Henri Poincaré (1929)

Henri Poincaré (Q140)
	; Jednostka bliźniacza „Henri Poincaré” – „Ajax”
Klasa	okręt podwodny
Typ	Redoutable
Projekt	M6
	Historia
Stocznia	Arsenal de Lorient, Lorient
Położenie stępki	1925
Wodowanie	10 kwietnia 1929
	Marine nationale
Wejście do służby	grudzień 1931
Wycofanie ze służby	samozatopiony 27 listopada 1942
	Regia Marina
Nazwa	FR 118
Los okrętu	powtórnie zatopiony 9 września 1944
	Dane taktyczno-techniczne
Wyporność; • na powierzchni; • w zanurzeniu	; 1570 ton; 2084 t
Długość	92,3 m
Szerokość	8,2 m
Zanurzenie	4,7 m
Zanurzenie testowe	80 m
Rodzaj kadłuba	dwukadłubowy
	Napęd
	2 silniki wysokoprężne o łącznej mocy 6000 KM; 2 silniki elektryczne o łącznej mocy 2000 KM; 2 śruby
Prędkość; • na powierzchni; • w zanurzeniu	; 17 węzłów; 10 w.
Zasięg	powierzchnia: 10 000 Mm przy 10 w.; zanurzenie: 100 Mm przy 5 w.
	Uzbrojenie
	1 działo kal. 100 mm, 2 wkm kal. 13,2 mm, 13 torped
Wyrzutnie torpedowe	7 × 550 mm; 2 × 550/400 mm
Załoga	61
	Multimedia w Wikimedia Commons

Henri Poincaré (Q140) – francuski oceaniczny okręt podwodny z okresu międzywojennego i II wojny światowej, jedna z 31 jednostek typu Redoutable. Okręt został zwodowany 10 kwietnia 1929 roku w stoczni Arsenal de Lorient w Lorient, a do służby w Marine nationale wszedł w grudniu 1931 roku. Jednostka pełniła służbę na Atlantyku i Morzu Śródziemnym, a od zawarcia zawieszenia broni między Francją a Niemcami znajdowała się pod kontrolą rządu Vichy. 27 listopada 1942 roku „Henri Poincaré” został samozatopiony w Tulonie. Podniesiony przez Włochów okręt otrzymał oznaczenie FR 118, a po zawarciu przez Włochy zawieszenia broni z aliantami został 9 września 1943 roku przejęty przez Niemców. Jednostka została ponownie zatopiona przez alianckie samoloty 9 września 1944 roku.

Projekt i budowa

„Henri Poincaré” zamówiony został na podstawie programu rozbudowy floty francuskiej z 1925 roku^[1]^[2]. Projekt (o sygnaturze M6^[3]) był ulepszeniem pierwszych powojennych francuskich oceanicznych okrętów podwodnych – typu Requin^[1]. Poprawie uległa krytykowana w poprzednim typie zbyt mała prędkość osiągana na powierzchni oraz manewrowość^[1]^[4]. Posiadał duży zasięg i silne uzbrojenie; wadą była ciasnota wnętrza, która powodowała trudności w dostępie do zapasów prowiantu i amunicji^[4]. Konstruktorem okrętu był inż. Jean-Jacques Roquebert^[4].

„Henri Poincaré” zbudowany został w stoczni Arsenal de Lorient^[5]^[2]. Stępkę okrętu położono w 1925 roku^[2], został zwodowany 10 kwietnia 1929 roku^[5]^[6], a do służby w Marine nationale przyjęto go w grudniu 1931 roku^[3]^[2]. Jednostka otrzymała numer burtowy Q140^[3].

Dane taktyczno–techniczne

„Henri Poincaré” był dużym, oceanicznym okrętem podwodnym o konstrukcji dwukadłubowej^[1]^[4]. Długość całkowita wynosiła 92,3 metra (92 metry między pionami), szerokość 8,2 metra i zanurzenie 4,7 metra^[5]^[7]. Wyporność standardowa w położeniu nawodnym wynosiła 1384 tony (normalna 1570 ton), a w zanurzeniu 2084 tony^[5]^[6]^[a]. Okręt napędzany był na powierzchni przez dwa silniki wysokoprężne Sulzer(inne języki) o łącznej mocy 6000 KM^[5]^[8]^[b]. Napęd podwodny zapewniały dwa silniki elektryczne o łącznej mocy 2000 KM^[4]^[5]^[c]. Dwuśrubowy układ napędowy pozwalał osiągnąć prędkość 17 węzłów na powierzchni i 10 węzłów w zanurzeniu^[5]^[9]^[d]. Zasięg wynosił 10 000 Mm przy prędkości 10 węzłów w położeniu nawodnym (lub 4000 Mm przy prędkości 17 węzłów) oraz 100 Mm przy prędkości 5 węzłów pod wodą^[1]^[2]. Zbiorniki paliwa mieściły 95 ton oleju napędowego^[3]^[5]. Dopuszczalna głębokość zanurzenia wynosiła 80 metrów, zaś czas zanurzenia 45-50 sekund^[1]^[4]. Autonomiczność okrętu wynosiła 30 dób^[3]^[10].

Okręt wyposażony był w siedem wyrzutni torped kalibru 550 mm: cztery na dziobie i jeden potrójny zewnętrzny aparat torpedowy. Prócz tego za kioskiem znajdował się jeden podwójny dwukalibrowy (550 lub 400 mm) aparat torpedowy^[3]^[4]. Na pokładzie było miejsce na 13 torped, w tym 11 kalibru 550 mm i dwie kalibru 400 mm^[3]^[4]. Uzbrojenie artyleryjskie stanowiło działo pokładowe kalibru 100 mm L/45 M1925 oraz zdwojone stanowisko wielkokalibrowych karabinów maszynowych Hotchkiss kalibru 13,2 mm L/76^[3]^[4].

Załoga okrętu składała się z 4 oficerów oraz 57 podoficerów i marynarzy^[5]^[2]^[e].

Służba

W momencie wybuchu II wojny światowej okręt pełnił służbę na Atlantyku, wchodząc w skład 4. dywizjonu okrętów podwodnych w Casablance^[11]. Dowódcą jednostki był w tym okresie kpt. mar. A.F.C. Parent^[11]. Na przełomie września i 12 października 1939 roku „Henri Poincaré” patrolował obszar wokół Wysp Kanaryjskich^[12]. W czerwcu 1940 roku okręt znajdował się w Bizercie, a jego dowódcą był nadal kpt. mar. A.F.C. Parent^[13]. Po zawarciu zawieszenia broni między Francją a Niemcami okręt znalazł się pod kontrolą rządu Vichy (rozbrojony w Tulonie)^[14]. 10 kwietnia 1941 roku „Henri Poincaré” opuścił Tulon i w towarzystwie bliźniaczych jednostek „Fresnel” i „Actéon” pokonał Cieśninę Gibraltarską i dotarł 16 kwietnia do Casablanki^[15]. 27 listopada 1942 roku, podczas ataku Niemców na Tulon, jednostka została samozatopiona^[4]^[7]. Okręt został później podniesiony przez Włochów i przeholowany do Genui, gdzie otrzymał oznaczenie FR 118^[4]^[16]. Po zawarciu przez Włochy zawieszenia broni z aliantami naprawiana jednostka została 9 września 1943 roku przejęta przez Niemców^[16]. Okręt został ponownie zatopiony przez alianckie samoloty dokładnie rok później – 9 września 1944 roku^[3]^[16].

Uwagi

↑ Parkes 1934 ↓, s. 199 podaje wyporność 1644/2080 ton, zaś Lipiński 1999 ↓, s. 539 i McMurtrie 1941 ↓, s. 192 – 1384/2080 ton.
↑ Fontenoy 2007 ↓, s. 187 podaje, że okręt posiadał cztery silniki Diesla, zaś według Parkes 1934 ↓, s. 199 i McMurtrie 1941 ↓, s. 192 okręt posiadał dodatkowo pomocniczy silnik Diesla o mocy 750 KM.
↑ Labayle-Couhat 1971 ↓, s. 75 podaje, że łączna moc silników elektrycznych wynosiła 1000 KM.
↑ Parkes 1934 ↓, s. 199 podaje, że prędkość na powierzchni wynosiła 18 węzłów, zaś według Lipiński 1999 ↓, s. 539 okręt osiągał na powierzchni 19,5 węzła.
↑ Parkes 1934 ↓, s. 199 i McMurtrie 1941 ↓, s. 192 podają, że załoga okrętu liczyła 67 osób.

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Gardiner i Chesneau 1980 ↓, s. 274.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Labayle-Couhat 1971 ↓, s. 76.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Gogin 2018R ↓.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k Fontenoy 2007 ↓, s. 187.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Gardiner i Chesneau 1980 ↓, s. 273.
↑ ^a ^b Fontenoy 2007 ↓, s. 186.
↑ ^a ^b Lipiński 1999 ↓, s. 539.
↑ Labayle-Couhat 1971 ↓, s. 75.
↑ McMurtrie 1941 ↓, s. 192.
↑ Parkes 1934 ↓, s. 199.
↑ ^a ^b Kindell 1939a ↓.
↑ Kindell 1939b ↓.
↑ Kindell 1940a ↓.
↑ Kindell 1940b ↓.
↑ Kindell 1941a ↓.
↑ ^a ^b ^c Gogin 2018F ↓.

Bibliografia

Paul E. Fontenoy: Submarines: An Illustrated History of Their Impact (Weapons and Warfare). Santa Barbara, California: ABC-CLIO, 2007. ISBN 1-85367-623-3. (ang.).
Robert Gardiner, Roger Chesneau: Conway’s All the World’s Fighting Ships 1922–1946. London: Conway Maritime Press, 1980. ISBN 0-85177-146-7. (ang.).
Ivan Gogin: FR118 ex-French large submarine. Navypedia. [dostęp 2018-02-25]. (ang.).
Ivan Gogin: REDOUTABLE submarines (1931-1939). Navypedia. [dostęp 2018-02-25]. (ang.).
Don Kindell: FRENCH, POLISH, GERMAN NAVIES, also US SHIPS IN EUROPE, SEPTEMBER 1939. Naval History Homepage. [dostęp 2018-02-25]. (ang.).
Don Kindell: NAVAL EVENTS SEPTEMBER 1939 (Part 2 of 2) Friday 15th - Saturday 30th. Naval History Homepage. [dostęp 2018-02-25]. (ang.).
Don Kindell: FRENCH NAVY SHIPS, JUNE 1940. Naval History Homepage. [dostęp 2018-02-25]. (ang.).
Don Kindell: NAVAL EVENTS, NOVEMBER 1940 (Part 2 of 2) Friday 15th – Saturday 30th. Naval History Homepage. [dostęp 2018-02-25]. (ang.).
Don Kindell: NAVAL EVENTS, April 1941 (Part 2 of 2) Tuesday 15th - Wednesday 30th. Naval History Homepage. [dostęp 2018-02-25]. (ang.).
Jean Labayle-Couhat: French warships of World War II. London: Ian Allan Ltd., 1971. ISBN 0-7110-0153-7. (ang.).
Jerzy Lipiński: Druga wojna światowa na morzu. Warszawa: Wydawnictwo Lampart, 1999. ISBN 83-902554-7-2.
Francis E. McMurtrie (red.): Jane’s Fighting Ships 1940. London: Sampson Low, Marston & Co., 1941. (ang.).
Oscar Parkes (red.): Jane’s Fighting Ships 1934. London: Sampson Low, Marston & Co., 1934. (ang.).

[8] Parkes 1934 ↓, s. 199 podaje wyporność 1644/2080 ton, zaś Lipiński 1999 ↓, s. 539 i McMurtrie 1941 ↓, s. 192 – 1384/2080 ton.

[10] Fontenoy 2007 ↓, s. 187 podaje, że okręt posiadał cztery silniki Diesla, zaś według Parkes 1934 ↓, s. 199 i McMurtrie 1941 ↓, s. 192 okręt posiadał dodatkowo pomocniczy silnik Diesla o mocy 750 KM.

[11] Labayle-Couhat 1971 ↓, s. 75 podaje, że łączna moc silników elektrycznych wynosiła 1000 KM.

[13] Parkes 1934 ↓, s. 199 podaje, że prędkość na powierzchni wynosiła 18 węzłów, zaś według Lipiński 1999 ↓, s. 539 okręt osiągał na powierzchni 19,5 węzła.

[15] Parkes 1934 ↓, s. 199 i McMurtrie 1941 ↓, s. 192 podają, że załoga okrętu liczyła 67 osób.

[CITEREFGardinerChesneau1980274-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Gardiner i Chesneau 1980 ↓, s. 274.

[CITEREFLabayle-Couhat197176-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Labayle-Couhat 1971 ↓, s. 76.

[CITEREFGogin2018R-3] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Gogin 2018R ↓.

[CITEREFFontenoy2007187-4] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k Fontenoy 2007 ↓, s. 187.

[CITEREFGardinerChesneau1980273-5] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Gardiner i Chesneau 1980 ↓, s. 273.

[CITEREFFontenoy2007186-6] Fontenoy 2007 ↓, s. 186.

[CITEREFLipiński1999539-7] Lipiński 1999 ↓, s. 539.

[CITEREFLabayle-Couhat197175-9] Labayle-Couhat 1971 ↓, s. 75.

[CITEREFMcMurtrie1941192-12] McMurtrie 1941 ↓, s. 192.

[CITEREFParkes1934199-14] Parkes 1934 ↓, s. 199.

[CITEREFKindell1939a-16] Kindell 1939a ↓.

[CITEREFKindell1939b-17] Kindell 1939b ↓.

[CITEREFKindell1940a-18] Kindell 1940a ↓.

[CITEREFKindell1940b-19] Kindell 1940b ↓.

[CITEREFKindell1941a-20] Kindell 1941a ↓.

[CITEREFGogin2018F-21] Gogin 2018F ↓.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[a]

[8]

[b]

[c]

[9]

[d]

[10]

[e]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

Seria 1	„Redoutable” „Vengeur” „Pascal” „Pasteur” „Henri Poincaré” „Poncelet” „Archimède” „Fresnel” „Monge” „Achille” „Ajax” „Actéon” „Achéron” „Argo” „Prométhée” „Persée” „Protée” „Pégase” „Phénix”
Seria 2	„L’Espoir” „Le Glorieux” „Le Centaure” „Le Héros” „Le Conquérant” „Le Tonnant”
Seria 3	„Agosta” „Bévéziers” „Ouessant” „Sidi Ferruch” „Sfax” „Casabianca”