendo cara atrás e cara adiante". Selhamer tamén informou en 1701 na súa Tuba Rustica sobre as mulleres co seu alto Gogelhopff na cabeza.
Gugel como casco
[editar | editar a fonte]Da moda masculina informaba a Crónica de Limburgo: 'As Hundskugeln levaban a cabaleiros e servos, burgueses e xente viaxeira, peito e roupa lisa de perna a asaltar e a loitar, e ningún pavés (Tartschen) nin escudo...'. A Hundsgugel (literalmente "Gugel de can") era un casco cun visor que lembraba un fociño de can.[5]
Heráldica
[editar | editar a fonte]
Notas
- ↑ Todos os substantivos, comúns ou propios, en lingua alemá comezan por maiúscula. Porén, en galego poden ser escritos con minúscula; por exemplo weltanschauung foi incorporada ao dicionario da Real Academia Galega comezando por minúscula.
- ↑ Elhen von Wolfhagen, Tilemann; Rossel, Karl; Faust, Johann Friedrich; Gensbein, Johann (1860). Die Limburger Chronik des Johannes. Wiesbaden: In Commission bei W. Roth.
- ↑ "Schloss Runkelstein ; das Schloss". runkelstein (en alemán). Consultado o 2023-12-07.
- ↑ "Self-Portrait (Dürer, Madrid)" (en inglés). 2023-12-04.
- ↑ Boeheim, Wendelin (1890). Handbuch der Waffenkunde: das Waffenwesen in seiner historischen Entwicklung vom Beginn des Mittelalters bis zum Ende des 18. Jahrhunderts. Leipzig.
Véxase tamén
[editar | editar a fonte]Bibliografía
[editar | editar a fonte]- Katrin Kania: Übersehen – verkannt – vergessen. Die Gugel in Wort, Bild, Fund und Experiment. Bamberg 2003 (Magisterarbeit, Bamberg, Otto-Friedrich-Universität).
- Gugel. In: Ingrid Loschek: Reclams Mode- und Kostümlexikon. 5., aktualisierte und erweiterte Auflage. Reclam, Stuttgart 2005, ISBN 3-15-010577-3.
Ligazóns externas
[editar | editar a fonte]- Hoods, Chaperons and Liripipes Arquivado 12 de abril de 2008 en Wayback Machine. (en inglés)
- A capuchas das Orkney Arquivado 03 de decembro de 2023 en Wayback Machine. (en inglés)
- Jacqui Woods replica (capucha das Orkney)
