Paraguai

Paraguai
	República del Paraguay (es); Tetã Paraguái (gn)
	Bandeira Brasón
Himno	Paraguayos, República o Muerte (pt)
Lema	«Paz y justicia» ; «Peace and justice» ; «Мир и справедливост» ; «Heddwch a Chyfiawnder»
Epónimo	Río Paraguai
Localización
	23°30′S 58°00′O / -23.5, -58
Capital	Asunción
Contén a división administrativa	Alto Paraná ; Amambay ; Boquerón ; Canindeyú ; Departamento Central ; Departamento de Alto Paraguay ; Departamento de Caaguazú ; Departamento de Caazapá ; Departamento de Concepción ; Departamento de Cordillera ; Departamento de Misiones ; Departamento de Paraguarí ; Departamento de San Pedro, Paraguai ; Distrito Capital (pt) ; Guairá ; Itapúa ; Presidente Hayes ; Ñeembucú
Poboación
Poboación	6.811.297 (2017) (16,75 hab./km²)
Lingua oficial	lingua castelá ; lingua guaraní
Xeografía
Parte de	América Latina ; Cono Sur ; América do Sur ; Hispanoamérica
Superficie	406.756 km²
Punto máis alto	Cerro Peró (pt) (842 m)
Punto máis baixo	Río Paraguai (46 m)
Comparte fronteira con	Arxentina ; Bolivia ; Brasil
Creación	1811
Organización política
• Presidente	Santiago Peña (pt) (2023–)
• Presidente	Santiago Peña (pt) (2023–)
Órgano lexislativo	Congresso do Paraguai (pt) ,
Máxima autoridade xudicial	Supreme Court of Paraguay (en)
Membro de	Comunidade Andina ; Organización Mundial da Saúde ; Grupo para as observacións da Terra ../... 21+
PIB nominal	39.950.899.733 $ (2021)
Moeda	Guaraní
Identificador descritivo
Fuso horario	UTC−04:00; America/Asuncion (en)
Dominio de primeiro nivel	.py
Prefixo telefónico	+595
Teléfono de emerxencia	911
Código de país	PY
Sitio web	paraguay.gov.py

Para outras páxinas con títulos homónimos véxase: Paraguai (homónimos).

Paraguai^[1] (en guaraní: Paraguái), oficialmente a República de Paraguai (en castelán: República del Paraguay; en guaraní: Paraguái Tavakuairetã) é un país do centro da América do Sur, limitado ó norte e oeste por Bolivia, ó norte e leste polo Brasil e ó sur e oeste pola Arxentina. A súa capital é a cidade de Asunción. Paraguai é un dos dous países da América do Sur que non posúe unha saída para o mar, sendo o outro Bolivia. Por mor da súa localización central en América do Sur, tamén é coñecido como o Corazón de Suramérica.^[2]

Historia

Os primeiros colonos españois chegaron a Paraguai no comezo do século XVI. A cidade de Asunción, fundada o 15 de agosto de 1537, logo se tornou o centro dunha provincia nas colonias españolas na América do Sur.

O 15 de maio de 1811, Paraguai declarou a súa independencia. Cun rápido crecemento económico e militar nos anos que proseguiron á independencia, Paraguai tornouse un país auto-suficiente, e unha potencia rexional no continente.

A Guerra da Tripla Alianza, entre 1865 a 1870, composta pola Arxentina, o Brasil e o Uruguai, apoiados economicamente polo Reino Unido. Esta guerra foi motivada principalmente pola ambición paraguaia dunha saída para o mar, que no final acabou custando non soamente todo o crecemento entón alcanzado, senón tamén a morte de dous terzos da poboación do sexo masculino e perda de territorios, en gran parte, para a Arxentina. A economía paraguaia ficaría estancada os seguintes 50 anos.

Tropas bolivianas invadiron Paraguai en 1932, desencadeando a Guerra do Chaco, (1932-1935), e culminando con vitoria paraguaia e a anexión do Chaco ao país.

Desde 1989, cando o réxime militar de máis de 35 anos de Alfredo Stroessner rematou, Paraguai foi gobernado por presidentes electos democraticamente. Os maiores desafíos de Paraguai desde entón foron a crecente inestabilidade política e a corrupción en alza.

Política

En 1992, foi publicada oficialmente unha nova constitución, en vigor ata hoxe, que substituíu a antiga constitución de 1967. De acordo coa actual constitución paraguaia, o sistema de goberno é a democracia representativa. O poder executivo é exercido polo Presidente e polo vice-presidente, que son escollidos polo pobo a través de voto directo, para un mandato de cinco anos consecutivos, sen dereito á reelección, isto é, o xefe de Estado e de goberno non debe ser electo dúas veces, e gobernan baixo asesoría do Consello de Ministros. O presidente participa da aprobación da lexislación e ordena a súa publicación, podendo negar leis orixinadas no lexislativo.

O poder lexislativo é bicameral, formado polas dúas casas do Congreso, ou sexa, pola Cámara dos Deputados, de 80 membros, e polo Senado, de 45 membros, escollidos en ambos os casos para un mandato de cinco anos, por voto popular. O voto é imposto por lei para todos os electores a partir dos 18 anos.

A Corte Suprema de Xustiza é a instancia máxima do poder xudiciario, composta de nove membros nomeados polo presidente, e ten o poder de declarar a inconstitucionalidade de leis.

O principais partidos políticos son o Colorado (Asociación Nacional Republicana), o Liberal Radical Auténtico e Encuentro Nacional. Paraguai está dividido en 18 departamentos incluíndose a capital, Asunción. Cada departamento ten como xefe de goberno un gobernador electo.

Subdivisións

Artigo principal: Subdivisións de Paraguai.

Paraguai está dividido en 17 departamentos. Cada departamento divídese en distritos. Os distritos subdivídense en partidos e os partidos en compañías. Asunción, a capital, forma un distrito federal.

Xeografía

O río Paraguai divide Paraguai en dúas rexións: ao oeste a rexión Occidental ou Chaco e ao leste a rexión Oriental.

A Rexión Oriental abrangue o 39% do territorio total e posúe o 97,3% da poboación. Ten máis de 800 ríos e regatos e o 95% das súas terras son cultivables. Nesta rexión están as principais institucións da República e os patrimonios históricos e culturais máis importantes. Ten 14 Departamentos. Nesta rexión a temperatura media anual é de 24 °C. O punto máis alto é o cerro Tres Kandú con 842 m. Está moi afectada pola deforestación, xa que en 1945 o 55% da súa superficie encontrábase cuberta por bosques, e no 2004, só o 6% se atopaba cuberto por bosques.

A Rexión Occidental ou Chaco ten o 61% do territorio da República e posúe pouco máis do 2% da poboación total. O seu territorio está formado por un fondo mariño que emerxeu na era cuaternaria. Esta rexión posúe terras secas e arxilosas, poboada de extensas matogueiras e palmares, esteros, lagos e regatos. Ten tres Departamentos e a súa produción económica baséase nos cultivos e a gandería. A súa temperatura media anual é de 31 °C. O punto máis alto do Chaco é o Cerro León con 604 m. Segundo datos da SEAM, Secretaría do Medio Ambiente de Paraguai, o 65% desta rexión atópase cuberta por bosques.

Economía

Artigo principal: Economía de Paraguai.

Demografía

A maioría da poboación de Paraguai é de mestizos de colonizadores hispánicos con nativos. Hai poboación branca de orixe predominantemente española. Ata hoxe a maior parte da poboación fala o guaraní, ademais da lingua española.

Principais cidades

Asunción: 500 mil habitantes, máis de 1.5 millón na súa zona metropolitana
Ciudad del Este: 240 mil habitantes
San Lorenzo: 120 mil habitantes
Encarnación: 85 mil habitantes
Concepción: 75 mil habitantes

Cultura

Festivos

Data	Nome en galego	Nome local (en español)	Observacións
1 de xaneiro	Ano Novo	Año Nuevo
6 de xaneiro	Día dos Reis	Día de los Reyes
3 de febreiro	Día do Patrono de Paraguai	Día del Patrono del Paraguay
1 de marzo	Día dos Heroes	Día de los Héroes
(varía)	Xoves e Venres Santo	Jueves y Viernes Santo
1 de maio	Día dos Traballadores	Día de los Trabajadores
15 de maio	Día da Independencia	Día de la Independencia
12 de xuño	Día da Paz no Chaco	Día de la Paz del Chaco
14 de agosto	Día da bandeira	Día de la Bandera
15 de agosto	Fundación de Asunción	Día de la Fundación de Asunción	Aniversario da capital nacional
16 de agosto	Día dos Nenos	Día de los Niños	Os nenos fican na casa
29 de setembro	Día da Batalla de Boquerón	Día de la Batalla de Boquerón
8 de decembro	Día da Virxe de Caacupé	Día de la Virgen de Caacupé
25 de decembro	Nadal	Navidad

Notas

↑ Definicións no Dicionario da Real Academia Galega e no Portal das Palabras para paraguaio.
↑ "En el corazón de Sudamérica". ABC. Consultado o 12 de decembro de 2015.

Véxase tamén

Ligazóns externas

Secretaría Nacional de Turismo de Paraguai Arquivado 26 de abril de 2021 en Wayback Machine. (en castelán)

[1] Definicións no Dicionario da Real Academia Galega e no Portal das Palabras para paraguaio.

[2] "En el corazón de Sudamérica". ABC. Consultado o 12 de decembro de 2015.

[1]

[2]