Nalokson
| ||||||||||||||||||||
| Ogólne informacje | ||||||||||||||||||||
| Wzór sumaryczny |
C19H21NO4 | |||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Masa molowa |
327,27 g/mol | |||||||||||||||||||
| Wygląd |
kryształy[1] | |||||||||||||||||||
| Identyfikacja | ||||||||||||||||||||
| Numer CAS |
465-65-6 | |||||||||||||||||||
| PubChem | ||||||||||||||||||||
| DrugBank | ||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||
| Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa) | ||||||||||||||||||||
| Klasyfikacja medyczna | ||||||||||||||||||||
| ATC | ||||||||||||||||||||
| Stosowanie w ciąży |
kategoria B | |||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||
Nalokson – organiczny związek chemiczny, lek opioidowy używany głównie w lecznictwie zamkniętym. Jest odwrotnym agonistą wszystkich trzech receptorów opioidowych[4](µ > κ >= δ)[5]. Znosi działanie ośrodkowe i obwodowe zarówno endogennych, jak i egzogennych opioidów takie jak: depresję oddechową, zwężenie źrenic, niedociśnienie, sedację oraz zaparcia[6]. Lek sam w sobie nie wywołuje silnego efektu farmakologicznego. Nie powoduje uzależnienia ani nie wywołuje zjawiska tolerancji lekowej.
Zastosowanie
[edytuj | edytuj kod]- Znoszenie działania opioidowych leków przeciwbólowych
- Nalokson ma zastosowanie kliniczne głównie w zwalczaniu zatruć spowodowanych bezwzględnym i względnym przedawkowaniem opioidów. Stosowany również w różnicowaniu śpiączki od ostrego zatrucia opioidami, w anestezjologii po przeprowadzeniu znieczulenia ogólnego z użyciem narkotycznych leków przeciwbólowych <między innymi, po dokanałowym (podpajęczynówkowym lub zewnątrzoponowym) podaniu opioidów morfinopodobnych>, w odwracaniu depresji ośrodka oddechowego noworodków spowodowanej podaniem rodzącej kobiecie narkotycznych leków przeciwbólowych podczas porodu (podanie i.v. rodzącej, przed podwiązaniem pępowiny, lub dopępowinowo przed lub po podwiązaniu; po podwiązaniu w dawce 10 µg/kg m.c. noworodka[3]).
- Profilaktyka i leczenie zaparć
- Lek wykorzystywany jest w złożonych preparatach doustnych, zawierających oksykodon (najczęściej w tabletkach o przedłużonym uwalnianiu), w celu przeciwdziałania zaparciom wywołanym przez opioid. Nalokson przeciwdziała wiązaniu się oksykodonu z receptorami opioidowymi znajdującymi się w ścianie jelita, czego efektem jest brak stymulacji mięśniówki gładkiej układu pokarmowego. Stosowany jest również w zatruciach lub przy przedawkowaniu loperamidu. Wykazuje działanie antagonistyczne w stosunku do dekstrometorfanu.
- Diagnostyka oraz leczenie uzależnień
- Nalokson stosowany jest w diagnostyce w celu wykrycia narkomanii. W celach leczniczych podawany jest podjęzykowo w preparatach złożonych zawierających buprenorfinę. Nalokson stosowany jest w leczeniu substytucyjnym uzależnienia od opioidów u osób po 15. rż. Metoda polega na zniechęceniu do dożylnego przyjmowania opioidów. Podczas podawania drogą podjęzykową nalokson nie znosi działania buprenorfiny ze względu na silny efekt pierwszego przejścia tego leku[6][5].
- Określanie roli peptydów opioidowych w przewodzeniu bólu
- Używany jest jako substancja narzędziowa do określania roli peptydów opioidowych, w szczególności w mechanizmie przewodzenia bólu[5]
- Leczenie zespołu niespokojnych nóg.[6]
Dawkowanie[7]
[edytuj | edytuj kod]Zatrucie opioidami
[edytuj | edytuj kod]Dorośli
[edytuj | edytuj kod]Zazwyczaj lek podaje się drogą dożylną (w stanach zagrożenia życia jedynie tą drogą). Początkowa dawka to od 400 do 2000 mikrogramów. W razie potrzeby dawkę tę można powtarzać w odstępach od 2 do 3 minut, do momentu gdy pacjent odzyska miarowy oddech oraz świadomość. Jeśli po podaniu 10 mg nie nastąpiła poprawa, prawdopodobnie przyczyna dolegliwości jest inna niż zatrucie substancjami opioidowymi.
Dzieci
[edytuj | edytuj kod]Początkowa jednorazowa dawka dla dzieci wynosi zazwyczaj 10 mikrogramów na kilogram masy ciała. W razie potrzeby możliwe jest podanie dodatkowej, dziesięciokrotnie wyższej dawki, wynoszącej 100 mikrogramów na kilogram masy ciała.
W przypadku gdy niemożliwe jest podanie leku dożylnie, należy go stosować domięśniowo lub podskórnie w dawkach podzielonych.
Wyprowadzanie ze znieczulenia wywołanymi opioidami
[edytuj | edytuj kod]Dorośli
[edytuj | edytuj kod]Zazwyczaj podaje się od 100 do 200 mikrogramów drogą dożylną (czyli od 1,5 do 3 mikrograma na kilogram masy ciała). Niekiedy potrzebne jest podanie dodatkowej dawki leku w ciągu 1–2 godzin drogą domięśniową. Nalokson można też podawać we wlewie dożylnym.
Dzieci
[edytuj | edytuj kod]Zwykle dawka dla dzieci wynosi 10 mikrogramów na kilogram masy ciała. Podobnie jak przy zatruciu opioidami można w razie potrzeby podać dodatkową dawkę w ilości 100 mikrogramów na kilogram masy ciała. Można podawać domięśniowo i podskórnie w razie niemożności uzyskania drogi dożylnej.
Znoszenie depresji ośrodka oddechowego u noworodków, spowodowanej podaniem rodzącej opioidowych leków przeciwbólowych podczas porodu
[edytuj | edytuj kod]Przed podaniem niezbędne jest upewnienie się, czy zachowana jest drożność dróg oddechowych.
Podaje się domięśniowo, dożylnie lub podskórnie 10 mikrogramów na kilogram masy ciała. W razie potrzeby dawkę można powtórzyć po 2–3 minutach.
Możliwe jest również podanie jednorazowej dawki 200 mikrogramów (to jest ok. 60 mikrogramów na kilogram masy ciała).
Różnicowanie zatrucia opioidami
[edytuj | edytuj kod]Zazwyczaj na stwierdzenie, czy źródłem dolegliwości, z którymi zgłosił się pacjent, jest zatrucie opioidem, jest możliwe po podaniu 0,5 mikrograma na kilogram masy ciała dożylnie.
Leczenie substytucyjne uzależnienia od opioidów
[edytuj | edytuj kod]Dawka ustalana indywidualnie.
Farmakokinetyka
[edytuj | edytuj kod]Efekty pojawiają się zazwyczaj w ciągu od 0,5 do 2 minut po podaniu dożylnym lub 3 minut po podaniu domięśniowy[6]. Czas półtrwania wynosi 1-1,5[3]/64 ±12 min[6] u osoby dorosłej oraz 3,1 ±0,5 h u noworodka[6].
Po podaniu doustnym lub podjęzykowym stężenie naloksonu we krwi jest niemal niewykrywalne. Wynika to z bardzo silnego efektu pierwszego przejścia.
Metabolizm leku zachodzi w wątrobie. Większość wydalana jest w moczu w ciągu 72 godzin.
Lek ten przenika z krążenia matczynego do krążenia płodowego.
Przeciwwskazania
[edytuj | edytuj kod]Nadwrażliwość na którykolwiek ze składników produktu leczniczego, w którego składzie jest nalokson[7]
Niewydolność serca, nerek lub wątroby oraz zespół odstawienia[6]
Działania niepożądane
[edytuj | edytuj kod]W dużych dawkach (rzędu kilku mg) istnieje możliwość wystąpienia drgawek, gdyż nalokson hamuje przekaźnictwo GABA-ergiczne powodując obniżenie progu drgawkowego[3]. Może wyzwalać objawy abstynencyjne u osób uzależnionych[5]. W okresie pooperacyjnym mogą wystąpić: niedociśnienie lub nadciśnienie tętnicze, częstoskurcz komorowy, migotanie komór, duszność, obrzęk płuc, zatrzymanie czynności serca, lub przy podaniu zbyt dużej dawki leku pobudzenie oraz nasilenie odczuwania bólu. W przypadku nagłego odwrócenia depresji wywołanej opioidami mogą wystąpić: nudności, wymioty, tachykardia, nadmierna potliwość, drżenia, drgawki, wzrost ciśnienia tętniczego, częstoskurcz komorowy, migotanie komór, obrzęk płuc, zatrzymanie czynności serca. Działania niepożądane mogą również wystąpić u noworodków matek, które były uzależnione. Są to drgawki, uporczywy płacz, nasilenie odruchów (rzadko obserwowano pobudzenie i parestezje)[6].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- Po leku nie można prowadzić pojazdów ani obsługiwać urządzeń mechanicznych w ruchu[6].
- Nieznacznie wpływa na próg bólowy w warunkach fizjologicznych (niewiele go obniża). Może jednak powodować hiperalgezję podczas przebiegu zapaleń lub stresu. Jest to związane z produkcją endogennych opioidów przez organizm w wymienionych sytuacjach[5].
- Nalokson blokuje analgezję podczas akupunktury[5].
- Lek zapobiega również analgezji spowodowanej stymulacją PAG[5].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d CRC Handbook of Chemistry and Physics, William M. Haynes (red.), wyd. 97, Boca Raton: CRC Press, 2016, s. 3-402, ISBN 978-1-4987-5429-3 (ang.).
- ↑ Nalokson (nr 1453005) w katalogu produktów Sigma-Aldrich (Merck).
- ↑ a b c d Farmakologia: podstawy farmakoterapii. Podręcznik dla studentów medycyny i lekarzy. Wojciech Kostowski (red.). Wyd. 3. T. 2. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2008, s. 225. ISBN 978-83-200-3724-1.
- ↑ Sunil Sirohi i inni, The Relative Potency of Inverse Opioid Agonists and a Neutral Opioid Antagonist in Precipitated Withdrawal and Antagonism of Analgesia and Toxicity, „The Journal of Pharmacology and Experimental Therapeutics”, 330 (2), 2009, s. 513–519, DOI: 10.1124/jpet.109.152678, ISSN 0022-3565, PMID: 19435929, PMCID: PMC2713087 [dostęp 2022-12-06].
- ↑ a b c d e f g Rang 2014 ↓, s. 537.
- ↑ a b c d e f g h i Nalokson (chlorowodorek naloksonu) – Medycyna Praktyczna: opis, ceny, refundacja [online], www.mp.pl [dostęp 2020-01-07].
- ↑ a b Wielka Baza ChPL [online], chpl.com.pl [dostęp 2020-01-07].
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Adam Bilikiewicz i inni, Psychiatria, t. 2, Wrocław: Urban & Parner, 2003, ISBN 83-87944-72-6.
- Małgorzata Rzewuska, Leczenie zaburzeń psychicznych, wyd. 3, Warszawa: PZWL, 2006, ISBN 83-200-3354-3.
- Humphrey Peter Rang i inni, Farmakologia, wyd. 2, Wrocław: Elsevier Urban & Partner, 2014, ISBN 978-83-7609-839-5.
