Němcy (wjes)
| |||||
| město: | Wojerecy | ||||
| zagmejnowanje: | 1998 | ||||
| wobydlerstwo: | 697 (9. meje 2011)[1] | ||||
| wysokosć: | 120 metrow n.m.hł. | ||||
51.41694444444414.229166666667120
| |||||
| póstowe čisło: | 02977 | ||||
| předwólba: | 03571 | ||||
| wotwodźene słowa: |
| ||||
 Němčanska kapałka při Halštrowje | |||||
wikidata: Němcy (Q1271263)
| |||||
Němcy (němsce Dörgenhausen) su hornjołužiska wjes ze 697 wobydlerjemi[2] na sewjeru Budyskeho wokrjesa, kotraž słuša wot lěta 1998 k Wojerecam.
Geografija
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Němcy leža na južnej kromje Wojerec a na sewjernych mjezach serbskich Delan we łučinje Čorneho Halštrowa. Susodne wsy su Wulka Nydej na sewjerowuchodźe, Kulowc a Nowa Wjes na juhu kaž tež Brětnja-Michałki na zapadźe. Juhozapadnje Němcow so Dubrjenske bahno wupřestrěwa.
Stawizny
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]
Prěnje historiske naspomnjenje jako Dvringenhvsen sta so w lěće 1264. Mjeno poćahuje so na němskorěčnych sydlerjow z Durinskeje, kotřiž so tule zasydlachu. Z toho wotwodźuje so tež serbske městnostne mjeno.[3] Ležownostne knjejstwo měješe znajmjeńša wot 16. lětstotka klóšter Marijina hwězda, čehoždla w Němcach žane ryćerkubło njeje.
Wot lěta 1908 mějachu Němcy zastanišćo při starym běhu železniskeje čary Budyšin–Wojerecy. Po wotewrjenju noweje čary přez Hórnikecy bu wosobowy wobchad na starej w lěće 1968 zastajeny a čara 1973 zawrjena.
Hač do 1. julija 1998 běchu Němcy samostatna gmejna.
Wobydlerstwo
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]| Podaća po cencusu 2011; staw: 9.5.2011[4] | Němcy | město |
|---|---|---|
| ličba wobydlerjow | 697 | 36.107 |
| ličba domjacnosćow | 230 | 19.230 |
| wosoby na domjacnosć | 2,6 | 1,8 |
| swójby | 191 | 10930 |
| bydlenske twarjenja | 195 | 4.840 |
| bydlenska přestrjeń na wosobu (m²) | 36,8 | 39,0 |
| přerězna staroba w lětach | 44,2 | 50,6 |
| kwocient młodostnycha | 22 | 18 |
| kwocient starychb | 33 | 56 |
| podźěl prózdne stejacych bydlenjow | 3,0 % | 7,0 % |
| a: poměr ličby wosobow pod 18 lětami k 100 wosobam mjez 18 a 65 b: poměr ličby wosobow nad 65 lětami k 100 wosobam mjez 18 a 65 | ||
Ličba wobydlerjow so wot 1825 do 1939 wjace hač podwoji (wot 239 na 557). Dla přićehnjenja přesydlencow z němskich wuchodnych teritorijow po Druhej swětowej wójnje přiběraše ličba Němčanow hač do lěta 1950 dale na wjace hač 600. W 1990tych a 2000tych lětach wuwichu so Němcy k atraktiwnemu předměstu Wojerec a maja dźensa nimale 700 wobydlerjow.
Rěč
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]W lěće 1884 měješe wjes po Mukowej statistice 307 wobydlerjow, mjez nimi 288 Serbow (94 %).[5] Arnošt Černik zwěsći 1956 w Němčanskej gmejnje serbski podźěl wobydlerstwa wot jenož hišće 47,9 %.[6]
Nabožina
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Katolscy Němčenjo přisłušeja znajmjeńša ze 16. lětstotka Kulowskej wosadźe. Ewangelscy wěriwi słušeja k Wojerowskej Janowej wosadźe.
W lěće 1873 natwarichu na kromje wsy małku kapałku, kotraž bu 1958 zwottorhana. Hižo 1952 do 1954 běchu nowu kapałku twarili, kotraž bě 1983–86 a znowa 2017 wobnowjena. Wona je Chrystej Kralej poswjećena.[7]
Wosobiny
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]- Jakub Čórlich (1900–1989) – ratar, župan Wojerowskeje župy (1947–51)
- Jakub Lulak (1897–1980) – muler, Domowinski prócowar
Zajimawostki
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]- Kapałka při Halštrowje z pózdnjogotiskim wołtarjom[8]
- wulka ličba tykowanych chěžow
Žórła
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]- ↑ staw: 9. meje 2011; Wuslědki censusa 2011 za Wojerecy
- ↑ staw: 9. meje 2011; Wuslědki censusa 2011 za Wojerecy
- ↑ Walter Wenzel: Oberlausitzer Ortsnamenbuch. Ludowe nakładnistwo Domowiny, Budyšin 2008, s. 55
- ↑ Statistiski krajny zarjad Sakskeje: město Wojerecy (němsce)
- ↑ Ernst Tschernik: Die Entwicklung der sorbischen Bevölkerung. Akademie-Verlag, Berlin 1954, str. 90. → wšě wjeski
- ↑ Ludwig Elle: Sprachenpolitik in der Lausitz. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 1995, str. 249. [578 wobydlerjow, z nich 206 dorosćenych z aktiwnymi znajomosćemi serbšćiny, 15 z pasiwnymi, 56 serbskich dźěći a młodostnych, 301 bjez znajomosćow] → wšě wjeski
- ↑ Doreen Zerbe: Katolske cyrkwje a kapałki – Kulow. 2. nakład, Schnell & Steiner, Regensburg 2021, str. 34–36.
- ↑ Wobrazy z kapałki na webstronach Katolskeho posoła
Wotkazaj
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]
Commons: Němcy – Zběrka wobrazow, widejow a awdiodatajow- Němcy w Digitalnym stawizniskim zapisu městnow Sakskeje (němsce)
