Janusz Zarzycki

Janusz Zarzycki
Imię i nazwisko po urodzeniu	Janusz Neugebauer
Data i miejsce urodzenia	15 kwietnia 1914 ; Pruszków
Data i miejsce śmierci	15 lutego 1995 ; Warszawa
	Przewodniczący prezydium Miejskiej Rady Narodowej m.st. Warszawy
Okres	od 14 maja 1956; do 17 grudnia 1956
Przynależność polityczna	Polska Zjednoczona Partia Robotnicza
Poprzednik	Jerzy Albrecht
Następca	Zygmunt Dworakowski
	Przewodniczący prezydium Miejskiej Rady Narodowej m.st. Warszawy
Okres	od 5 maja 1960; do 29 grudnia 1967
Przynależność polityczna	Polska Zjednoczona Partia Robotnicza
Poprzednik	Zygmunt Dworakowski
Następca	Jerzy Majewski
	Wiceminister obrony narodowej
Okres	od listopada 1956; do maja 1960
Przynależność polityczna	Polska Zjednoczona Partia Robotnicza
	Poseł na Sejm PRL II, III i IV kadencji
Okres	od 1957; do 1969
Przynależność polityczna	Polska Zjednoczona Partia Robotnicza
	Odznaczenia
	;
	Multimedia w Wikimedia Commons

Janusz Zarzycki, ps. Wojtek (ur. 15 kwietnia 1914 w Pruszkowie, zm. 15 lutego 1995 w Warszawie) – polski architekt i polityk komunistyczny, generał dywizji Wojska Polskiego, szef Głównego Zarządu Politycznego WP, przewodniczący Związku Walki Młodych i Związku Młodzieży Polskiej, prezes ZBoWiD, przewodniczący prezydium Miejskiej Rady Narodowej m.st. Warszawy, wiceminister obrony narodowej oraz poseł na Sejm PRL II, III i IV kadencji. Sprawiedliwy wśród Narodów Świata.

Życiorys

Urodził się pod nazwiskiem Neugebauer, był synem Edmunda i Jadwigi. W 1932 został absolwentem Gimnazjum im. Tadeusza Czackiego w Warszawie i do 1935 studiował na Politechnice Warszawskiej. W czasie studiów należał do Związku Polskiej Młodzieży Demokratycznej.

W latach 1937–1938 ukończył Mazowiecką Szkołę Podchorążych Rezerwy Artylerii w Zambrowie oraz był wychowawcą w świetlicy robotniczej w Warszawie. Wziął udział w wojnie obronnej w 1939, w składzie 28 Dywizjonu Artylerii Ciężkiej. W latach 1939–1941 był studentem Lwowskiego Instytutu Politechnicznego, od 1940 pracując także jako technik budowlany przy budowie Teatru Lwowskiego. W 1941 powrócił do Warszawy. Do 1942 pracował jako technik budowlany w Społecznym Przedsiębiorstwie Budowlanym w Warszawie. W tymże roku został żołnierzem Związku Walki Wyzwoleńczej i członkiem Polskiej Partii Robotniczej, a także oficerem sztabowym Gwardii Ludowej, gdzie był szefem wydziału wyszkolenia. W 1943 został aresztowany i do 1945 przebywał w niemieckich obozach (Auschwitz-Birkenau i Buchenwald).

Po II wojnie światowej związany z Wojskiem Polskim. Od 1945 do 1947 był oficerem Zarządu Głównego Wydziału Politycznego WP, a w latach 1956–1960 szefem Głównego Zarządu Polityczno-Wychowawczego Wojska Polskiego i Głównego Zarządu Politycznego WP^[1]. W 1949 był delegatem Krajowej Rady Obrońców Pokoju na Kongres Obrońców Pokoju w Paryżu^[2]. Od 1949 do 1956 pełnił funkcję prezesa Centralnego Urzędu Szkolenia Zawodowego^[1].

Od 1947 do 1948 był przewodniczącym Zarządu Głównego Związku Walki Młodych oraz zastępcą członka Komitetu Centralnego PPR, z którą przystąpił do Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Wraz z ZWM współtworzył zaś Związek Młodzieży Polskiej, któremu Zarządowi Głównemu przewodniczył do 1949. W latach 1948–1954 i 1959–1964 był członkiem Komitetu Centralnego PZPR. Od 1948 do 1954 zasiadał także w Biurze Organizacyjnym kolejno PPR i PZPR, a w latach 1954–1959 w Centralnej Komisji Rewizyjnej PZPR. Był delegatem na cztery pierwsze zjazdy tej partii^[1]. W latach pięćdziesiątych związany z frakcją puławian^[3]. Od 1956 do 1960 pełnił funkcję wiceministra obrony narodowej. Od 14 maja 1956 do 17 grudnia 1956 i od 5 maja 1960 do 29 grudnia 1967 był przewodniczącym prezydium Miejskiej Rady Narodowej m.st. Warszawy. W latach 1957–1969 był posłem na Sejm PRL II, III i IV kadencji. Od 1956 do 1964 pełnił funkcję prezesa Zarządu Głównego Związku Bojowników o Wolność i Demokrację^[1]. Na kolejnych kongresach (1969, 1974, 1979, 1985) był wybierany w skład Rady Naczelnej ZBoWiD. Zasiadał też w Ogólnopolskim Komitecie Frontu Jedności Narodu^[4]. Po 1967 pełnił funkcję dyrektora Instytutu Urbanistyki i Architektury w Warszawie^[1].

W 1988 roku, za bezinteresowną pomoc okazaną w 1942 roku dwóm uciekinierom z getta, Mosze Wassermanowi i Stanisławowi Sierpińskiemu, otrzymał tytuł Sprawiedliwego wśród Narodów Świata^[5].

Pochowany wraz z żoną na cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie (kwatera A3 tuje-2-29)^[6].

Awanse

W trakcie służby wojskowej otrzymywał awanse na kolejne stopnie wojskowe^[7]:

podporucznik rezerwy – sierpień 1939
kapitan Gwardii Ludowej – styczeń 1942
major Gwardii Ludowej – kwiecień 1942
podpułkownik – czerwiec 1944
pułkownik – grudzień 1945
generał brygady – grudzień 1946
generał dywizji – lipiec 1957

Życie prywatne

Mieszkał w Warszawie. Dwukrotnie żonaty. Pierwszą żoną była Anna z domu Agopsowicz (1914–1983). Drugą małżonką była dziennikarka Krystyna Zielińska-Zarzycka z domu Dąbrowa (1924–2007). Miał dwoje dzieci^[8].

Ordery i odznaczenia

Order Sztandaru Pracy I klasy (1964)^[9]
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski
Order Krzyża Grunwaldu III klasy (1945)
Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari (19 grudnia 1945)
Krzyż Partyzancki (1946)
Krzyż Oświęcimski (1985)^[10]
Medal za Warszawę 1939–1945 (17 stycznia 1946)^[11]
Brązowy Medal „Siły Zbrojne w Służbie Ojczyzny” (1957)
Medal 10-lecia Polski Ludowej
Odznaka 1000-lecia Państwa Polskiego (1966)^[12]
Złoty Znak Związku Ochotniczych Straży Pożarnych (1965)^[13]
Złota odznaka honorowa „Za Zasługi dla Warszawy” (1964)^[14]
Krzyż Czechosłowackiego Wojskowego Orderu Lwa Białego „Za zwycięstwo” (1949)^[15]
Order Flagi Narodowej I stopnia (KRLD, 1954)^[16]
Order Narodowy Zasługi (Francja, 1967)^[17]
Medal Sprawiedliwy wśród Narodów Świata (1988)^[18]

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e Informacje w BIP IPN.
↑ „Trybuna Robotnicza”, nr 92 (1481), 9 kwietnia 1949, s. 1.
↑ Październik i „Mała stabilizacja”. W: Jerzy Eisler: Zarys dziejów politycznych Polski 1944–1989. Warszawa: POW „BGW”, 1992, s. 61–62. ISBN 83-7066-208-0.
↑ „Trybuna Robotnicza”, nr 4 (4350), 7 stycznia 1958, s. 2.
↑ Księga Sprawiedliwych wśród Narodów Świata. Ratujący Żydów podczas Holokaustu. Polska. Tom II. Kraków: Fundacja Instytut Studiów Strategicznych, 2009, s. 863. ISBN 978-83-87832-59-9.
↑ Wyszukiwarka grobów w Warszawie.
↑ Janusz Królikowski, Generałowie i admirałowie Wojska Polskiego 1943–1990, t. IV: S–Z, Toruń 2010, s. 292–294.
↑ Janusz Królikowski, Generałowie i admirałowie Wojska Polskiego 1943–1990, t. IV: S–Z, Toruń 2010, s. 294.
↑ Wręczenie odznaczeń w Belwederze. „Nowiny”, s. 2, Nr 170 z 20 lipca 1964.
↑ Stefan Oberleitner, Polskie ordery, odznaczenia i niektóre wyróżnienia zaszczytne 1705–1990: vademecum dla kolekcjonerów. Polska Rzeczpospolita Ludowa, 1944–1990, Wydawnictwo Kanion, 1992, s. 123.
↑ M.P. z 1946 r. nr 26, poz. 43 („w pierwszą rocznicę wyzwolenia Warszawy zasłużonym w walce o wyzwolenie i odbudowę Stolicy (...)”) – jako płk Janusz Neugebauer.
↑ Nadzwyczajna sesja Sejmu, „Trybuna Robotnicza”, nr 172, 22 lipca 1966, s. 1.
↑ „Strażak: pismo Związku Ochotniczych Straży Pożarnych”, nr 24 (311), 16–31 grudnia 1965, s. 7.
↑ Dziennik Urzędowy Rady Narodowej m.st. Warszawy, nr 12, 30 kwietnia 1964, s. 2.
↑ Odznaczenia generałów i oficerów WP orderami Republiki Czechosłowackiej, „Dziennik Zachodni”, nr 57, 27 lutego 1949, s. 2.
↑ Wysokie odznaczenia Koreańskiej Republiki Ludowej otrzymali członkowie rządu i działacze polscy. „Życie Warszawy”. Rok XI Nr 260 (3431), s. 1, 1 listopada 1954. Warszawa: Instytut Prasy „Czytelnik”.
↑ Wizyta Prezydenta Francji w Polsce, „Trybuna Robotnicza”, nr 213, 7 września 1967, s. 1–2.
↑ The Righteous Among the Nations Database [online], righteous.yadvashem.org (ang.).

Bibliografia

VI Kongres ZBoWiD Warszawa 7–8 maja 1979, Wydawnictwo ZG ZBoWiD, Warszawa 1979.
Janusz Królikowski, Generałowie i admirałowie Wojska Polskiego 1943–1990 t. IV: S–Z, s. 292–294.
Lech Kowalski, Generałowie, Wyd. PAX, Warszawa 1992.
Encyklopedia Warszawy z 1994.

[ipn-1] Informacje w BIP IPN.

[2] „Trybuna Robotnicza”, nr 92 (1481), 9 kwietnia 1949, s. 1.

[3] Październik i „Mała stabilizacja”. W: Jerzy Eisler: Zarys dziejów politycznych Polski 1944–1989. Warszawa: POW „BGW”, 1992, s. 61–62. ISBN 83-7066-208-0.

[4] „Trybuna Robotnicza”, nr 4 (4350), 7 stycznia 1958, s. 2.

[5] Księga Sprawiedliwych wśród Narodów Świata. Ratujący Żydów podczas Holokaustu. Polska. Tom II. Kraków: Fundacja Instytut Studiów Strategicznych, 2009, s. 863. ISBN 978-83-87832-59-9.

[6] Wyszukiwarka grobów w Warszawie.

[7] Janusz Królikowski, Generałowie i admirałowie Wojska Polskiego 1943–1990, t. IV: S–Z, Toruń 2010, s. 292–294.

[8] Janusz Królikowski, Generałowie i admirałowie Wojska Polskiego 1943–1990, t. IV: S–Z, Toruń 2010, s. 294.

[9] Wręczenie odznaczeń w Belwederze. „Nowiny”, s. 2, Nr 170 z 20 lipca 1964.

[10] Stefan Oberleitner, Polskie ordery, odznaczenia i niektóre wyróżnienia zaszczytne 1705–1990: vademecum dla kolekcjonerów. Polska Rzeczpospolita Ludowa, 1944–1990, Wydawnictwo Kanion, 1992, s. 123.

[11] M.P. z 1946 r. nr 26, poz. 43 („w pierwszą rocznicę wyzwolenia Warszawy zasłużonym w walce o wyzwolenie i odbudowę Stolicy (...)”) – jako płk Janusz Neugebauer.

[12] Nadzwyczajna sesja Sejmu, „Trybuna Robotnicza”, nr 172, 22 lipca 1966, s. 1.

[13] „Strażak: pismo Związku Ochotniczych Straży Pożarnych”, nr 24 (311), 16–31 grudnia 1965, s. 7.

[14] Dziennik Urzędowy Rady Narodowej m.st. Warszawy, nr 12, 30 kwietnia 1964, s. 2.

[15] Odznaczenia generałów i oficerów WP orderami Republiki Czechosłowackiej, „Dziennik Zachodni”, nr 57, 27 lutego 1949, s. 2.

[16] Wysokie odznaczenia Koreańskiej Republiki Ludowej otrzymali członkowie rządu i działacze polscy. „Życie Warszawy”. Rok XI Nr 260 (3431), s. 1, 1 listopada 1954. Warszawa: Instytut Prasy „Czytelnik”.

[17] Wizyta Prezydenta Francji w Polsce, „Trybuna Robotnicza”, nr 213, 7 września 1967, s. 1–2.

[18] The Righteous Among the Nations Database [online], righteous.yadvashem.org (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

Prezydenci Warszawy (1792–1863)	Ignacy Wyssogota Zakrzewski (1792) Józef Michał Łukasiewicz (1792–1793) Andrzej Rafałowicz (1793–1794) Ignacy Wyssogota Zakrzewski (1794) Józef Michał Łukasiewicz i Andrzej Rafałowicz (1794–1796) Franz Schimmelpfennig von der Oye (1796–1799) Friedrich Georg Tilly (1799–1806) Joachim Moszyński (1807) Paweł Bieliński (1807) Stanisław Węgrzecki (1807–1815) Karol Fryderyk Woyda (1816–1830) Stanisław Węgrzecki (1830–1831) Jakub Ignacy Łaszczyński (1831–1837) Aleksander Graybner (1837–1847) Teodor Andrault de Langeron (1847–1862) Kazimierz Woyda (1862) Zygmunt Wielopolski (1862–1863)
Komisarze Warszawy (1863–1915)	Kalikst Witkowski (1863–1875) Sokrat Starynkiewicz (1875–1892) Mikołaj Bibikow (1892–1906) Wiktor Litwiński (1906–1909) Aleksander Miller (1909–1915)
Prezydenci Warszawy (1916–1939)	Zdzisław Lubomirski (1916–1917) Piotr Drzewiecki (1917–1921) Stanisław Nowodworski (1921–1922) Władysław Jabłoński (1922–1927) Zygmunt Słomiński (1927–1934) Marian Zyndram-Kościałkowski (1934) Stefan Starzyński (1934–1939)
Burmistrz komisaryczny Warszawy (1939–1944)	Julian Kulski (1939–1944)
Komisaryczni prezydenci Warszawy (1939–1941)	Helmut Otto (1939) Oskar Rudolf Dengel (1939–1940) Ludwig Leist (1940–1941)
Prezydenci Warszawy (1944–1950)	Marceli Porowski (1944) Marian Spychalski (1944–1945) Stanisław Tołwiński (1945–1950)
Przewodniczący Prezydium Rady Narodowej Warszawy (1950–1973)	Jerzy Albrecht (1950–1956) Janusz Zarzycki (1956) Zygmunt Dworakowski (1956–1960) Janusz Zarzycki (1960–1967) Jerzy Majewski (1967–1973)
Prezydenci Warszawy (od 1973)	Jerzy Majewski (1973–1982) Mieczysław Dębicki (1982–1986) Jerzy Bolesławski (1986–1990) Stanisław Wyganowski (1990–1994) Mieczysław Bareja (1994) Marcin Święcicki (1994–1999) Paweł Piskorski (1999–2002) Wojciech Kozak (2002) Lech Kaczyński (2002–2005) Mirosław Kochalski (2006) Kazimierz Marcinkiewicz (2006) Hanna Gronkiewicz-Waltz (2006–2018) Rafał Trzaskowski (od 2018)