Owiesno

Owiesno

wieś
Zamek w Owieśnie
Państwo	Polska
Województwo	dolnośląskie
Powiat	dzierżoniowski
Gmina	Dzierżoniów
Wysokość	~400 m n.p.m.
Liczba ludności (III 2011)	522
Strefa numeracyjna	74
Kod pocztowy	58-262
Tablice rejestracyjne	DDZ
SIMC	0852281
Położenie na mapie gminy wiejskiej Dzierżoniów Owiesno
Położenie na mapie Polski Owiesno
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego Owiesno
Położenie na mapie powiatu dzierżoniowskiego Owiesno
50°39′42″N 16°41′16″E

Owiesno (niem. Habendorf, do XIX w. także Owesno) – wieś w Polsce, położona w województwie dolnośląskim, w powiecie dzierżoniowskim, w gminie Dzierżoniów, między wzgórzami Bielawskimi a Niemczańskimi.

W latach 1945–1954 siedziba gminy Owiesno. W latach 1975–1998 wieś administracyjnie należała do województwa wałbrzyskiego.

Integralne części wsi Owiesno, przed 2024

SIMC	Nazwa	Rodzaj
0852298	Kietlice	przysiółek wsi

Historia

Owiesno wzmiankowane było po raz pierwszy w kronikach już w roku 1260 (Ovesonovo). Istniał tam wówczas gród obronny. W średniowieczu wieś należała do dóbr starego śląskiego rodu Pogorzelów (von Pogarell), który wzniósł tu swoją siedzibę. Po roku 1579 dobra kilkakrotnie zmieniały właścicieli, by ostatecznie znaleźć się w roku 1797 w rękach rodziny von Seidlitz (do roku 1945). Wieś dzieliła losy całego Dolnego Śląska, przechodząc w roku 1526 pod władzę Habsburgów, a od roku 1742 wchodząc w skład Prus. Po zajęciu przez wojska radzieckie w maju 1945 została przekazana Polsce, a niemieccy mieszkańcy zostali wysiedleni w nowe granice Niemiec.

Zabytki

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są obiekty:

Zespół zamkowy

Na początku XIV wieku w okolicy opuszczonego grodu obronnego zbudowano zamek rycerski rodu Pogorzelów (von Pogarell). Budowlę wzniesiono na planie zbliżonym do koła o średnicy 30 m. Zamek posiadał okrągły dziedziniec i kwadratową wieżę, a całość była otoczona kamiennym murem i fosą. Zamek pełnił rolę siedziby rodu aż do roku 1797, kiedy to miejscowe dobra przeszły na własność rodziny von Seidlitz. Zamek w pierwszej połowie XVII i XVIII wieku został przebudowany na barokową rezydencję. Podwyższono wówczas mury, a wieża została powiększona o ośmioboczną nadbudówkę. Przebudowy te, a także kolejna, przeprowadzona w drugiej połowie XIX wieku, istotnie zmieniły wygląd budowli, zachowując jednak jej pierwotny, obronny układ. Zamek był zamieszkiwany przez von Seidlitzów do II wojny światowej. Odebrany w roku 1945 przez polską komunistyczną administrację, podzielił powojenne losy wielu innych rezydencji dolnośląskiej szlachty. Unikalna w swojej formie budowla, która w dobrym stanie przetrwała lata wojny, od lat 50. XX wieku pozbawiona została elementarnej opieki i w szybkim tempie zaczęła przeistaczać się w ruinę. W roku 1964 zawaliła się wieża. Z dawnego zamku obejmującego cylindryczną wieżę i kamienne mury obwodowe pozostały do dziś jedynie fragmenty ścian z barokowym portalem, nad którym znajduje się medalion z męską i damską głową oraz napisem "Nec Vita Nec Mors Separabit" (Ani życie, ani śmierć nie rozdzieli). Na pozostałości zespołu rezydencjonalnego składają się dziś:

• zamek w ruinie z pierwszej ćwierci XVII w., przebudowany w XVIII i XIX w.
  • oficyna obok zamku z 1749 r. - XVIII w., przebudowana w 1880 r.
  • brama wjazdowa z rzeźbami (uszkodzona), z 1740 r.
  • park pałacowy (pozostałości) z pierwszej poł. XVIII w.
• dom ogrodnika i brama z XIX w.
• altana nad wodą
• kamienna studnia – przewieziona w latach 80. XX w. do Lewina Kłodzkiego.
• założenie folwarczne z obszerny dziedzińcem i budynkami gospodarczymi (opuszczone).

Na budynku obok zamku kartusze z herbami szlacheckimi von: Heide i von Kittlitz. Aktualnie ruiny zamku znajdują się pod opieką Fundacji "Zamek Chudów", która oczyściła zamkową fosę oraz odgruzowała i uporządkowała obiekt. W roku 2009 przeprowadzono pierwsze prace zabezpieczające, które objęły wieżę, na lewo od głównego wejścia.

• 
  Herb von Heyde
• 
  Herb von Kittlitz
• 
  Kościół pw. św. Trójcy

Kościół

Kościół filialny pod wezwaniem Św. Trójcy z lat 1581-83, przebudowany w XVIII w. restaurowany w XIX w. Jest to kościół orientowany, murowany z kamienia, jednonawowy, z wieżą od zachodu, z prezbiterium zakończonym ścianą prostą i nakryty dwuprzęsłowym sklepieniem krzyżowo-żebrowym. We wnętrzu zachowane barokowe wyposażenie z początków XVIII w., renesansowe epitafium z 1592 r. oraz szereg płyt nagrobnych z XVI i XVII w.

Osoby z Owiesna

• biskup wrocławski Przecław z Pogorzeli.

Szlaki turystyczne

droga Szklary-Samborowice – Jagielno – Przeworno – Gromnik – Biały Kościół – Nieszkowice – Żelowice – Ostra Góra – Niemcza – Tatarski Okop – Gilów – Marianówek – Piława Dolna – Owiesno – Myśliszów – Góra Parkowa – Bielawa – Kalenica – Nowa Ruda – Tłumaczów – Radków – Pasterka – Karłów – Skalne Grzyby – Batorów – Duszniki-Zdrój – Szczytna – Zamek Leśna – Polanica-Zdrój – Bystrzyca Kłodzka – Igliczna – Międzygórze – Przełęcz Puchacza

Bibliografia

• Hugo Weczerka: Handbuch der historischen Stätten Schlesien. ISBN 3-520-31601-3, str. 174–175
• Dehio-Handbuch der Kunstdenkmäler in Polen Schlesien, Deutscher Kunstverlag 2005, ISBN 3-422-03109-X, str. 723–724
• Schlesische Fürstenbilder des Mittelalters: Przeclaus von Pogarell. Verlag von Eduard Trewendt, Breslau 1872