Joop Zoetemelk

Joop Zoetemelk
	Joop Zoetemelk (1971)
Persoonlijke informatie
Volledige naam	Gerardus Joseph Zoetemelk
Geboortedatum	3 december 1946
Geboorteplaats	Den Haag, Nederland
Lengte	173 cm
Ploegen
1970-1971; 1972; 1973; 1974-1976; 1977-1979; 1980-1981; 1982-1983; 1984-1986; 1987	Flandria-Mars; Beaulieu-Flandria; Gitane-Frigécrème; Gan-Mercier; Miko-Mercier; TI-Raleigh; Coop-Mercier; Kwantum-Decosol; Superconfex-Yoko
Beste prestaties
Milaan-San Remo	13e (1979)
Gent-Wevelgem	11e (1976)
Ronde van Vlaanderen	5e (1979)
Parijs-Roubaix	4e (1979)
Amstel Gold Race	1e (1987)
Luik-Bastenaken-Luik	9e (1973, 1984)
Ronde van Lombardije	4e (1976)
Ronde van Frankrijk	1e (1980) ; 10 etappezeges
Ronde van Spanje	1e (1979) ; 3 etappezeges
WK op de weg	1e (1985)
Overige
Zeges:
Parijs-Tours; Waalse Pijl; Parijs-Nice; Tirreno-Adriatico	1977, 1979; 1976; 1974, 1975, 1979; 1985
Portaal	Wielersport

Gerardus Joseph (Joop) Zoetemelk (Den Haag, 3 december 1946) is een Nederlands oud-wielrenner, die geldt als een van de beste Nederlandse ronderenners ooit. Hij won in 1979 de Ronde van Spanje, in 1980 de Ronde van Frankrijk en werd in 1985 wereldkampioen op de sportief gezien hoge leeftijd van 38 jaar. Zoetemelk woont al decennialang in het Franse Germigny-l'Évêque, waar hij eigenaar is van een hotel-restaurant en een bos.

Biografie

Voordat hij in 1970 beroepsrenner werd, behaalde Zoetemelk een paar belangrijke overwinningen als amateur: goud op de Olympische Spelen in 1968 als een van de renners van de 100 km ploegentijdrit, en de eindzege in de Tour de l'Avenir (1969). In 1971 won hij het bergklassement in de Vuelta. Tijdens de Midi-Libre in 1974 kwam hij zwaar ten val.^[1] Er werd toen voor zijn carrière gevreesd, maar in 1975 kwam hij sterk terug.

Hij werd zowel in de Ronde van Frankrijk van 1977 als van 1979 positief bevonden op het gebruik van doping. Hij kreeg in beide gevallen een tijdstraf opgelegd. In de Ronde van Frankrijk van 1983 werd hij opnieuw positief bevonden. Zoetemelk vocht deze laatste beslissing aan bij de rechter. Het proces duurde enkele jaren en hierin bleek dat het dopingonderzoek niet sluitend is geweest en er geen schuldige kon worden aangewezen.

Zoetemelk heeft dan niet meer het record van het aantal deelnames (=17) maar hij nam zestienmaal deel aan de Ronde van Frankrijk en reed wel telkens uit wat destijds wel een record was.^[2] Hij behaalde meestal een plek bij de eerste tien: achtste, vijfde, vierde (3 x), tweede (6 x) en eerste (1 x) in 1980. Aan zijn zes tweede plaatsen in de Ronde van Frankrijk hield Zoetemelk de bijnaam "eeuwige tweede" over. Hij won overigens in 1973 de witte trui in de Tour de France, toen nog gekoppeld aan het combinatieklassement.

Na Jan Janssen (1968) is hij de tweede Nederlandse Tourwinnaar. Zoetemelk kwam op in 1968/'69 toen Jan Janssen gold als de beste Nederlandse beroepswielrenner.^[3] Zoetemelk beschikte in 1980 over alle kwaliteiten die een Tourwinnaar nodig heeft: sterk zijn in tijdritten en in de bergetappes, en een goede ploeg (TI-Raleigh met ploegleider Peter Post). Zijn kans kwam echter pas toen de grote favoriet voor de eindoverwinning Bernard Hinault wegens knieproblemen de strijd moest staken. Zoetemelk won vervolgens onbedreigd. In 1982 werd hij wederom tweede; in 1983 leek hij op weg naar een nieuwe zege, toen een positieve dopingtest hem mentaal uitschakelde. Later kreeg hij eerherstel.

Zoetemelks zege in de wereldkampioenschappen wielrennen 1985 werd legendarisch. Twee kilometer voor de finish reed hij weg uit een kopgroep met onder anderen Greg LeMond en Stephen Roche, die niet in de gaten leken te hebben dat hij serieus ontsnapte. Hij wist zijn voorsprong van 100 meter vast te houden en zegevierde met 3 seconden voorsprong. Hij was toen 38 jaar oud, en pas 38 jaar later zou hij in Mathieu van der Poel een opvolger krijgen.^[4]

Tijdens het gala ter gelegenheid van het 75-jarig bestaan van de KNWU in 2003 werd Zoetemelk verkozen tot beste Nederlandse renner aller tijden. Op 31 mei 2005 onthulde hij in Rijpwetering, de plaats waar hij opgroeide, een standbeeld ter ere van zijn wielerprestaties.

Zijn vrouw Françoise Duchaussoy overleed in 2008. Op 29 november 2011 werd het boek Joop Zoetemelk, een open boek gepresenteerd. Daarin is naast zijn wielerleven ook veel te lezen over zijn privéleven, waaronder zijn scheve verhoudingen met de schoonfamilie. Op die dag ontving hij ook de Peter Post Carrièreprijs. In 2019 kwam het boek JOPIE! JOPIE! JOPIE! uit.

In 2020 kwam het boek Joop Zoetemelk Ongezien uit en de documentaire Joop! Eindelijk weer kampioen. In september van dat jaar belandde hij met meerdere botbreuken in het ziekenhuis toen hij, terwijl hij aan het fietsen was, werd aangereden door een auto.^[5] Hij raakte zo zwaar gewond dat hij ruim een jaar later nog altijd niet volledig was hersteld.^[6]

In het winterseizoen beoefende Joop Zoetemelk het langlaufen, met diverse malen deelname aan het Nederlands kampioenschap.^[7]

Doping

Joop Zoetemelk werd in de Ronde van Frankrijk drie keer betrapt op het gebruik van doping. In 1977 werd er pemoline gevonden en 1979 werd er nortestoron gevonden. In de Ronde van Frankrijk van 1983 testte hij ogenschijnlijk positief op nandrolon en kreeg hij een tijdstraf van tien minuten en een geldboete van 1400 gulden, maar in hoger beroep bleek de dopingtest ondeugdelijk. Zoetemelk heeft het gebruik van doping zelf altijd ontkend.

Overwinningen

1968

Olympisch kampioen 100km ploegentijdrit

1969

Eindklassement Circuit des Mines
2b etappe Ronde van Oostenrijk
3e etappe Ronde van Oostenrijk
6e etappe Ronde van Oostenrijk
Eindklassement Ronde van de Toekomst

1970

2b etappe Ronde van Luxemburg

1971

Nederlands kampioenschap wielrennen op de weg, elite
16e etappe Ronde van Spanje
Bergklassement Ronde van Spanje
4b etappe Ronde van Luxemburg

1972

Polymultipliée

1973

Acht van Chaam
2b etappe Dauphiné Liberé
proloog Ronde van Frankrijk
4e etappe Ronde van Frankrijk
7b etappe Parijs-Nice
Nederlands kampioenschap wielrennen op de weg, elite
Ronde van de Haut-Var
2 etappes Midi Libre

1974

2e etappe Ster van Bessèges
4e etappe Ronde van Romandië
Eindklassement Ronde van Romandië
5e etappe Catalaanse Week
Eindklassement Catalaanse Week
2e etappe Ronde van de Middellandse Zee
6a etappe Parijs-Nice
7e etappe Parijs-Nice
Eindklassement Parijs-Nice

1975

Dwars door Lausanne
GP van Isbergues
4e etappe Ronde van Nederland
Eindklassement Ronde van Nederland
13e etappe Ronde van Frankrijk
6e etappe Parijs-Nice
7b etappe Parijs-Nice
Eindklassement Parijs-Nice
twee etappes Ronde van Corsica

1976

Waalse Pijl
Dwars door Lausanne
3e etappe Dauphiné Liberé
9e etappe Ronde van Frankrijk
10e etappe Ronde van Frankrijk
20e etappe Ronde van Frankrijk
Boucles de l'Aulne

1977

Parijs-Tours
Dwars door Lausanne
GP van Isbergues

1978

Dwars door Lausanne
Parijs-Camembert
14e etappe Ronde van Frankrijk
1e etappe Parijs-Nice
2e etappe Criterium International

1979

Parijs-Tours
Dwars door Lausanne
proloog Dauphiné Libéré
5e etappe Ronde van Nederland
18e etappe Ronde van Frankrijk
proloog Ronde van Spanje
8b etappe Ronde van Spanje
Eindklassement Ronde van Spanje
3e etappe Ster van Bessèges
Ronde van de Haut-Var
7b etappe Parijs-Nice
Eindklassement Parijs-Nice
2e etappe Criterium International
Eindklassement Criterium International

1980

Criterium der Azen
proloog Dauphiné Libéré
13 etappe Ronde van Frankrijk
20e etappe Ronde van Frankrijk
Eindklassement Ronde van Frankrijk
5e etappe Ronde van Romandië
GP Pino Cerami
Wonder van Obbicht

1981

Escalada a Montjuïc
GP Pino Cerami

1982

1983

Nationaal kampioen op de baan
Ronde van de Haut-Var

1985

Wereldkampioenschap wielrennen.
Nederlands kampioen op de baan
5e etappe Tirreno-Adriatico
Eindklassement Tirreno-Adriatico
Veenendaal-Veenendaal
Ridder Ronde Maastricht

1987

Amstel Gold Race

Belangrijkste overwinningen als profrenner

Nederlands kampioenschap wielrennen op de weg (1971, 1973)
Parijs-Nice (1974, 1975, 1979)
Waalse Pijl (1976)
Ronde van Nederland (1975)
Parijs-Tours (1977, 1979)
Ronde van Spanje (1979)
Ronde van Frankrijk (1980)
Tirreno-Adriatico (1985)
Wereldkampioenschap op de weg (1985, met 38 jaar en 9 maanden de oudste wereldkampioen ooit)
Amstel Gold Race (1987)

Resultaten in voornaamste wedstrijden

Jaar	Ronde van Frankrijk	Ronde van Spanje
1970	2 ↑
1971	2 ↑	6e (1)
1972	5e
1973	4e (2)
1974
1975	4e (1)
1976	2 ↑ (3)
1977	8e
1978	2 ↑ (1)
1979	2 ↑ (1)	↑ (2)
1980	↑ (2)
1981	4e
1982	2 ↑
1983	23e
1984	30e
1985	12e
1986	24e
1987

(*) tussen haakjes aantal individuele etappe-overwinningen

Jaar	Milaan-San Remo	Gent-Wevelgem	Ronde van Vlaanderen	Parijs-Roubaix	Amstel Gold Race	Luik-Bast.‑Luik	Ronde van Lombardije	Waalse Pijl	Parijs-Tours	Brabantse Pijl	WK op de weg	Wereldranglijsten
1970				26e	26e			44e	24e	5e		7e (SPP)
1971		51e	69e	24e	44e	21e	11e	4e	29e	9e	21e	4e (SPP)
1972			15e		3 ↑	18e	6e	11e	106e		5e	5e (SPP)
1973			5e		4e	9e		40e	28e		5e	4e (SPP)
1974		78e	29e		23e			22e				5e (SPP)
1975								8e	28e		5e	6e (SPP)
1976		11e	16e	15e	6e	10e	4e	1	12e		4e	3 (SPP)
1977				21e	35e		7e		1		26e	4e (SPP)
1978	26e		14e	22e	3 ↑		7e	7e	4e		6e	3 (SPP)
1979	13e	96e	10e	4e	5e		21e	7e	1		16e	3 (SPP)
1980		53e	21e		44e			10e	37e			6e (SPP)
1981		102e						40e	16e		4e	27e (SPP)
1982								27e	14e		4e	14e (SPP)
1983					12e	35e		6e	24e		38e
1984				36e	15e	9e	25e	29e	41e		10e
1985	66e					55e	15e	14e	45e		↑	6e (SPP)
1986		30e			2 ↑	17e		7e		15e
1987					1 ↑	28e			56e		51e

Zoetemelk werd 1e in het bergklassement van de Ronde van Spanje in 1971. In datzelfde jaar werd hij 2e in het bergklassement van de Ronde van Frankrijk, in 1975, 1976 en 1978 werd hij 3e in dat klassement. In het puntenklassement van de Ronde van Frankrijk werd Zoetemelk 3e in 1972, 2e in 1973 en wederom 3e in 1979.

Prijzen

Zoetemelk werd tweemaal gekozen tot Sportman van het jaar, in 1980 en 1985. Hij ontving negenmaal de Gerrit Schulte Trofee voor de beste Nederlandse renner van het jaar. In 2011 ontving hij de Peter Post Carrièreprijs. Voorafgaand aan de start van de Ronde van Frankrijk 2015 in Utrecht kregen Tourwinnaars Jan Janssen en Joop Zoetemelk de belangrijkste Franse nationale onderscheiding, het Legioen van Eer.^[8] Datzelfde jaar werd hij onderscheiden met de Fanny Blankers-Koen Carrièreprijs.

Trivia

Lange tijd had Zoetemelk de bijnaam "eeuwige tweede", omdat hij vijfmaal tweede werd in het eindklassement van de Ronde van Frankrijk, voordat hij uiteindelijk won. Zoetemelk zou in totaal zelfs zesmaal als tweede eindigen. Voor hem had Raymond Poulidor deze bijnaam, omdat hij drie keer tweede werd. Jan Ullrich werd vijf keer tweede, en net als Zoetemelk heeft hij één Tour-overwinning op zijn naam staan.
In Rijpwetering, het dorp waar hij opgroeide, is een fietspad naar hem genoemd.
Ook staat in Rijpwetering een klein standbeeld van hem: een bronzen beeld van Zoetemelk die juichend over de finish komt.
Hij eindigde op nummer 69 in de verkiezing van De grootste Nederlander (2004).
In het Suske en Wiske-album Het kostbare kader wordt een personage opgevoerd met de naam "Joop Zuremelk".
Hij hield veel van rusten en lag tussen de touretappes veel op bed. "Parijs is nog ver" is een van zijn bekendste uitspraken, net als "de Tour win je in bed".
Sinds 2008 is er in het vroege voorjaar te zijner ere een "Joop Zoetemelk Classic", een fietsronde over verschillende afstanden door het Groene Hart, waarbij Zoetemelk zelf nog steeds meerijdt. In 2019 kondigde Joop Zoetemelk na de ronde het komende jaar op een elektrische fiets mee te zullen rijden.
Hij was de eerste wielrenner ooit (in 1975) die de bolletjestrui in de Ronde van Frankrijk droeg.
In 2009 deed hij mee aan Alpe d'HuZes onder de naam van het Radio 2-programma Team Knooppunt Kranenbarg.
Van Eddy Merckx kreeg hij de bijnaam "wieltjeszuiger" omdat Zoetemelk tot Merckx' ergernis steeds in zijn wiel kleefde.^[9]